Podczas posiedzenia Komisji Praw Człowieka i Praworządności rozpatrywano ustawę o dokumentach paszportowych.

Przyjęcie ustawy rekomendował senatorom wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Piotr Piętak. Ponadto na temat zapisów zawartych w rozpatrywanej regulacji wypowiadali się dyrektor Departamentu Spraw Obywatelskich w MSWiA Małgorzata Piotrak, wicedyrektor Departamentu Prawnego w tym resorcie Andrzej Rudlicki oraz główny specjalista w tym departamencie Jolanta Płaza. Szczegółowe uwagi zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

Rozpatrywana ustawa zmierza do kompleksowego unormowania problematyki dokumentów paszportowych wydawanych przez polskie organy paszportowe, z uwzględnieniem unormowań prawa Unii Europejskiej w tym zakresie. W ustawie określono rodzaje dokumentów paszportowych, właściwość organów wydających dokumenty paszportowe, okoliczności uzasadniające odmowę wydania lub unieważnienie dokumentu paszportowego, zakres danych wpisywanych do dokumentu paszportowego, a także zakres danych zawartych w ewidencjach paszportowych, sposób prowadzenia tych ewidencji, zasady udostępniania danych w nich gromadzonych i organy właściwe w tych sprawach.

W ustawie przewidziano m.in. umieszczanie w paszportach danych biometrycznych ich właścicieli (obejmują one wizerunek twarzy i odciski palców właścicieli paszportu), a także stworzenie centralnej ewidencji wydawanych i unieważnionych paszportów podlegającej ministrowi spraw wewnętrznych i administracji. Dostęp do niej będą miały organy paszportowe - minister SWiA, minister spraw zagranicznych, wojewoda, konsul oraz komendant główny straży granicznej. Dane zawarte w centralnej ewidencji będą mogły też być udostępniane m.in. Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, policji, prokuraturom, sądom.

Ze względu na konieczność umieszczenia w nowych paszportach danych biometrycznych nie będą do nich wpisywane dane dzieci ich właścicieli. Dlatego ustawa umożliwia wydawanie paszportu (na żądanie rodziców) nawet dzieciom, które nie ukończyły 5 lat. W takich sytuacjach będzie to jednak paszport tymczasowy, ważny przez 12 miesięcy. Paszport wydany dzieciom w wieku od 5 do 13 lat - zgodnie z ustawą - ma być ważny 5 lat. W pozostałych wypadkach ważność paszportu ma mijać po 10 latach.

Regulacja wprowadza też możliwość odstępstwa od zasady konieczności uzyskania zgody obojga rodziców na wydanie paszportu ich dziecku. Zgodnie z ustawą jest to możliwe w sytuacjach, gdy uzyskanie zgody drugiego rodzica jest niemożliwe lub utrudnione (np. gdy miejsce jego pobytu nie jest znane lub nie ma z nim kontaktu) albo gdy przemawia za tym dobro dziecka. W takich sytuacjach zgodę jednego z rodziców zastąpić ma zgoda sądu rodzinnego.

Uregulowano też takie kwestie, jak zwolnienie z opłat za wydanie paszportu. Dotyczy ono osób, które mają ukończone 70 lat, oraz tych, które wyjeżdżają za granicę w celu długotrwałego leczenia lub w związku z koniecznością poddania się operacji. Za paszport nie trzeba będzie płacić także w sytuacji, gdy okaże się, że dotychczasowy dokument ma wadę techniczną. Zwolnieni z opłaty zostali również żołnierze niezawodowi wyznaczeni do pełnienia służby poza granicami kraju.

Mimo uwag i wątpliwości zgłaszanych w dyskusji w głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności, ze względu na termin wejścia w życie rozpatrywanej ustawy oraz złożone przez przedstawicieli resortu spraw wewnętrznych zapewnienia o szybkiej jej nowelizacji, postanowiła zarekomendować Senatowi przyjęcie ustawy o dokumentach paszportowych bez poprawek. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Zbigniewa Romaszewskiego.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia rozpatrzono ustawę o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw.

Na temat nowelizacji wypowiadali się wicedyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Jan Bołonkowski oraz sekretarz Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy ministrze sprawiedliwości Robert Zegadło. Senackie biuro legislacyjne stwierdziło, że ustawa nie wzbudza żadnych zastrzeżeń o charakterze legislacyjnym.

Rozpatrywana nowelizacja, będąca projektem rządowym, zmierza do zmiany przepisów dotyczących zrzeczenia się własności nieruchomości. Regulujący tę materię obecnie obowiązujący przepis art. 179 kodeksu cywilnego Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z konstytucją i orzekł utratę jego mocy obowiązującej 15 lipca br.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności opowiedziała się za przyjęciem sejmowej nowelizacji bez poprawek. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Roberta Smoktunowicza.

Podczas posiedzenia rozpatrywano także ustawę o zmianie ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych.

Na temat zapisów zawartych w rozpatrywanej ustawie wypowiadali się prokurator krajowy, zastępca prokuratora generalnego Janusz Kaczmarek oraz prokuratorzy Jerzy Gajewski i Grażyna Stanek z Ministerstwa Sprawiedliwości. Swoją opinię wraz z uwagami przedstawiło senackie biuro legislacyjne.

Nowelizacja likwiduje epizodyczny charakter ustawy - zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami ustawa przestaje obowiązywać 1 września br. Ponadto doprecyzowuje ona niektóre zapisy ustawy. Między innymi zobowiązuje kandydata na świadka koronnego do ujawnienia swojego majątku oraz rozszerza katalog przestępstw, do których dowodzenia będzie można dopuścić dowód z zeznań świadka koronnego, zawiera możliwość ustanowienia świadkiem osoby, która zakładała grupę przestępczą. Regulacja wydłuża też tzw. okres próby, podczas którego świadek koronny nie może wrócić na drogę przestępstwa - z roku do pięciu lat.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 9 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wyznaczono senatora Krzysztofa Piesiewicza.

Na zakończenie senatorowie podsumowali posiedzenie wyjazdowe odbyte w dniach 27-28 czerwca br. do wybranych ośrodków dla cudzoziemców. Senatorowie odwiedzili wówczas ośrodki w Białymstoku, Łomży i Czerwonym Borze, Lininie koło Góry Kalwarii i ośrodek recepcyjno-pobytowy w Dębaku w Podkowie Leśnej oraz zapoznali się z panującymi tam warunkami mieszkalnymi i socjalnymi, a także problemami cudzoziemców starających się o prawo pobytu w Polsce.

W tej części posiedzenia udział wzięli przedstawiciele Urzędu do spraw Repatriacji i Cudzoziemców: prezes Piotr Stachańczyk, dyrektor generalny Jan Węgrzyn i dyrektor Departamentu ds. Postępowań Uchodźczych i Azylowych Joanna Majewska, a także radca Marcin Sośniak z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Jacek Chlebny, prof. Irena Rzeplińska z Instytutu Nauk Prawnych, Małgorzata Gepert z Polskiej Akcji Humanitarnej, wiceprzewodnicząca Rady ds. Uchodźców Jolanta Zaborska, Ernest Zienkiewicz z Polskiego Oddziału Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców, Katarzyna Sekuła z Centrum Pomocy Emigrantom i Uchodźcom Caritas Polska oraz konsul honorowy Czeczeńców w Polsce Adam Borowski.

Podsumowując posiedzenie, wskazywano przede wszystkim na potrzebę zapewnienia cudzoziemcom przebywającym w ośrodkach możliwości nauki języka polskiego, większej aktywizacji zawodowej i włączania ich w sprawy bytowe ośrodków (np. pomoc w pracach gospodarczych). Ważny jest także większy udział organizacji pozarządowych. Zwrócono uwagę na brak pracowników socjalnych, a także tłumaczy z języka rosyjskiego i czeczeńskiego. Za niezadowalające uznano zaangażowanie w sprawy uchodźców resortu pracy i polityki społecznej.