Komisja Praw Człowieka i Praworządności przystąpiła do rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Ustawa jest wynikiem inicjatywy senackiej podjętej w celu wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2005 r. Wyrokiem tym trybunał orzekł o niezgodności art. 19 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zakresie, w jakim ogranicza przesłankę wyłączenia sędziego jedynie do stosunku osobistego, pomijając inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na ocenę bezstronności sędziego, z art. 45 ust. 1 konstytucji. Uznał, że względna przesłanka wyłączenia sędziego przewidziana w ustawie - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, tj. stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego, ogranicza wyraźnie zakres sytuacji, które mogą być uwzględniane jako podstawa wyłączenia sędziego. W Kodeksie postępowania karnego oraz w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym względnymi przesłankami wyłączenia są okoliczności, które mogłyby wywołać uzasadnione wątpliwości co do bezstronności sędziego w danej sprawie.

Od momentu wejścia w życie wyroku, tj. od 21 grudnia 2005 r., przepis art. 19 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w zakwestionowanym zakresie jest niezgodny z konstytucją. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że zmiana ustawodawcza "powinna nastąpić w możliwie krótkim terminie, ponieważ utrzymywanie istniejącego stanu rzeczy, a więc bez wskazanej interwencji ustawodawczej, przez dłuższy okres może naruszać zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa wyrażoną w art. 2 konstytucji".

W nowelizacji przewidziano, że względną przesłanką wyłączenia sędziego będzie istnienie okoliczności tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Przesłanka ta będzie na tyle szeroka, że swym zakresem pojęciowym obejmie także dotychczasową względną przesłankę wyłączenia sędziego. Ustawa została uchwalona w wersji zaproponowanej w inicjatywie ustawodawczej.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Po dyskusji komisja postanowiła rekomendować Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek.

W drugim punkcie porządku posiedzenia komisja rozpatrzyła ustawę o ratyfikacji Konwencji o przystąpieniu Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej do Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, otwartej do podpisu w Rzymie w dniu 19 czerwca 1980 roku, oraz do Pierwszego i Drugiego Protokołu w sprawie jej wykładni przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, sporządzonej w Luksemburgu dnia 14 kwietnia 2005 r.

Ustawa ma na celu wyrażenie zgody na dokonanie przez prezydenta ratyfikacji Konwencji o przystąpieniu Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej do Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych oraz do Pierwszego i Drugiego Protokołu w sprawie jej wykładni przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

Konieczność wyrażenia uprzedniej zgody na ratyfikację w formie ustawy wynika z art. 89 ust. 1 pkt 5 konstytucji, który nakłada taki obowiązek w sytuacji, gdy umowa dotyczy spraw uregulowanych w ustawie.

Na mocy Konwencji o przystąpieniu (zwanej akcesyjną) tzw. nowe państwa członkowskie, w tym Polska, przystępują do Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych podpisanej w Rzymie 19 czerwca 1980 r., zwanej Konwencją rzymską, oraz Pierwszego Protokołu w sprawie wykładni przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Drugiego Protokołu przyznającego Trybunałowi Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich pewne uprawnienia do dokonywania wykładni Konwencji rzymskiej.

Konwencja rzymska ustanawia normy kolizyjne w zakresie zobowiązań umownych dla państw członkowski UE. Celem tych norm jest określanie prawa właściwego w zakresie zobowiązań umownych w sytuacjach gdy wykazują one związek z prawem różnych państw. Konwencja nie ma zastosowania do spraw z zakresu stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych, zobowiązań umownych dotyczących testamentów i dziedziczenia, majątkowych stosunków rodzinnych, zapisów na sąd polubowny i umów o właściwość sądu, prawa spółek, stowarzyszeń i osób prawnych oraz dowodów i postępowania.

Celem Pierwszego protokółu jest przyznanie jurysdykcji Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości w zakresie dokonywania wykładni Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych. Protokół ten wskazuje także sądy właściwe do zwracania się do trybunału o wydanie orzeczenia. W Polsce sądami tymi będą: Sąd Najwyższy i Naczelny Sąd Administracyjny. Drugi Protokół ma na celu umożliwić stosowanie Pierwszego przed wejściem w życie Konwencji rzymskiej w stosunku do wszystkich państw członkowskich UE.

Po dyskusji komisja postanowiła przyjąć ustawę bez poprawek.