Komisja Ustawodawcza przystąpiła do rozpatrzenia ustawy o likwidacji niepodjętych depozytów.

W posiedzeniu wziął udział Krzysztof Józefowicz - podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Ustawa jest nowym aktem prawnym, który reguluje problematykę likwidacji niepodjętych depozytów w miejsce dotychczas obowiązującego w tych kwestiach dekretu z 18 września 1954 r. o likwidacji nie podjętych depozytów i nie odebranych rzeczy oraz wydanych na podstawie art. 6 tego dekretu: rozporządzenia Rady Ministrów z 16 marca 1971 r. w sprawie orzekania o przejęciu depozytów na własność Państwa oraz zmieniającego go rozporządzenia z 1 marca 1984 r.

Ustawa zawiera również obszerną nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego. Nadaje nowe brzmienie całemu Działowi V k.p.c. w zakresie dotyczącym złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, zwrotu depozytu lub jego likwidacji.

Zasadniczą przyczyną leżącą u podstaw uchwalenia ustawy było wydanie przez Trybunał Konstytucyjny 16 marca 2004 r. wyroku, który stwierdzał niezgodność z konstytucją RP art. 6 dekretu z 18 września 1954 r., wydanego na jego podstawie rozporządzenia oraz niektórych przepisów Kodeksu postępowania karnego w zakresie, w jakim nie przewidywały one możliwości sądowej kontroli postanowienia prokuratora o przejściu depozytu na rzecz Skarbu Państwa.

Wyrok ten został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 30 marca 2004 r. i z tym dniem orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisu art. 6 z art. 92 ust. 1 konstytucji, ponieważ nie zawierał on wytycznych, jakimi ma kierować się Rada Ministrów przy wydawaniu aktu wykonawczego, w związku z czym upoważnienie zawarte w przepisie miało charakter blankietowy. Z kolei niezgodność z art. 64 ust. 3 konstytucji wynikała z faktu przekazania do unormowania w drodze rozporządzenia spraw o znaczeniu istotnym dla realizacji konstytucyjnych wolności i praw człowieka, jakim jest ograniczenie prawa własności - kwestie te powinny być normowane wyłącznie w drodze ustawy.

Niekonstytucyjność delegacji do wydania aktu wykonawczego spowodowała zakwestionowanie całego rozporządzenia i stwierdzenie, że z przyczyn wskazanych wyżej również rozporządzenie Rady Ministrów nie spełniało kryteriów art. 92 ust. 1 oraz art. 64 ust. 3 konstytucji. Trybunał Konstytucyjny przychylił się także do zarzutu niekonstytucyjności przepisów k.p.k. ponieważ naruszały one, zdaniem trybunału, prawo jednostki do sądu oraz pozbawiały drogi sądowej stronę pragnącą dochodzić swoich praw.

W art. 1 ustawy określa się cel ustawy oraz zakres podmiotowy ustawy, czyli grupę instytucji, które przechowując depozyty, są objęte przepisami ustawy. Są to jednostki sektora finansów publicznych wymienione w art. 4 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Katalog ten nie obejmuje banków i przedsiębiorstw państwowych, które były objęte dotychczas obowiązującymi przepisami dekretu.

Ustawa zawiera słowniczek w art. 2, w którym definiuje pojęcie depozytu, jednostki sektora finansów publicznych oraz likwidacji niepodjętego depozytu.

W art. 4 ustawy stanowi się, że likwidacja niepodjętego depozytu następuje z mocy prawa. W dalszych przepisach szczegółowo reguluje się kwestie niepodjęcia depozytu, terminów odbioru, zawiadomień, wezwań, depozytów łatwo psujących się oraz rozłożenia kosztów przechowywania i sprzedaży depozytu.

W przepisach zmieniających Kodeks postępowania cywilnego ustawodawca zawarł w Dziale V rozwiązania prawne dotyczące kwestii złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, zwrotu depozytu sądowego osobie uprawnionej oraz przepisy regulujące postępowanie sądowe w sprawach o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu.

Po dyskusji i głosowaniu Komisja Ustawodawcza postanowiła wnieść 6 poprawek do ustawy, w większości doprecyzowujących, o charakterze legislacyjnym. Poprawki merytoryczne to m.in. zmiana, zgodnie z którą w razie braku możliwości doręczenia wezwania do odbioru depozytu lub nieustalenia uprawnionego przechowujący depozyt będzie obowiązany dokonać wezwania poprzez jego wywieszenie na tablicy informacyjnej w swojej siedzibie na okres 6 miesięcy. Komisja przyjęła też poprawkę wydłużającą vacatio legis ustawy do 3 miesięcy.

Ustalono, że sprawozdanie komisji na posiedzeniu plenarnym Izby przedstawi senator Piotr Ł.J. Andrzejewski.

W drugim punkcie porządku posiedzenia Komisja Ustawodawcza rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Ustawa jest wynikiem inicjatywy senackiej podjętej w celu wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2005 r. Wyrokiem tym trybunał orzekł o niezgodności art. 19 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zakresie, w jakim ogranicza ona przesłankę wyłączenia sędziego jedynie do stosunku osobistego, pomijając inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na ocenę bezstronności sędziego, z art. 45 ust. 1 konstytucji. Uznał, że względna przesłanka wyłączenia sędziego przewidziana w ustawie - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego, ogranicza wyraźnie zakres sytuacji, które mogą być uwzględniane jako podstawa wyłączenia sędziego. W Kodeksie postępowania karnego oraz w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym względnymi przesłankami wyłączenia są okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnione wątpliwości co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

Od momentu wejścia w życie wyroku, tj. od 21 grudnia 2005 r., przepis art. 19 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w zakwestionowanym zakresie jest niezgodny z konstytucją. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że zmiana ustawodawcza "powinna nastąpić w możliwie krótkim terminie, ponieważ utrzymywanie istniejącego stanu rzeczy, a więc bez wskazanej interwencji ustawodawczej, przez dłuższy okres może naruszać zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa wyrażoną w art. 2 konstytucji".

W nowelizacji przewidziano, że względną przesłanką wyłączenia sędziego będzie istnienie okoliczności tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Przesłanka ta będzie na tyle szeroka, że swym zakresem pojęciowym obejmie także dotychczasową względną przesłankę wyłączenia sędziego. Ustawa została uchwalona w wersji zaproponowanej w inicjatywie ustawodawczej.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Po dyskusji członkowie komisji stwierdzili, że ustawa nie budzi zastrzeżeń legislacyjnych, i postanowili wnieść o jej przyjęcie bez poprawek.

Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wyznaczono senatora Jarosława Chmielewskiego.