Senatorowie z Komisji Praw Człowieka i Praworządności wysłuchali "Informacji o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2005 roku, wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela". Informację przedstawił rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski, któremu towarzyszył zastępca Andrzej Świątkiewicz.

Rzecznik praw obywatelskich J. Kochanowski przekazał informację marszałkom Sejmu i Senatu 7 czerwca br. Zwrócił w niej uwagę m.in. na nadmiar i wadliwość przepisów prawa, przewlekłość procesów sądowych, nieprzestrzeganie prawa pracy, przeludnienie więzień oraz rozpad systemu ochrony zdrowia. J. Kochanowski został rzecznikiem 30 stycznia br. W 2005 roku urząd RPO sprawował Andrzej Zoll.

Jak ocenił J. Kochanowski, tworzone akty prawne są pełne różnych uchybień i powodują trudności w ich stosowaniu. Ponadto, z uwagi na wielość, zmienność i niekomunikatywność przepisów, obywatele nie są w stanie się z nimi zapoznać ani ich przestrzegać. Rzecznik zwrócił także uwagę na konieczność usprawniania działalności wymiaru sprawiedliwości. Jak stwierdził w informacji, obecnie w wielu wypadkach czas trwania poszczególnych spraw narusza zagwarantowane w konstytucji prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki oraz wiążące Polskę normy traktatowe.

Rzecznik praw obywatelskich przypomniał, że przewlekłość postępowań może skutkować odpowiedzialnością państwa polskiego przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Jego zdaniem, sytuacja w tym zakresie ulega jednak stopniowej poprawie, co jest związane z lepszą organizacją pracy w sądach, zmianami w procedurze karnej, a także z wprowadzeniem do polskiego systemu prawnego skargi na przewlekłość postępowania.

Rzecznik ocenił jako niezadowalający poziom przestrzegania przez pracodawców przepisów prawa pracy. Znaczne niebezpieczeństwo stanowi uchylanie się pracodawców od zapłaty za pracę już wykonaną. Innym problemem jest nierespektowanie unormowań dotyczących czasu pracy.

Rzecznik odniósł się także do sytuacji w systemie ochrony zdrowia. W jego opinii, niewystarczający i w wielu wypadkach utrudniony jest dostęp do świadczeń powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. "Wręcz dramatyczna pozostaje sytuacja finansowa znacznej części publicznych zakładów opieki zdrowotnej, na czym cierpią pacjenci i pracownicy tych zakładów. Personel medyczny jest bardzo źle wynagradzany, o czym może świadczyć m.in. narastająca fala wyjazdów lekarzy i pielęgniarek do krajów oferujących im godziwe warunki pracy i płacy" - napisał w sprawozdaniu.

Rzecznik zwrócił także uwagę na niekonsekwentnie wprowadzanie reformy edukacji. "Nadal masowo likwidowane są małe szkoły, chociaż na obszarach wiejskich stanowią one najczęściej jedyny ośrodek życia kulturalnego" - podkreślił. Przypomniał, że bezwzględnie należy przeciwdziałać pladze narkomanii oraz kontaktu z alkoholem i papierosami wśród nieletnich.

Jak podkreślił rzecznik, należy także dążyć do likwidacji przeludnienia zakładów karnych i aresztów śledczych. Zdaniem rzecznika, wysokie przeludnienie wpływało w istotny sposób zarówno na pogorszenie się warunków zdrowotnych, sanitarnych i bytowych uwięzienia, jak też na panujące wśród osadzonych nastroje.

W informacji rzecznik praw obywatelskich zapewnił, że reagował na stwierdzone naruszenia prawa i nabrzmiałe problemy społeczne, m.in. poprzez składanie wniosków do Trybunału Konstytucyjnego, pytań prawnych, udział w postępowaniach sądowo-administracyjnych.