Oświadczenie skierowane do wiceprezes Rady Ministrów, minister finansów Zyty Gilowskiej

Szanowna Pani Minister!

Interweniowałem swego czasu w sprawie odwołania ze stanowiska dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach, wybitego znawcy cen transferowych, Józefa Wyciśloka (zobacz: trzynaste posiedzenie Senatu z dnia 5 maja 2006 r.). Otrzymałem wówczas odpowiedź od generalnego inspektora kontroli skarbowej Pawła Banasia, że liczne zmiany w tym urzędzie są spowodowane nieprawidłowościami w zarządzaniu urzędem, a głównie niskimi wynikami pracy. Przyjąłem to wytłumaczenie w dobrej wierze. Obecnie jednak otrzymałem od pracowników Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach liczne sygnały, że wprowadzone zmiany organizacyjne znacznie pogorszyły wyniki. Co więcej, dochodzi do szeregu nieprawidłowości w zarządzaniu urzędem oraz naruszenia praw pracowniczych.

W styczniu bieżącego roku dokonano rocznej oceny pracy pracowników urzędu za 2006 r. bez przedstawienia pracownikom jakichkolwiek podstaw i zasad tej oceny. Według pracowników urzędu, przy dokonywaniu oceny pracy nie uwzględniono merytorycznej złożoności i czasochłonności prowadzonych lub zakończonych postępowań kontrolnych, jak również faktycznej liczby pracowników prowadzących poszczególne postępowania kontrolne. W wyniku tej oceny pracy wielu inspektorów miało otrzymywać za 2006 r. oceny negatywne. Na tej podstawie dokonano również korekty, zmniejszenia lub zwiększenia dodatków skarbowych na 2007 r.

Pracownicy urzędu nie zostali również poinformowani do tej pory o zasadach oceny pracy za 2007 r. Z informacji przekazanych przez dyrekcję urzędu wynika, że zasady te zostaną ewentualnie przedstawione na koniec roku. Ocena pracy pracowników za 2007 r. będzie więc przybiegła analogicznie jak ocena za rok 2006. Tymczasem prawidłowe i jasne zasady oceny są niezbędnym elementem pracy pracowników kontroli skarbowej. Należy w tym miejscu nadmienić, że specyfika urzędów kontroli skarbowej wymaga prowadzenia różnego rodzaju postępowań kontrolnych. Pracownicy nie mają wpływu na wybór postępowań, które prowadzą w danym roku. Mogą tylko lepiej lub gorzej wykonywać swoją pracę.

Całkowicie niezrozumiałe były również zasady nagradzania i premiowania pracowników z dodatkowych funduszy za poszczególne kwartały 2006 r. oraz I kwartał 2007 r. Po każdym zakończonym kwartale premie były przyznawane według zupełnie innego klucza, bez wcześniejszego poinformowania przez dyrekcję, za co ewentualnie pracownicy będą mogli premię czy nagrodę otrzymać. Do tej pory nie wiadomo, czy premiowana była ilość czy jakość pracy, czy ważna była wielkość przypisów, czy wielkość dokonanej wpłaty, czy wreszcie premiowanie dotyczyło tylko liczby mandatów za wykroczenia skarbowe. Po każdym kwartale priorytetem przy wypłacaniu premii i nagród był zupełnie inny rodzaj wykonanych przez pracowników czynności. Przykładowo za I kwartał 2007 r. premie otrzymali pracownicy zatrudnieni w urzędzie od marca 2007 r. - z tytułu wręczonych mandatów za wykroczenia skarbowe, a nie otrzymali pracownicy, którzy zakończyli postępowania kontrolne, uzyskując przypisy i wpłatę. Nie uwzględniano również czasu pracy wynikającego z kart kontroli oraz rozliczenia czasu pracy sporządzanego co miesiąc przez pracowników urzędu. Zdarzały się przypadki, że przy premii nie uwzględniano wszystkich pracowników prowadzących postępowanie kontrolne.

Należy w tym miejscu nadmienić, że począwszy od 2004 r. roczne wynagrodzenia pracowników urzędu, szczególnie pracowników niższego szczebla, systematycznie maleją, co widać w składanych do urzędów skarbowych deklaracjach PIT. Jest to trend odwrotnie proporcjonalny do wzrostu gospodarczego oraz wzrostu płac w innych sektorach gospodarki. Obecnie występuje problem z naborem nowych pracowników do pracy w urzędzie, ponieważ proponowane wynagrodzenie nie odzwierciedla wymagań merytorycznych stawianych na początku nowym pracownikom.

Przy niewygórowanych wynagrodzeniach większej części pracowników urzędu dodatkowe pieniądze w postaci nagrody czy premii są ważnym elementem wynagrodzenia i mogą stanowić zdecydowany czynnik motywujący do lepszej pracy. Zasady premiowania opisane powyżej, a raczej brak zasad, powodują u pracowników urzędu frustrację, działają destrukcyjnie oraz wprowadzają poczucie, że nagradzane i premiowane jest zarówno dobre, jak i złe wykonywanie pracy.

W ciągu ostatnich dwunastu miesięcy znacznie wydłużył się czas doręczania podatnikom decyzji i wyników kontroli. Na poziomie dyrekcji urzędu przygotowane wcześniej decyzje i wyniki kontroli - głównie powyżej 500 tysięcy zł - przetrzymywane są przez okres od jednego miesiąca do pięciu miesięcy, co dezorganizuje pracę i często powoduje zmianę statusu prawnego i majątkowego podatnika. Takie wydłużenie terminu doręczania podatnikom decyzji przesuwa również w czasie wyniki realizowane przez poszczególne komórki urzędu oraz cały urząd.

Kolejnym problemem jest sposób rozliczania kosztów przejazdów służbowych samochodami prywatnymi pracowników. Stawka za przejechany kilometr wynosi 0,30 zł, niezależnie od rodzaju samochodu. Jest to oczywiście stawka, która - z punktu widzenia pracowników - nie pokrywa w całości kosztów zużytego na przejazd paliwa. Jednak UKS w Katowicach poszedł o krok dalej w rozliczaniu przejazdów. Wypłacana jest pracownikom wartość wynikająca z przeliczenia dwóch kwot - albo wartość przejechanych samochodem kilometrów albo wartość przejazdu komunikacją publiczną. W zależności od tego, która jest niższa w rozliczeniu, tę kwotę pracownik może otrzymać.

Wprowadzone w kwietniu 2006 r. zmiany organizacyjne miały zapewne pozytywnie wpłynąć na pracę urzędu i zlikwidować tak zwany stary układ. Z opisanych nieprawidłowości wynika, że wprowadzone zmiany nie tylko nie przyniosły pożądanych efektów, ale - jak do tej pory - odniosły wręcz odwrotny skutek, z naruszeniem praw pracowników urzędu włącznie. Tylko w I kwartale bieżącego roku kilkunastu pracowników złożyło wypowiedzenia umowy o pracę ze względu na pogorszenie się warunków pracy i płacy w urzędzie. Z punktu widzenia pracowników pogorszyły się nie tylko stosunki między pracownikami a dyrekcją urzędu, ale również wyniki pracy urzędu, a w miejsce starego układu utworzył się nowy. Ze względu na specyfikę pracy wykonywanej w urzędach kontroli skarbowej, rotacja pracowników powinna być jak najmniejsza. W wyniku nadmiernej rotacji pracowników do środowiska gospodarczego przedostaje się zbyt duża ilość informacji na temat systemu pracy kontroli skarbowej, co może niekorzystnie wpływać na pracę i wyniki pracy urzędów.

Pani Minister, w trosce o prawa pracowników oraz o przyszłość Urzędu Kontroli Skarbowej w Katowicach pracownicy zwrócili się do mnie z prośbą o zweryfikowanie wyżej wymienionych informacji i stosowną interwencję w tych sprawach. Wiem, że pismo podobnej treści otrzymali również minister Paweł Banaś, a także Federacja Związków Zawodowych Pracowników Skarbowych. Mam wrażenie, że przedstawione tu problemy dotyczą większości UKS, urzędów skarbowych i izb skarbowych w Polsce. Forum na stronie internetowej skarbowców aż huczy od różnych niewybrednych uwag na temat konsekwencji wprowadzonych zmian. Mało kto jednak decyduje się na wypunktowanie nieprawidłowości na piśmie i skierowanie tego na stronę odpowiednich władz. Dla przykładu podam jeden z komentarzy w sprawie mobbingu w małopolskiej skarbowości, zamieszczony na stronie internetowej Federacji Związków Zawodowych Pracowników Skarbowych: "sytuacja w małopolskiej skarbowości".

Władze związków zawodowych za poprzedniego dyrektora izby krakowskiej stwierdziły naruszanie praw pracowniczych i wiele negatywnych zjawisk z zakresu praw pracowniczych w jednostkach mu podległych, czyli również urzędach skarbowych. Obecnie jest on naczelnikiem w jednym z urzędów. Ponieważ te negatywne zjawiska zachodziły po wymianie prawie wszystkich naczelników, sądzę, że istnieje pilna potrzeba przeanalizowania, kto i z jakich powodów został powołany na funkcję naczelnika oraz zastępcy. Wydaje mi się, że rzetelna analiza może przynieść szokujące wyniki. Standardem okaże się, że chodzi o koleżeństwo lub osobistą znajomość oraz gwarancję całkowitej uległości. Przesłanki merytoryczne, wykształcenie, dorobek zawodowy i przygotowanie praktyczne nie są brane pod uwagę.

Uprzejmie proszę Panią Minister o zainteresowanie się niniejszymi sprawami.

Czesław Ryszka