Odbyło się posiedzenie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, podczas którego zapoznano się z informacją ministra pracy i polityki społecznej na temat głównych zadań polityki społecznej państwa oraz działania na rzecz rodziny w świetle projektu ustawy budżetowej na 2006 r.

Informację przedstawił minister Krzysztof Michałkiewicz, który podziękował senatorom za zaproszenie i wyraził opinię, że projekt ustawy budżetowej na rok 2006, przygotowany przez poprzedni rząd premiera Marka Belki, zapewnia realizację zadań ustawowych w zakresie zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej. Minister dodał, iż rząd przygotowuje autopoprawkę do projektu ustawy, chcąc tym samym, mimo ograniczonych środków finansowych, dać symboliczny wyraz podjęcia działań rządu na rzecz polityki rodzinnej.

Minister pracy i polityki społecznej podkreślił, że jedną z pierwszych decyzji nowego rządu było przeznaczenie dodatkowej kwoty 5 mln złotych z rezerwy ogólnej budżetu na pomoc bezdomnym w obliczu nadchodzącej zimy.

Minister poinformował, że 22 listopada br. Rada Ministrów zdecydowała o przeznaczeniu dodatkowych środków (500 mln zł) na dożywianie dzieci oraz osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Ustawę w tej sprawie rząd zamierza przesłać wkrótce do Sejmu. Dodał, iż w następnych latach rząd chce zagwarantować gminom na realizację tego zadania pomoc finansową z budżetu centralnego na poziomie nie mniejszym niż 500 mln złotych rocznie. Rząd przewiduje wprowadzenie zasady umożliwiającej zwiększenie dotacji państwa dla gmin z obecnych 50% do 60% zależnie od potrzeb, a w razie zaistnienia nieprzewidzianych okoliczności - nawet do 80%. Rząd dostrzega, oprócz gminy, także darczyńców i organizacje pozarządowe, a także możliwość przeznaczenia nadwyżek żywnościowych z Unii Europejskiej na realizację programu dożywiania. Pomocą mają być objęte również osoby, które z niej dotychczas nie korzystały (ubodzy mieszkańcy terenów wiejskich, osoby samotne, niepełnosprawne czy przewlekle chore).

Minister K. Michałkiewicz podkreślił, że mimo skromnych możliwości finansowych państwa rząd proponuje zwiększenie środków na świadczenia rodzinne (dodatek z tytułu urodzenia dziecka z obecnego w wysokości 500 złotych do 1000 złotych przy zastosowaniu kryterium dochodowego). Wydłużenie okresu urlopu macierzyńskiego (obecnie 16 tygodni) minister zaproponował jako kolejny nowy element polityki rodzinnej. Dodał, że znaczące wydłużenie urlopu macierzyńskiego od stycznia 2006 r., ze względu na ograniczone możliwości finansowe państwa, nie jest możliwe.

Rząd przywiązuje wielką wagę do rozwijania polityki wspierającej i wzmacniającej rodziny zarówno poprzez politykę bezpośrednią, jak również pośrednio, poprzez działania sprzyjające zwiększaniu liczby miejsc pracy. Zmiany dotyczące świadczeń rodzinnych będą wprowadzane w całym okresie do września 2006 r. Zdaniem ministra, nie ma możliwości, ze względu m.in. na koszty, powrotu do funduszu alimentacyjnego. Nowelizacja ustawy o zaliczce alimentacyjnej jest konieczna, pomoc państwa nie może bowiem wykluczać żadnych dzieci potrzebujących pomocy, jak ma to obecnie miejsce w wypadku dzieci z rodzin pełnych tzw. zrekonstruowanych (dzieci, które nie zostały przysposobione lub adoptowane).

Skuteczna realizacja ustawy o przemocy w rodzinie wymaga przygotowania niezbędnych aktów wykonawczych, które będą odpowiadać rzeczywistym potrzebom ochrony rodziny.

Minister K. Michałkiewicz zwrócił uwagę, że do zadań resortu pracy w obecnym kształcie ponownie włączono sprawy związane z polityką zatrudnienia. Działania resortu będą zmierzać w kierunku rozwiązań sprzyjających zwiększaniu zatrudnienia poprzez obniżanie kosztów pracy, a także aktywizację zawodową kobiet w sposób, który umożliwi im powrót do pracy po urlopie wychowawczym i zwiększy możliwości pogodzenia pracy z obowiązkami rodzicielskimi.

Rząd planuje między innymi podjęcie działań zmierzających do wprowadzenia ubezpieczenia od bezrobocia.

W dyskusji senator Jan Szafraniec zwrócił uwagę na opodatkowanie podatkiem VAT żywności przekazywanej nieodpłatnie jako dar na program dożywiania dzieci. Zdaniem senatora, taka regulacja jest szkodliwa i nie sprzyja rozwiązaniu problemu niedożywienia dzieci.

Senator Ewa Tomaszewska stwierdziła, że "pułapka" z podatkiem VAT dotyczy nie tylko dożywiania dzieci, ale także osób ubogich, bezrobotnych czy bezdomnych. Zdaniem senator, rosnące od kilku lat oszczędności z tytułu wpłaty składek na ubezpieczenie chorobowe powinny skłaniać do rozważenia możliwości obniżenia wysokości płaconej składki i przez związek z rynkiem pracy winno być wykorzystane jako element polityki sprzyjającej wzrostowi zatrudnienia w Polsce.

Senator Elżbieta Rafalska zwróciła uwagę m.in. na problemy finansowania opieki zastępczej nad dziećmi, kompetencje samorządu wojewódzkiego w zakresie nadzoru legalności zatrudnienia (tzw. policja pracy) oraz potrzebę wprowadzenia kryteriów warunkujących uzyskanie przez samorząd zwiększonej pomocy na realizację programu dożywiania. Preferencje powinny objąć samorządy terytorialne, na terenie których są wysokie wskaźniki ubóstwa i bezrobocia (np. gminy z przewagą środowisk wiejskich).

Senator Władysław Sidorowicz podkreślił, że nadal słabo rozwija się opieka zastępcza nad dzieckiem.

Senator Zbigniew Trybuła zwrócił uwagę na konieczność podejmowania działań przez samorząd lokalny na rzecz opieki nad dzieckiem, także poza rodziną - w przedszkolu i żłobku.

Senator Mieczysław Augustyn poruszył kwestię przekazania resortowi rolnictwa nadzoru nad działalnością KRUS oraz realizacji ustawy o pomocy społecznej w zakresie wprowadzenia do końca roku 2006 standaryzacji usług świadczonych przez domy pomocy społecznej, a także źródeł finansowania opieki pielęgniarskiej w tych domach. Zwrócił uwagę na niepokój środowiska osób niepełnosprawnych związany z przyszłością Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz konieczność wprowadzenia zmian ustawowych umożliwiających zatrudnianie osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności na otwartym rynku pracy, poza działającymi na rzecz zatrudnienia tych osób zakładami aktywizacji zawodowej.

Przewodniczący Komisji Rodziny i Polityki Społecznej senator Antoni Szymański odniósł się do informacji o planowanych na drugą połowę 2006 r. realnych zmianach ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o zaliczce alimentacyjnej. Podkreślił, iż na niekonstytucyjność niektórych przepisów tych ustaw zwracał uwagę m.in. Trybunał Konstytucyjny i rzecznik praw dziecka. Negatywne zjawiska społeczne będące następstwem tych ustaw to m.in. wzrost liczby rozwodów, separacji. Jego zdaniem, niepokój budzą brak stosownych środków finansowych w autopoprawce rządu do ustawy budżetowej na rok 2006 oraz odległy termin wejścia w życie postulowanych od dawna zmian.

Minister pracy i polityki społecznej K. Michałkiewicz, odpowiadając na pytania senatorów, stwierdził, że możliwości wyraźnego wydłużenia urlopu macierzyńskiego już od 1 stycznia 2006 r. są nieduże, ale proces zmian należy rozpocząć. Podzielił opinię o konieczności korekty obecnie obowiązujących przepisów podatku VAT od darowizn przekazywanych na wspieranie programu dożywiania dzieci i ubogich.

Jak podkreślił, najważniejszym zadaniem polityki państwa przy wysokiej stopie bezrobocia jest stworzenie warunków do zwiększenia zatrudnienia i ochrony miejsc pracy przez obniżanie kosztów pracy. Dodał, iż nadwyżki finansowe ze składek na ubezpieczenie chorobowe mogłyby być skierowane na fundusz projektowanego ubezpieczenia pielęgnacyjnego lub ubezpieczenia od bezrobocia. Przekazanie kompetencji w zakresie nadzoru legalności zatrudnienia samorządowi wojewódzkiemu (marszałek województwa) będzie wstrzymane. Stosowny projekt ustawy, który ma to uregulować, przewiduje przekazanie tych zadań Państwowej Inspekcji Pracy. Minister podkreślił, że w sprawach dotyczących kompetencji samorządu rząd działa zgodnie z zasadą, iż samorządy realizują powierzone im zadania, a rząd określa standardy i zasady funkcjonowania oraz spełnia funkcje kontrolne i nadzoruje zgodność realizacji zadań samorządu z prawem.

Zdaniem ministra, reforma Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego jest niezbędna; jest jednak przeciwny przekazaniu resortowi rolnictwa nadzoru nad działalnością tej instytucji ubezpieczeniowej.

Minister K. Michałkiewicz podkreślił potrzebę budowania elastycznego systemu pomocy społecznej i lepszego wykorzystania doświadczeń innych państw w zakresie opieki nad ludźmi starszymi, zarówno opieki środowiskowej w miejscu zamieszkania, jak i instytucjonalnej. Minister wyraził nadzieję na podjęcie działań zmierzających do efektywniejszego i skuteczniejszego wykorzystania środków z Europejskiego Funduszu Społecznego na finansowanie zadań związanych z zatrudnieniem i integracją społeczną realizowanych przez ministerstwo i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, także w latach 2007-2013 na podstawie nowego budżetu Unii Europejskiej.

Obecna na posiedzeniu dyrektor Departamentu Świadczeń Socjalnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Alina Wiśniewska przedstawiła informację dotyczącą projektowanych zmian w ustawach o zaliczce alimentacyjnej oraz o świadczeniach rodzinnych.

Dyrektor Biura Rzecznika Praw Dziecka Mariola Chojnacka postulowała szerokie konsultacje społeczne przed wprowadzeniem zmian do omawianych ustaw.

Na zakończenie tej części posiedzenia Komisji Rodziny i Polityki Społecznej minister K. Michałkiewicz podkreślił zbieżność poglądów i opinii senatorów z kierunkiem planowanych przez kierownictwo resortu zmian w polityce społecznej. Główne działania resortu będą zmierzać do naprawy istniejących rozwiązań instytucjonalnych w polityce społecznej państwa, nie zaś do wprowadzania rozwiązań całkowicie nowych.

Druga część posiedzenia Komisji Rodziny i Polityki Społecznej była poświęcona działalności Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w 2006 r. Informację na ten temat przedstawił minister pracy i polityki społecznej K. Michałkiewicz. W opinii ministra, problematyka osób niepełnosprawnych wykraczająca poza zakres działalności resortu polityki społecznej powinna być polityką całego rządu.

Zmiany zmierzające do zwiększenia efektywnej działalności funduszu są konieczne i temu będzie służyć dyskusja i społeczne konsultacje, przede wszystkim ze środowiskiem osób niepełnosprawnych. Nie ma podstaw do likwidowania tej instytucji czy połączenia jej z inną w nowy organizm.

Do ważnych zadań funduszu minister pracy i polityki społecznej zaliczył lepsze wykorzystanie środków z EFS na realizację zadań i programów służących wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych, zwłaszcza w województwach, w których wskaźniki ubóstwa są najwyższe, oraz na terenach wiejskich, przy jednoczesnym wprowadzaniu w życie standardów i dyrektywy Unii Europejskiej.

Sytuacja finansowa funduszu, podkreślił minister, jest dobra, co oznacza, że dotacja z budżetu państwa może być nieco mniejsza, bez uszczerbku dla statutowej działalności PFRON.

Obecni na posiedzeniu senatorowie przyjęli z satysfakcją stanowisko przedstawione przez ministra pracy i polityki społecznej w sprawie dalszej działalności PFRON.

W posiedzeniu wzięli udział także prezes PFRON Roman Sroczyński, wiceprezes Marian Leszczyński oraz przedstawiciele Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Następnie Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, na wniosek zastępcy przewodniczącego komisji senator E. Tomaszewskiej, zapoznała się z informacją dotyczącą procesu restrukturyzacji i prywatyzacji zakładów farmaceutycznych Polfa Warszawa SA, Polfa Tarchomin SA oraz Polfa Pabianice SA, w kontekście wpływu tego procesu na dostępność tanich leków w Polsce. To ostatnie trzy zakłady farmaceutyczne, które są jeszcze własnością Skarbu Państwa i tworzą obecnie Polski Holding Farmaceutyczny (PHF), mający stać się znaczącym podmiotem działającym na rynku farmaceutycznym w Polsce, szczególnie w segmencie leków generycznych.

Informację w tej sprawie przekazali: Mirosław Miara - przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" Polfa Warszawa SA i Tomasz Walicki - przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" Polfa Tarchomin SA, którzy wskazywali na niebezpieczeństwo zmian zapoczątkowanych utworzeniem PHF, rodzących nieuzasadnione koszty oraz zagrożenie dla polityki lekowej państwa.

Informację w imieniu ministra skarbu państwa przedstawił po. dyrektora Departamentu Nadzoru Właścicielskiego w Ministerstwie Skarbu Państwa Krzysztof Jeznach. Wiceminister zdrowia Bolesław Piecha przekazał informację na temat znaczenia trzech zakładów farmaceutycznych dla polityki lekowej państwa, zwłaszcza dla procesu ustalania limitów cen na leki refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

W tej części posiedzenia udział wzięli m.in. dyrektor Departamentu Polityki Lekowej w Ministerstwie Zdrowia Piotr Błaszczyk, dyrektor Departamentu Polityki Przemysłowej w Ministerstwie Gospodarki Wojciech Maj oraz wiceprezes Zarządu Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego Tomasz Krasucki.

Komisja, biorąc pod uwagę znaczenie skutków procesu przekształceń trzech zakładów tworzących PHF dla rynku leków w Polsce, a w szczególności jego wpływ na dostępność tanich leków i na stan finansów publicznych państwa związanych z refundacją leków, postanowiła zwrócić się do ministra skarbu państwa z prośbą o rozważenie przyjętych zasad przekształceń własnościowych zakładów farmaceutycznych Polfa SA w Warszawie, Tarchominie i Pabianicach oraz o przedstawienie skutków ekonomicznych wynikających z ich połączenia. W związku z tym przesłano pismo do ministra skarbu Andrzeja Mikosza z prośbą o przedstawienie stosownych informacji i stanowisko w omawianej sprawie do 5 grudnia br.