Odbyło się posiedzenie Komisji Praw Człowieka i Praworządności, podczas którego rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych.

Ustawę uchwalono na podstawie dwóch projektów: rządowego i poselskiego. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, w imieniu którego głos zabrał wiceminister Marek Surmacz. Wyjaśnień udzielał również wicedyrektor Departamentu Prawnego w tym resorcie Andrzej Rudlicki. Senatorowie zapoznali się także z uwagami Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Rozpatrywana nowelizacja zmierza do poprawy bezpieczeństwa na imprezach masowych, szczególnie sportowych, mając na uwadze przede wszystkim masowe imprezy sportowe o tzw. podwyższonym ryzyku, i zapobiegania oraz zwalczania przejawów przemocy i chuligaństwa wśród kibiców sportowych.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 4 poprawek o charakterze uściślającym dotyczących przepisów karnych za wykroczenia. Komisja podzieliła pogląd Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji o celowości rozszerzenia sankcji za wnoszenie na imprezę masową niebezpiecznych przedmiotów, przy czym oprócz grzywny w wysokości nie mniejszej niż 2000 zł dodano karę ograniczenia wolności.

Komisja Praw Człowieka i Praworządności wniosła także identyczną poprawkę jak Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji, polegającą na uzupełnieniu przepisu karnego o środek karny przepadku zabronionych przedmiotów wnoszonych na imprezę, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.

Na sprawozdawcę stanowiska komisji w sprawie ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych wyznaczono senatora Kosmę Złotowskiego.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Przyjęcie ustawy, uchwalonej z przedłożenia rządowego, rekomendował senatorom wiceminister sprawiedliwości Andrzej Kryże.

Celem ustawy jest ograniczenie sądów ławniczych na rzecz sądów zawodowych w różnych kategoriach spraw. W zakresie spraw cywilnych sądy ławnicze będą rozpoznawać wyłącznie niektóre sprawy z zakresu prawa pracy oraz niektóre sprawy ze stosunków rodzinnych. W zakresie spraw karnych ograniczono udział ławników do orzekania w sprawach o zbrodnie oraz o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności. Zmniejszono także skład orzekający sądu okręgowego, który także będzie orzekał jednoosobowo. Z udziału ławników zrezygnowano również w postępowaniach w sprawach nieletnich.

W zakresie Prawa o stowarzyszeniach sąd jednoosobowy będzie rozpatrywał sprawy dotyczące udzielenia upomnienia władzom stowarzyszenia, uchylenia niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia oraz w sprawie rozwiązania stowarzyszenia.

Zmiany w pozostałych ustawach stanowią konsekwencje ustanowienia zasady, iż sąd rozpoznaje sprawy jednoosobowo.

W opinii senackiego biura legislacyjnego, rozpatrywana nowelizacja nie wzbudza zastrzeżeń o charakterze legislacyjnym, z tym zastrzeżeniem, iż ustanowienie składu ławniczego wyłącznie dla niektórych spraw z zakresu prawa pracy może spowodować utrudnienia w dochodzeniu roszczeń pracowniczych, w szczególności w wypadku rozszerzenia zakresu pozwu w trakcie postępowania. Sąd będzie musiał wydzielać sprawy nie wchodzące do zakresu, o którym mowa w art. 47 § 2, do odrębnego postępowania.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Janusza Kubiaka.

Następnie przystąpiono do rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.

Przyjęcie nowelizacji uchwalonej na podstawie projektu rządowego rekomendował senatorom wiceminister sprawiedliwości A. Kryże. Uwagi szczegółowe oraz propozycje poprawek przedstawiło senackie biuro legislacyjne.

Zasadniczym celem ustawy jest zdyscyplinowanie uczestników postępowania karnego. Zdaniem wnioskodawcy, wpłynie to korzystnie na jego usprawnienie, i pozwoli zwłaszcza uniknąć przewlekłości i długotrwałości postępowań. W nowelizacji wprowadzono m.in. powszechny obowiązek udzielania pomocy organom prowadzącym postępowanie karne oraz zezwolono sądowi, a w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi, żądać informacji o podjętych działaniach wynikających z zawiadomienia samorządów adwokatów i radców prawnych o naruszeniu obowiązków procesowych przez adwokatów i radców prawnych.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności wniosła o wprowadzenie do rozpatrywanej nowelizacji sejmowej 5 poprawek. Jedna z zaproponowanych zmian stanowi, że w razie nienadesłania informacji w wyznaczonym terminie przez dziekana okręgowej rady adwokackiej lub okręgowej izby radców prawnych, w postępowaniu przygotowawczym postanowienie o nałożeniu kary pieniężnej wydaje sąd rejonowy, w okręgu którego toczy się postępowanie. Inna z rekomendowanych przez komisję poprawek przywraca przepis, który wyłącza żołnierzy z grupy osób, które można obciążyć spowodowanymi przez nich kosztami postępowania. Pozostałe poprawki miały charakter precyzujący. Ustalono, że proponowane poprawki w imieniu Komisji Praw Człowieka i Praworządności zarekomenduje Izbie senator K. Złotowski.

Do stanowiska komisji zgłoszono wniosek mniejszości, którego sprawozdawcą będzie senator Zbigniew Romaszewski. Mniejszość zaproponowała wprowadzenie zmiany przewidującej możliwość nałożenia kary pieniężnej na obrońcę lub pełnomocnika w razie ich nieobecności lub wydalenia się z miejsca czynności, w wypadkach szczególnych, ze względu na ich wpływ na przebieg czynności; w postępowaniu przygotowawczym karę pieniężną, na wniosek prokuratora, będzie nakładał sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie. Ponadto, w wypadku, gdy nieobecność lub wydalenie się tych osób z miejsca czynności spowodowała dodatkowe koszty postępowania, będzie można je obciążyć tymi kosztami.

Kolejnym rozpatrywanym aktem prawnym była ustawa o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury. Jej przyjęcie rekomendowała senatorom sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Beata Kempa. Swoją opinię przedstawiło senackie biuro legislacyjne.

Rozpatrywana nowelizacja zmierza do zaostrzenia kryteriów dla kandydatów do pracy w sądzie i prokuraturze. W opinii wnioskodawców, ma to posłużyć stworzeniu w polskim sądownictwie i prokuraturze wykwalifikowanej kadry pracowniczej. W tym celu wprowadzano szereg zmian. Zmodyfikowano katalog wymagań, które powinien spełniać kandydat na urzędnika sądu lub prokuratury. W tym zakresie najistotniejsze zmiany polegają na wprowadzeniu wymogu ukończenia co najmniej studiów pierwszego stopnia i uzyskania tytułu zawodowego oraz wymogu niekaralności (zarówno za przestępstwo, jak i za przestępstwo skarbowe).

W nowelizacji wprowadzono także nowe zasady odbywania stażu urzędniczego oraz przewidziano nabór kandydatów na ten staż w drodze konkursu. Konkurs, przeprowadzany przez komisję konkursową, będzie miał na celu sprawdzenie wiedzy, umiejętności, predyspozycji oraz zdolności ogólnych kandydatów, niezbędnych do wykonywania obowiązków urzędnika.

W ustawie określono szczegółowo zasady przeprowadzania okresowych ocen kwalifikacyjnych, przesłanki rozwiązania stosunku pracy z urzędnikiem bez wypowiedzenia oraz przesłanki i zasady zawieszenia pracownika w pełnieniu obowiązków.

W związku z wymogiem dotyczącym wykształcenia wyższego przewidziano w ustawie okres dostosowawczy dla osób, które nie posiadają takiego wykształcenia, określając go na 8 lat od dnia wejścia w życie ustawy. Osoby te będą obowiązane do ukończenia studiów pierwszego stopnia i uzyskania tytułu zawodowego bądź do uzupełnienia wykształcenia w drodze ukończenia studium zawodowego w Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury.

W dyskusji wprowadzony w ustawie wymóg posiadania odpowiedniego wykształcenia wzbudził pewne kontrowersje. Z opinią wiceminister B. Kempy nie zgodziła się sędzia Beata Morawiec z Krajowej Rady Sądownictwa.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 2 poprawek. Pierwsza z nich zmierzała do wydłużenia zawartego w nowelizacji okresu dostosowawczego z 8 do 10 lat. Ponadto pracownikom sądów i prokuratury, którzy nie spełniają wymogu wykształcenia, ale ukończyli 40 rok życia i mają co najmniej 15-letni staż pracy, proponowana przez komisje zmiana daje możliwość uzupełnienia wykształcenia w drodze ukończenia studium zawodowego w Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. Pozostali pracownicy będą obowiązani do ukończenia studiów pierwszego stopnia i uzyskania tytułu zawodowego. Druga z zaproponowanych zmian miała charakter językowy.

Na sprawozdawcę stanowiska komisji w sprawie ustawy o zmianie ustawy o pracownikach sądów i prokuratury wyznaczono senatora Z. Romaszewskiego.

Na zakończenie posiedzenia rozpatrzono ustawę o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

W imieniu rządu stanowisko w sprawie rozpatrywanej nowelizacji, uchwalonej na podstawie projektu prezydenckiego, przedstawiła wiceminister sprawiedliwości B. Kempa. Swoje uwagi zgłosiło senackie biuro legislacyjne.

Ustawa rozszerza zakres zadań Krajowej Rady Sądownictwa i wprowadza nowe kompetencje tego organu. Jedna z nich daje radzie możliwość wystąpienia z żądaniem podjęcia czynności dyscyplinarnych wobec sędziego w wypadku uzyskania przez radę wiarygodnej informacji o przewinieniu służbowym. W nowelizacji umożliwiono radzie inspirowanie i wspieranie działań mających na celu ujednolicanie wykładni prawa w orzecznictwie sądów.

Ponadto ustawa nakłada na radę obowiązek przedstawiania Sejmowi, Senatowi i Prezydentowi RP informacji z rocznej działalności, informacji o podejmowanych działaniach na rzecz ujednolicania wykładni prawa oraz postulatów co do aktualnych problemów i potrzeb wymiaru sprawiedliwości.

Zgodnie z ustawą rada będzie mogła przeprowadzać określone czynności (wizytacja sądu, lustracja działalności sądu oraz lustracja pracy sędziego) zarówno z urzędu, jak i na wniosek ministra sprawiedliwości, pierwszego prezesa Sądu Najwyższego lub prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wymienione osoby, które są członkami rady, będą mogły upoważnić swoich przedstawicieli do udziału, bez prawa głosu, w posiedzeniu plenarnym rady.

Szereg zmian zawartych w ustawie dotyczy wymogów formalno-prawnych związanych z wykonywaniem mandatu przez wybieranych członków rady, którzy są sędziami. Osoba taka będzie mogła pełnić funkcję wybieranego członka rady tylko 2 kadencje. Mandat wybieranego członka rady wygaśnie w wypadku zgłoszenia jego kandydatury na inne stanowisko sędziowskie. Do pełnienia funkcji prezesa albo wiceprezesa sądu nie będzie można powołać sędziego będącego członkiem rady. Z chwilą wybrania na członka rady sędziego, który pełni taką funkcję, powołanie do jej pełnienia wygaśnie.

Kolejne nowe rozwiązanie zawarte w ustawie umożliwi osobom powyżej 65 lat pozostawanie na stanowisku sędziego bez konieczności uzyskiwania zgody rady. Zgodnie ze zmianami do ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych zasadą pozostanie przechodzenie przez sędziów w stan spoczynku z dniem ukończenia przez nich 65. roku życia. Dalsze zajmowanie stanowiska sędziego będzie możliwe, jeżeli nie później niż na 6 miesięcy przed ukończeniem 65. roku życia sędzia oświadczy ministrowi sprawiedliwości wolę dalszego zajmowania stanowiska oraz przedstawi odpowiednie zaświadczenie o stanie zdrowia. Podobne regulacje będą dotyczyć prokuratorów, z uwzględnieniem odmiennej właściwości organów.

W głosowaniu, na wniosek senatora Krzysztofa Piesiewicza, Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi przyjęcie poprawki utrzymującej obowiązujący stan prawny, zgodnie z którym możliwe jest zarówno tajne, jak i jawne głosowanie w radzie. W imieniu komisji przyjętą poprawkę zarekomenduje Izbie senator Z. Romaszewski.

Zdaniem senatora K. Piesiewicza, w niektórych sytuacjach głosowania KRS powinny być jawne, w innych - lepiej, by były tajne. "Chodzi przede wszystkim o głosowania w sprawach personalnych" - podkreślił.

Do stanowiska Komisji Praw Człowieka i Praworządności zgłoszono wniosek mniejszości, zmierzający do tego, aby ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2008 r. Jego sprawozdawcą będzie senator K. Piesiewicz.