Na swym posiedzeniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności przystąpiła do rozpatrywania ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na temat zapisów przyjętych w ustawie sejmowej wypowiadali się dyrektor Departamentu Świadczeń Rodzinnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Alina Wiśniewska oraz dyrektor w Urzędzie ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Tomasz Lis. Zapoznano się także z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Nowelizacja, uchwalona na podstawie projektu rządowego, zmierza do likwidacji Państwowego Funduszu Kombatantów - co związane jest z reformą finansów publicznych - i finansowania dotychczasowych zadań bezpośrednio z budżetu państwa oraz do zmiany zasad przyznawania pomocy dla kombatantów (środki przyznawał będzie kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, ale po uzyskaniu stanowiska właściwego kierownika ośrodka pomocy społecznej).

W posiedzeniu Komisji Praw Człowieka i Praworządności wzięli także udział senator Dorota Arciszewska-Mielewczyk oraz prezes Stowarzyszenia Gdynian Wysiedlonych Benedykt Wietrzykowski.

Senator D. Arciszewska-Mielewczyk reprezentuje grupę senatorów, która zgłosiła inicjatywę ustawodawczą dotyczącą projektu ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. W opinii wnioskodawców, ustawa o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w obowiązującym kształcie pomija osoby, które były ofiarami represji okupanta w okresie od września 1939 roku do marca 1940 roku, i powoduje nierówność społeczną między obywatelami naszego kraju. Nierówność społeczna polega na tym, że osoby wysiedlone po marcu 1940 roku mają uprawnienia osoby represjonowanej, ponieważ przebywały w tzw. obozach przesiedleńczych, które powstały po utworzeniu przez okupanta Centrali Przesiedleńczej.

Ludność cywilna zamieszkująca do września 1939 roku tereny będące w obszarze II Rzeczypospolitej Polskiej została przymusowo wysiedlona - deportowana na tereny, które w wyniku agresji III Rzeszy Niemieckiej zostały wcielone i okupowane przez okupanta.

Ludność cywilna była wysiedlona bez określenia miejsca jej przeznaczenia, w warunkach niezgodnych z postanowieniami Konwencji Haskiej z 1907 roku dotyczącej praw, zwyczajów wojny lądowej oraz zachowania się okupanta na terytorium okupowanym.

Wrzesień 1939 r. - marzec 1940 r. to okres, kiedy to okupant, czyli III Rzesza Niemiecka, wysiedlając ludność cywilną, nie przestrzegał tej konwencji, ponieważ nie istniała Centrala Przesiedleńcza. Powstała ona w marcu 1940 r. i wypełniła zasady Regulaminu Konwencji Haskiej w art. 46, który mówi, jak okupant powinien się zachowywać względem ludności cywilnej.

Przedłożony przez grupę senatorów projekt dotyczy wysiedlonych gdynian i innych obywateli naszego kraju, których pominięto przy tworzeniu ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

W dyskusji nad ustawą o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wątpliwości senatorów wzbudziły zapisy dotyczące opiniowania środków dla kombatantów przez właściwego kierownika ośrodka pomocy społecznej.

Po zapoznaniu się z rozpatrywaną nowelizacją sejmową senatorowie postanowili kontynuować prace nad ustawą na posiedzeniu 24 kwietnia br.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia Komisja Praw Człowieka i Praworządności rozpatrzyła sprawozdanie z działalności Centralnego Biura Antykorupcyjnego w okresie od 24 lipca do 31 grudnia 2006 r. Informacje na ten temat przedstawili szef i zastępca szefa CBA Mariusz Kamiński i Ernest Bejda.

Centralne Biuro Antykorupcyjne powstało na podstawie ustawy z 9 czerwca 2006 r. Możliwość pełnej działalności uzyskało z chwilą wejścia w życie stosownych rozporządzeń prezesa Rady Ministrów regulujących warunki i tryb działań operacyjnych. Były one wydawane od lipca do września 2006 r.

W okresie pierwszych pięciu miesięcy funkcjonowania CBA szczególny nacisk położono na jego organizację: pozyskiwanie kandydatów do służby i rozpoczęcie procesu ich szkolenia oraz wyposażenie funkcjonariuszy CBA w niezbędny sprzęt. Do ważnych zadań, których realizacja rozpoczęła się w 2006 r., należy też adaptacja budynku stanowiącego siedzibę CBA, a wcześniej będącego siedzibą Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej.

W ciągu tych pięciu miesięcy, dysponując stosunkowo niewielką grupą funkcjonariuszy i odpowiadając na oczekiwanie społeczne związane z funkcjonowaniem nowego podmiotu, podjęto działania analityczne i operacyjno-śledcze, z których dwa doprowadziły do zatrzymań. Prowadzono również pierwsze działania kontrolne. Były to cztery kontrole doraźne. Wiele ze spraw podjętych w roku 2006 jest kontynuowanych i należy się spodziewać, że część z nich może mieć swój finał w postępowaniu sądowym.

Podjęto też działania dotyczące kompleksowej koncepcji informatyzacji CBA, pozyskania własnych łączy internetowych i specjalistycznego wyposażenia komputerowego do celów analitycznych.

W celu osiągania lepszych wyników w prowadzonych postępowaniach w sprawach korupcyjnych szef CBA podpisał w 2006 r. umowy o współpracy z komendantem głównym Żandarmerii Wojskowej, szefem Biura Ochrony Rządu i holenderskim odpowiednikiem CBA - Rijksrecherche.

Podczas posiedzenia Komisji Praw Człowieka i Praworządności rozpatrzono także ustawę o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

W tej części posiedzenia udział wzięli przedstawiciele Kancelarii Prezydenta z Agnieszką Żałobką z Biura Prawa i Ustroju, Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Kontrwywiadu Wojskowego, a także przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej: wiceprezes Maria Dmochowska, dyrektor Biura Prawnego Krzysztof Zając i dyrektor Biura Lustracyjnego Jacek Wygoda.

Senatorowie pozytywnie ocenili rozpatrywaną nowelizację ustawy lustracyjnej, uchwaloną na podstawie projektu prezydenckiego. W głosowaniu postanowili zarekomendować Senatowi wprowadzenie 2 poprawek. Senatorowie zaproponowali inne zapisanie zasad dostępu do ściśle tajnych dokumentów przez przedstawicieli szefów służb i IPN. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Zbigniewa Romaszewskiego.

Rozpatrywana nowelizacja zakłada utajnianie informacji o służbie i pracy w organach bezpieczeństwa PRL osób podległych lustracji, a działających poza Polską na rzecz jej bezpieczeństwa. Według noweli, "osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia lustracyjnego", które pełnią służbę w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo Służbie Wywiadu Wojskowego i Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, a pracują lub pracowały za granicą, zostaną zobligowane do niepodawania w jawnych dla wszystkich oświadczeniach lustracyjnych informacji o swej pracy lub służbie w organach bezpieczeństwa PRL. Informacje te będą obowiązane zamieścić w tajnych deklaracjach, składanych razem z oświadczeniami szefom poszczególnych służb, którzy powiadomią o nich premiera lub koordynatora ds. służb specjalnych - a deklaracje prześlą IPN. Takie osoby nie znajdą się też w katalogu funkcjonariuszy tajnych służb PRL, które ma publikować IPN. O tym, czy dana osoba złoży dwa oświadczenia, ma decydować premier lub koordynator. Zgodnie ze zmianą jawne będą dane o współpracy takich osób z tymi organami.

Osoby, które już wykonywały lub obecnie wykonują zadania za granicą, składały tajne deklaracje automatycznie - bez zgody premiera lub koordynatora. Osoby, które przez najbliższe dwa lata będą wyznaczane do takich zadań, będą mogły nie ujawniać danych dopiero po takiej zgodzie. Dostępu do tajnych deklaracji w IPN nie może mieć nikt oprócz osób wyznaczonych przez szefów służb specjalnych.

15 marca br. weszły w życie nowe zasady lustracji. Z 27 tys. do kilkuset tys. zwiększono liczbę osób, które muszą składać jawne dla wszystkich oświadczenia o ewentualnych związkach z tajnymi służbami PRL. Nowa ustawa obejmuje obowiązkiem złożenia oświadczenia lustracyjnego m.in. nielustrowanych dotychczas członków służby zagranicznej, dziennikarzy, naukowców.

Na zakończenie posiedzenia Komisji Praw Człowieka i Praworządności rozpatrzono "Informację o działalności Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2006 r. - 31 grudnia 2006 r.". Szczegółową informację na ten temat przedstawiła wiceprezes IPN M. Dmochowska oraz po. zastępcy dyrektora Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Rafał Leśkiewicz. Senatorowie przyjęli także do wiadomości informację o działalności rzecznika interesu publicznego w 2006 roku.