Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Gospodarki Narodowej przystąpiono do pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących przekształceń własnościowych nieruchomości.

W imieniu wnioskodawców projektu głos zabrał senator Adam Biela. Następnie do zawartych w inicjatywie zapisów ustosunkowali się wiceminister transportu i budownictwa Piotr Styczeń oraz wicedyrektor departamentu w tym resorcie Małgorzata Kutyła. Swoje uwagi przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

Przedkładany projekt zmierza do znowelizowania czterech ustaw regulujących kwestię przekształceń własnościowych mieszkań oraz nieruchomości gruntowych związanych z budynkami, w których znajdują się te mieszkania. Ustawy te stanowią cywilistyczną spójność, zgodnie z zasadą prawa rzymskiego: superficies solo cedit. Są to: ustawa z 7 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw dotyczących nabywania własności nieruchomości, ustawa z 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa, której nowelizacja z 7 lipca 2005 r. weszła w życie 20 września 2005 r., ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, której nowelizacja z 3 czerwca 2005 r. weszła w życie 22 lipca 2005 r. oraz ustawa z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.

W opinii wnioskodawców, wejście w obieg prawny tych ustaw ujawniło szereg istotnych trudności, jakie pojawiły się w toku ich realizacji. Trudności te dotyczą przede wszystkim zwolnienia z opłat sądowych przedmiotowych postępowań, trybu nieprocesowego tych postępowań, zakresu podmiotowego uprawnień ustawowych, a także nabytych z mocy samego prawa własności nieruchomości.

Wnioskodawcy przypomnieli, że niektóre z tych kwestii były już dwukrotnie przedmiotem oświadczeń senatorskich skierowanych do ministra sprawiedliwości jako reakcje na skargi osób uprawnionych występujących ze stosownymi wnioskami do sądów o stwierdzenie, zgodnie z przepisami ustawy, faktu, czy dano im prawo pierwszeństwa w nabyciu mieszkania zakładowego, czy nie. Niektóre sądy realizują ustawę w sposób zgodny z jej intencją, inne nie. Stąd też - w opinii wnioskodawców - wydaje się ze wszech miar stosowne takie doprecyzowanie niektórych przepisów ustaw "mieszkaniowych", żeby: wyrażały one wyraźnie intencję ustawodawcy w sposób nie dający sądom powodów do różnych interpretacji; ułatwiły ich stosowanie osobom uprawnionym oraz określały w sposób ostry zakresowo przedmiot i podmiot uprawniony do przekształceń.

W opinii wnioskodawców, proponowany projekt uwzględnia ponadto orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 20 kwietnia 2005 r. w sprawie: po pierwsze - niekonstytucyjności przepisów ustawy nowelizującej z 19 grudnia 2002 r., znoszącej moc art. 49 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, dopuszczającego możliwość uwłaszczenia mieszkaniem przez sąd w trybie wolnym od opłat sądowych dla członka spółdzielni; po drugie - niekonstytucyjności ustalania przez ustawę wielkości bonifikaty dla przekształceń własnościowych w spółdzielni. Trybunał Konstytucyjny uchylił wprawdzie przepis uchylający art. 49 ustawy, lecz do tej pory żadna ustawa nie wprowadziła go ponownie w obieg prawny.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu, w atmosferze utarczek politycznych poprzedniej kadencji Sejmu uchwalono ustawę z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, z wyraźnym uchybieniem konstytucyjnej ochrony praw nabytych z mocy samego prawa własności nieruchomości. Proponowane w przedkładanej ustawie poprawki umożliwiają realizację nabytego prawa osobom, które to prawo nabyły na mocy przepisów ustawy, wprowadzonej w życie 16 lipca 2003 r.

Zdaniem wnioskodawców, przedkładany projekt nie wywołuje żadnych skutków dla budżetu państwa, gdyż proponuje jedynie uściślenie już obowiązujących przepisów, a przedmiot projektowanej regulacji jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

W dyskusji wskazywano, że rozpatrywany projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących przekształceń własnościowych nieruchomości wymaga doprecyzowania zawartych tam zapisów. Dlatego połączone komisje postanowiły kontynuować prace nad nim na kolejnym posiedzeniu, 15 marca br.