W dniach 9-10 lutego 2006 r. w siedzibie Senatu RP odbyło się IV posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Urzędzie Marszałka Senatu VI Kadencji, powoływanej na podstawie uchwały Senatu z dn. 21 czerwca 2002 r.

W posiedzeniu uczestniczyli:

• Bogdan Borusewicz, marszałek Senatu VI Kadencji,
• Krzysztof Putra, wicemarszałek Senatu VI Kadencji,
• Maciej Płażyński, wicemarszałek Senatu VI Kadencji
• Ryszard Legutko, wicemarszałek Senatu VI Kadencji
• Ryszard Bender, senator VI Kadencji, przewodniczący komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą
• Janusz Dobrosz, poseł V Kadencji, przewodniczący komisji Łączności z Polakami za Granicą
• Zbigniew Romaszewski, senator VI Kadencji, przewodniczący Komisji Praw Człowieka i Praworządności
• Krystyna Bochenek, senator VI Kadencji, przewodnicząca Senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu
• Andrzej Person, senator VI Kadencji, wiceprzewodniczący komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą

• Andżelika Borys, prezes Związku Polaków na Białorusi,
• Emilia Chmielowa, prezes Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie,
• Helena Miziniak, prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych,
• Leszek Szybisz, prezes Związku Polaków w Argentynie,
• Jan Zinkiewicz, prezes Związku Polaków w Kazachstanie,
• Janusz Rygielski, prezes Rady Naczelnej Polonii Australijskiej - w zastępstwie Włodzimierz Wnuk,

• Piotr Małoszewski, przewodniczący Konwentu Polonii Niemieckiej,
• ksiądz Bogdan Wilkaniec, duszpasterz Polonii z Republiki Południowej Afryki

• Les Kuczyński, przewodniczący Rady Polonii Świata,
• Frank Spula, prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej

• Anna Fotyga, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych,
• Wiesław Tarka, podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji,
• Stanisław Jurga, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki,
• Tomasz Merta, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków,
• Krzysztof Olendzki, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
• Antoni Bartkiewicz, dyrektor Telewizji Polonia,
• Andrzej Rybałt, dyrektor Radia Polonia,
• Piotr Miszczuk, dyrektor generalny Kancelarii Senatu, zastępujący szefa Kancelarii Senatu, wraz z towarzyszącymi urzędnikami
• Michał Dworczyk, doradca Prezesa Rady Ministrów,
• Elżbieta Bober, Naczelnik Wydziału ds. Polonii w Ministerstwie Edukacji i Nauki,

• Andrzej Stelmachowski, Prezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska",
• Andrzej Markowski, Przewodniczący Rady Języka Polskiego,
• Stanisław Dubisz, Dziekan Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego,
• Władysław Miodunka, przewodniczący Państwowej Komisji Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego,
• Jan Mazur, Dyrektor Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie,

Na sekretarza Polonijnej Rady Konsultacyjnej Marszałek Senatu, Bogdan Borusewicz powołał dyrektora Biura Polonijnego, Artura Kozłowskiego.

Ustalony porządek obrad obejmował następujące punkty:

1. Sytuacja mniejszości polskiej na Białorusi.

2. Organizacja Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy.

3. Ustanowienie roku 2006 Rokiem Języka Polskiego.

4. Priorytety finansowe dla Senatu zadań zleconych jednostkom spoza sektora finansów publicznych w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą w roku 2006.

Po powitaniu uczestników i gości posiedzenia przez Marszałka Senatu Bogdana Borusewicza i przyjęciu porządku obrad, głos zabrali nowo mianowani członkowie Rady, a następnie obserwatorzy, zapoznając parlamentarzystów i przedstawicieli rządu z głównymi problemami swoich środowisk oraz ustosunkowując się wstępnie do przyjętego programu posiedzenia.

P. Helena Miziniak podkreśliła rolę Rady Konsultacyjnej dla Srodowisk polonijnych w Europie oraz przedstawiła ostatnie działania Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych w sprawie łamania praw człowieka na Białorusi oraz pogwałcenia podpisanych przez Białoruś międzynarodowych traktatów dotyczących ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych. Poruszyła również problem zmiany pokoleniowej wśród działaczy polonijnych.

Z kolei p. Jan Zinkiewicz mówił o konieczności wzmożenia działań repolonizacyjnych w zakresie języka i kultury polskiej w polskich środowiskach w Kazachstanie oraz o stałym zainteresowaniu tych środowisk repatriacją do Polski.

Podobnie p. Leszek Szybisz podkreślał konieczność propagowania języka polskiego w mowie i w piśmie wśród Polonii latynoamerykańskiej, a szczególnie jej najmłodszych pokoleń.

Natomiast p. Włodzimierz Wnuk podzielił się problemami trapiącymi Polonię na antypodach, związanymi z koniecznością usprawnienia obsługi konsularnej w zakresie paszportowo-notarialnym. Przekazał również postulaty Polonii Australijskiej i Nowozelandzkiej, dotyczące bezpośredniej reprezentacji Polonii w parlamencie. Poruszył również problemy emerytur dla Polonii i przepadków mienia, wynikłych z powodu nagłej emigracji w latach 70-tych i 80-tych. Mówił również o konieczności wspólnej obrony dobrego imienia Polski, wobec różnych medialnych akcji prezentujących nieprawdziwy obraz historii i kultury naszego kraju.

Z kolei p. Emilia Chmielowa, odnosząc się do punktu programu, dotyczącego Roku Języka Polskiego wyraziła wdzięczność w imieniu Polaków na Ukrainie za tę inicjatywę i podkreśliła wagę problemu utrzymywania języka polskiego w środowiskach polskich. Ponadto poruszyła kwestię Karty Polaka, jako niezmiernie ważnej dla Polaków na Ukrainie.

P. Piotr Małoszewski przedstawił delikatną i trudną sytuację Polonii niemieckiej, w świetle realizacji Polsko-Niemieckiego Traktatu o Współpracy i Dobrym Sąsiedztwie oraz przedstawił postulat uczestnictwa przedstawicieli Konwentu Organizacji Polskich w Niemczech podczas wszystkich ważniejszych wizyt delegacji polskich w Niemczech, wzorem mniejszości niemieckiej w Polsce.

Na głosy przedstawicieli Polonii i Polaków za granicą odpowiedział poseł Janusz Dobrosz, przewodniczący Komisji Łączności z Polakami za Granicą, starając się uwzględnić główne problemy poruszane przez przedmówców i odpowiedzieć na najważniejsze postulaty.

Z kolei głos zabrał senator Ryszard Bender, przewodniczący komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą omawiając rolę Senatu i jego poszczególnych organów w życiu Polonii w okresie II i III RP oraz rolę Rady Konsultacyjnej i jej wagę zarówno dla Polonii, jak i dla Macierzy, w dniu dzisiejszym. Podkreślił również rolę Kościoła i mediów w krzewieniu języka i kultury polskiej na świecie.

Następnie przedstawiciele władz i mediów przedstawili informację na temat obecnej współpracy i dalszych jej perspektyw poszczególnych organów władzy Państwa Polskiego ze środowiskami polonijnymi i polskimi w świecie.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych p. Anna Fotyga opisała główne priorytety Państwa Polskiego wobec Polonii i Polaków za granicą, tj. wspieranie polskiej mniejszości oraz dbałość o to, żeby respektowane były jej prawa, wspieranie polskości, wzmacnianie związków środowisk polskich i polonijnych na świecie z krajem, oraz otwarte dokonywanie rozliczeń historycznych na szerokim forum polonijnym. Nowym priorytetem MSZ wobec polskiej diaspory jest intensyfikacja działań i programów skierowanych wobec młodzieży.

P. Wiesław Tarka, podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji skupił się na problematyce związanej z repatriacją, kwestiami obywatelstwa oraz Kartą Polaka. W imieniu Ministerstwa obiecał zintensyfikowanie działań repatriacyjnych. Zasygnalizował ponadto wolę resortu, odnoszącą się do ponownego przejrzenia ustawy o obywatelstwie, szczególnie w kontekście wyłączności obywatelstwa polskiego oraz przywracania obywatelstwa.

Z kolei p. Stanisław Jurga, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki przypomniał, że celem działań resortu, poza stworzeniem jak najszerszego dostępu do nauczania języka polskiego, jest zapewnienie Polonii i Polakom za granicą prawa i możliwości kultywowania polskości w państwach ich zamieszkania, odbudowania polskiej inteligencji na Wschodzie, dążenie do podniesienia rangi i znaczenia Polaków za granicą w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym, naukowym i kulturalnym państw zamieszkania.

Następnie p. Tomasz Merta, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Generalny Konserwator Zabytków w kontekście najnowszej polityki ministerstwa poruszył problem odpowiedzialności państwa za całość naszego materialnego i niematerialnego dziedzictwa. Nadmienił, że wyrazem tej nowej polityki jest zwiększenie nakładów finansowych na zabytki, muzea, a także zaproponowanie nowego programu wspierającego różnego rodzaju przedsięwzięcia edukacji patriotycznej, który został nazwany "Patriotyzmem Jutra". Do sfery odpowiedzialności państwa należą także inicjatywy i działania Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz popularyzacja wiedzy o Polsce i jej kulturze.

Kolejnym punktem programu pierwszego dnia było przedstawienie Radzie
przez Andżelikę Borys złożonej sytuacji, w jakiej znaleźli się Polacy na Białorusi i ich organizacje społeczne. Uczestnicy obrad jednomyślnie uznali, że w najbliższym czasie pomoc dla środowisk polskich na Białorusi będzie przedmiotem najwyższej troski Senatu oraz polem jego wzmożonej aktywności.

Podczas drugiego dnia obrad przedstawiciele poszczególnych resortów i środowisk naukowych zaprezentowali informację na temat różnorakich inicjatyw podjętych
przez władze i gremia naukowe z okazji ustanowienia roku 2006 - Rokiem Języka Polskiego.

Zapoznali również uczestników obrad ze stanem faktycznym działań na rzecz podniesienia rangi języka polskiego w świecie oraz zwiększenia poprawności językowej w urzędach i w życiu codziennym.

P. Andrzej Markowski, przewodniczący Rady Języka Polskiego omówił pokrótce zakres działań Rady oraz przedstawił informację na temat raportu o stanie języka polskiego w latach 2003-2004.

Następnie Dziekan Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, p. Stanisław Dubisz poruszył najważniejsze kwestie związane z używaniem języka polskiego poza granicami kraju.

Z kolei p. Krzysztof Olendzki, podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego omówił działania Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego związane z ochroną języka polskiego. Pierwsza grupa działań objęła szerzenie wiedzy o języku polskim i jego roli w kulturze. Druga grupa dotyczyła upowszechniania szacunku dla regionalizmów i gwar oraz dokumentacji kultury ludowej.

P. Władysław Miodunka, przewodniczący Państwowej Komisji Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego przybliżył uczestnikom obrad podstawy i pole działania Komisji z uwypukleniem rezultatów pierwszych lat funkcjonowania certyfikatów określających stopień znajomości języka polskiego jako języka obcego.

P. Jan Mazur, Dyrektor Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie poruszył problemy związane z promocją języka polskiego i jej współczesnymi uwarunkowaniami.

Następnie rozpoczęto dyskusję, dotyczącą organizacji Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy. Zgodnie z duchem uchwały podjętej podczas ostatniego Zjazdu w 2001 r., powinien się on odbywać co 5 lat. Organizację Zjazdu powierzono tradycyjnie Stowarzyszeniu "Wspólnota Polska", pozostawiając ostateczny termin Zjazdu do decyzji Rady Polonii Świata.

Przyjęta została również lista priorytetów, dotyczących finansowania zadań państwowych w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą, odzwierciedlająca najpilniejsze potrzeby środowisk polonijnych i polskich za granicą oraz uwzględniająca ustanowienie roku 2006 - Rokiem Języka Polskiego (załącznik).

Rada przyjęła dwie ważne rezolucje: dotyczące sytuacji Polaków
na Białorusi oraz wyrażającą uznanie dla ustanowienia roku 2006 - Rokiem Języka Polskiego (załącznik).

Nowopowołani członkowie Rady podczas obrad odbyli również uroczyste spotkania z Prezydentem RP p. Lechem Kaczyńskim, w przededniu posiedzenia Rady oraz Premierem p. Kazimierzem Marcinkiewiczem podczas pierwszego dnia obrad.

Spotkania te pozwoliły członkom Rady jeszcze raz przekonać się, jak wielką wagę przywiązuje Państwo Polskie do kontaktów z Polonią i Polakami za granicą. Pozwoliły one ponadto na wyrobienie sobie przez członków Rady poglądu, co do linii polityki władz wobec środowisk polskich i polonijnych za granicą.

Spotkanie w Pałacu Prezydenckim poprzedzające wizytę Prezydenta
w USA oraz jego specjalne odwiedziny w Chicago - "mateczniku" Polonii Amerykańskiej miało dla przedstawicieli Rady szczególne znaczenie.

Podczas dwóch dni obrad Polonijna Rada Konsultacyjna realizowała niezwykle bogaty program ujęty w pięciu grupach tematycznych. Fakt, że udało się zrealizować go w pełni, stał się możliwy dzięki dużej aktywności członków Rady i niezwykle twórczej dyskusji. Merytoryczną wartość dyskusji podnosiły również materiały poglądowe przedstawione przez członków Rady, prezentujące stanowiska poszczególnych środowisk polskich w najważniejszych dla nich sprawach.