W Olsztynie w dniach 3 i 4 lipca br. odbyło się posiedzenie wyjazdowe Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

Porządek posiedzenia przewidywał omówienie tematów:

- zagospodarowanie przestrzenne gminy,

- gospodarka przestrzenna w gminie,

- instrumenty finansowe wspierania rozwoju gospodarczego gminy.

3 lipca w gmachu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie omówiono problemy dotyczące zagospodarowania przestrzennego gminy. W tej części posiedzenia udział wzięli: minister budownictwa Antoni Jaszczak, poseł Adam Puza, wiceprezydent Olsztyna Piotr Grzymowicz, przewodniczący Rady Miasta Zbigniew Dąbkowski, kierownik Katedry Planowania i Zagospodarowania Przestrzennego Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego prof. Ryszard Cymerman, wójt gminy Stawiguda Teodozy Jerzy Marcinkiewicz.

Wprowadzenie do dyskusji wygłosił prof. R Cymerman. Następnie minister budownictwa, odnosząc się do tego wystąpienia, zwrócił uwagę na pilną potrzebę nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz na obecny stan zagospodarowania przestrzennego w Polsce. Minister z zadowoleniem przyjął ponowne utworzenie Ministerstwa Budownictwa oraz przedstawił cele i zadania polityki przestrzennej w gminie.

Minister A. Jaszczak zasygnalizował potrzebę skrócenia procedur planistycznych oraz konieczność stworzenia regulacji zapobiegających spiętrzeniu wydatków gmin przy tworzeniu planu zagospodarowania przestrzennego, a także stworzenia założeń długookresowych.

Poseł A. Puza zwrócił uwagę, że system planowania przestrzennego praktycznie w Polsce nie działa, a plan zagospodarowania przestrzennego kraju jest nieaktualny i związany z Narodowym Programem Rozwoju. Doceniając rolę samorządów, poseł zwrócił uwagę na zbyt daleko idącą samowolę w inwestowaniu.

Senator Przemysław Alexandrowicz uznał za błędną decyzję o utracie mocy prawnej przez plany ogólne. Zwrócił także uwagę na zróżnicowanie między studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego a planem zagospodarowania przestrzennego, które jest prawem miejscowym.

Senator Elżbietę Rafalską interesowały opłaty w gospodarce przestrzennej oraz egzekucja rent planistycznych.

Prof. P. Grzymowicz omówił kwestie związane z Olsztynem i udzielił wyjaśnień w sprawie rent planistycznych, poruszył problem opłat adiecenckich oraz odniósł się do projektu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Przewodniczący Z. Dąbkowski ustosunkował się do wypowiedzi posła A. Puzy dotyczącej działań samorządów i pytał o kwestie dotyczące krajowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz wykorzystania funduszy unijnych. W swojej wypowiedzi zwrócił także uwagę na potrzebę inwestowania przez gminy wspólnie z mieszkańcami i instytucjami.

Senator Jerzy Szmit, odnosząc się do problemu budowy obwodnicy i związanych z tym skarg mieszkańców miejscowości Dywity, poruszył kwestie ograniczenia prawa własności poprzez odszkodowania lub inne rozwiązania.

Senator Andrzej Jaroch, ustosunkowując się do wystąpienia prof. R. Cymermana, przedstawił rozwiązania omawianej tematyki we Wrocławiu.

Senator E. Rafalska zwróciła uwagę na kłopoty kadrowe gmin, brak urbanistów i konieczność zlecania prac oraz poruszyła problem wiarygodności i wykorzystywania prognoz środowiskowych i prognoz skutków finansowych.

Wójt T.J. Marcinkiewicz zasygnalizował, że przy tworzeniu ładu przestrzennego należy zwrócić uwagę na drogi i odpłatności za ziemię pozyskaną na drogi.

W wyniku dyskusji Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej postanowiła przygotować stanowisko dotyczące najważniejszych kwestii omawianych podczas posiedzenia.

4 lipca komisja obradowała w gmachu Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie. Tematem posiedzenia były instrumenty finansowe wspierania rozwoju gospodarczego gminy.

W obradach udział wzięli wojewoda warmińsko-mazurski Adam Supeł, dyrektor Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego w Ministerstwie Finansów Zdzisława Wasążnik, naczelnik Wydziału Kontraktów Wojewódzkich w Departamencie Wdrażania Programów Rozwoju Regionalnego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Mirosław Marek Sawicki, wicedyrektor Biura Zarządzania Funduszami Europejskimi w Warmińsko-Mazurskim Urzędzie Wojewódzkim Jadwiga Adamczyk, członek Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego Janusz Cichoń, prezes Zarządu Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Dorota Groszkowska, wójt Gminy Lidzbark Warmiński Krystyna Alicja Sroka, burmistrz Szczytna Paweł Eligiusz Bielinowicz, burmistrz Iławy Jarosław Józef Maśkiewicz, kierownik Pracownii Strategii Rozwoju Miasta w Urzędzie Miasta Olsztyna Andrzej Krawczyk, prof. R. Cymerman z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, burmistrz Jezioran Aurelia Kamińska-Sydor.

Sytuację finansową gmin - na podstawie materiałów przygotowanych przez Ministerstwo Finansów - omówiła dyrektor Z. Wasążnik. Zwróciła uwagę m.in. na znacznie mniejszy deficyt niż wstępnie planowano. Dyrektor przedstawiła także informację o skutkach funkcjonowania ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Wskazała na bardzo zróżnicowane dochody podatkowe w poszczególnych gminach oraz na wykonanie wpływów z podatków od osób fizycznych i osób prawnych.

Dyrektor Z. Wasążnik poinformowała, że Rada Ministrów 13 czerwca br. przyjęła pakiet ustaw podatkowych oraz dokonała analizy porównawczej dochodów gmin w roku 2003 roku i 2005. Zwróciła m.in. uwagę na wielkość kredytów i pożyczek oraz papierów wartościowych i ich udział w zadłużeniu gmin, oraz przedstawiła nowe narzędzie do określania sytuacji finansowej, tj. określenie, czy dana jednostka osiąga nadwyżkę operacyjną.

Dyrektor omówiła ponadto najważniejsze akty prawne regulujące kwestie wspierania rozwoju gminy, takie jak ustawa o poręczeniach i gwarancjach, ustawa o finansach publicznych i akty wykonawcze do ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Kolejnym narzędziem wspierającym rozwój gospodarczy gminy przedstawionym przez dyrektor Z. Wasążnik były preferencyjne kredyty na określone cele, np. infrastrukturę w budownictwie czy premie modernizacyjne dla gmin z Banku Gospodarstwa Krajowego. Dyrektor przedstawiła także projekt rozporządzenia dotyczącego wspierania nowych inwestycji w gminach oraz omówiła problematykę specjalnych stref ekonomicznych i wzrostu nakładów inwestycyjnych w tych strefach.

Następnie głos zabrał naczelnik M. Sawicki, który przedstawił informację Ministerstwa Rozwoju Regionalnego na temat przygotowywanej ustawy o polityce regionalnej. Omówił m.in. koncepcję kontraktu wojewódzkiego jako instrumentu polityki regionalnej państwa oraz korzyści powstałe z tych kontraktów, a także przedstawił regionalne programy operacyjne, jak również formy korzystania z funduszy strukturalnych.

Podsumowując swoje wystąpienie, naczelnik M. Sawicki stwierdził, że istotą rozwoju regionalnego jest prorozwojowa polityka państwa.

Podczas posiedzenia wicedyrektor J. Adamczyk omówiła wdrażanie instrumentów polityki regionalnej przez wojewodę warmińsko-mazurskiego w latach 2001-2004 oraz wdrażanie funduszu PHARE i absorpcję funduszy strukturalnych. W swoim wystąpieniu zasygnalizowała m.in. trudności finansowe we wspieraniu administracyjnym i nadzorczym wykorzystania funduszy unijnych.

J. Cichoń przedstawił zadania władz publicznych w rozwoju regionalnym i działania społeczności lokalnych. Omówił trzy instrumenty kreowania rozwoju regionalnego: finansowe, materialne i niematerialne oraz rolę wydatków inwestycyjnych, a następnie przeszedł do kwestii mienia komunalnego i dużej elastyczności gmin w sposobie ich udostępniania, przedsięwzięć publiczno-prywatnych, jego zdaniem, zbyt mało docenianych, opłat planistycznych i opłat adiacenckich.

Kolejnym mówcą była prezes D. Groszkowska, która przedstawiła problematykę Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jako instrumentu wspierania rozwoju regionalnego. W swoim wystąpieniu odniosła się do nowelizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i zawartych w niej ulg i zwolnień dla stref.

Wójt Lidzbarka Warmińskiego K. Sroka przedstawiła specyfikę województwa warmińsko-mazurskiego, w którym 60% stanowią biedne gminy rolnicze, oraz gminę Lidzbark Warmiński. Odniosła się także do Regionalnych Programów Operacyjnych, które nie dotyczą gmin wiejskich, oraz poruszyła problem szkolnictwa, pochłaniającego 50% dochodów własnych gmin, i opieki społecznej, pochłaniającej olbrzymie środki.

Do tej wypowiedzi odniósł się naczelnik M. Sawicki. Przedstawił program dla pięciu województw ściany wschodniej i sektorowe programy rozwoju obszarów wiejskich.

Burmistrz Szczytna P. Bielinowicz poruszył kwestie dotyczące komunalnego budownictwa mieszkaniowego, konieczności umarzania podatku od nieruchomości od instytucji państwowych z powodu braku środków finansowych.

Burmistrz Iławy J. Maśkiewicz poruszył problem składania wniosków o fundusze strukturalne, ich weryfikacji i konsultacji oraz zbyt długiego okresu decyzyjnego. Podniósł także kwestie nabywania gruntów i ich sprzedaży inwestorom.

Do głosów w dyskusji ustosunkował się A. Krawczyk, który wskazał na konieczność wieloletniego planowania finansowego oraz zwrócił uwagę na brak regulacji prawnych dotyczących samorządu gospodarczego, który powinien być partnerem samorządu terytorialnego.

Problematykę aktywnego podejścia do planowania, rozwoju i wspólnego pokonywania trudności omówił prof. R. Cymerman.

Burmistrz Jezioran A. Kamińska-Sydor wskazała problemy powstające na terenach popegeerowskich, trudności z egzekwowaniem opłat od dzierżawców tych terenów oraz egzekwowania zadłużeń. Burmistrz zwróciła się z prośbą o stworzenie programu dla ludzi z terenów popegeerowskich, gdzie występuje już problem dziedziczenia biedy. Zwróciła także uwagę na problem dróg, od których zależy rozwój gmin, i specjalnych programów na drogi.

Posiedzenie podsumowała przewodnicząca Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senator E. Rafalska, która podziękowała uczestnikom spotkania i zapowiedziała wykorzystanie przedstawionych wniosków w dalszych pracach komisji.