Oświadczenie skierowane do ministra finansów Pawła Wojciechowskiego

Szanowny Panie Ministrze!

W ostatnich latach można zaobserwować niepokojącą praktykę Ministerstwa Finansów polegającą na prowadzeniu postępowań administracyjnych na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych i wydawaniu na podstawie tej ustawy decyzji o przejściu na rzecz Skarbu Państwa prawa własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości. Postępowania te prowadzone są w stosunku do osób, które działając w zaufaniu do rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, nabyły w dobrej wierze prawo własności lub użytkowania wieczystego.

Ustawa z dnia 9 kwietnia 1968 r. umożliwiała wpisanie na rzecz Skarbu Państwa tytułu własności oraz uprawnień wynikających z wieczystego użytkowania nieruchomości, które należały niegdyś do obywateli państw obcych, w sytuacji, gdy nieruchomości i prawa przeszły na rzecz Skarbu Państwa na podstawie międzynarodowych umów o uregulowaniu wzajemnych roszczeń finansowych, zawartych przez rząd Polski z rządami państw obcych.

W dużej części przypadków Skarb Państwa, działający przez ministra finansów, wszczął postępowania administracyjne mające na celu dokonanie wpisu w księgach wieczystych na podstawie wskazanej ustawy dopiero po upływie kilkudziesięciu lat od dnia jej wejścia w życie. Stan faktyczny i prawny nieruchomości będących przedmiotem postępowań w latach sześćdziesiątych oraz stan obecny są zazwyczaj diametralnie różne.

Obecnie minister finansów wszczyna postępowania administracyjne z urzędu i wydaje decyzje o przejściu na rzecz Skarbu Państwa prawa własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości nie w stosunku do osób obywateli państw obcych lub ich spadkobierców, którzy otrzymali odszkodowania na podstawie międzynarodowych umów zawieranych przez rząd Polski z rządami państw obcych, lecz w stosunku do osób, które w dobrej wierze nabyły prawo własności lub użytkowania wieczystego tych nieruchomości od osób wpisanych jako właściciele do ksiąg wieczystych prowadzonych dla tych nieruchomości. Minister finansów - jako organ prowadzący postępowanie - niejednokrotnie nie dokonywał w przeszłości, nie dokonuje też obecnie żadnych ostrzeżeń w księgach wieczystych, ani nie wnosił i nie wnosi o wpis żadnych wzmianek w przedmiocie praw i roszczeń służących Skarbowi Państwa na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r.

Prowadzenie postępowań administracyjnych i wydawanie decyzji na podstawie ustawy, o której mowa, prowadzi do rażącego naruszenia prawa własności i podważenia instytucji dobrej wiary ksiąg wieczystych. Takie wkraczanie ministra finansów jako organu administracji w podstawowe prawo każdego obywatela, jakim jest prawo własności, stoi w sprzeczności z podstawowymi zasadami obowiązującymi w demokratycznym państwie prawnym i nie może być akceptowane.

W opisanych postępowaniach minister finansów wydaje decyzję stwierdzającą przejście własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa wobec osoby chronionej rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. Wydanie decyzji w stosunku do osoby, która w dobrej wierze nabyła w sposób skuteczny prawo własności lub użytkowanie wieczyste nieruchomości prowadzi zatem do rażącego naruszenia art. 21 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i może spowodować totalną utratę zaufania obywateli do instytucji państwa.

W związku z tym proszę Pana Ministra o wyjaśnienie: czy minister finansów, jako organ prowadzący postępowania administracyjne na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 1968 r. o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych, nadal zamierza, nie zważając na stan prawny nieruchomości, który od dnia wejścia w życie tej ustawy do dnia wszczęcia postępowań administracyjnych niejednokrotnie wielokrotnie się zmienił, naruszać zasady ochrony prawa własności i lekceważyć zasadę rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych? Czy podstawowe prawa i wolności, zagwarantowane Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej nie będą przez Ministerstwo Finansów przestrzegane i uwzględniane?

Z wyrazami szacunku
Jacek Włosowicz
senator RP