Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Oświadczenie to kieruję do ministra transportu i budownictwa, a dotyczy ono ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Jednym z najważniejszych zadań, nie tylko z punktu widzenia samorządu, stojących przed obecną kadencją parlamentu jest zmiana obowiązującej ustawy regulującej problematykę planowania przestrzennego. Potrzeba podjęcia prac legislacyjnych w tym zakresie wypływa wprost z tego, iż obecne unormowania prawne osłabiają zdolności rozwojowe miast i gmin, a w szczególności możliwości realizacji polityki przestrzennej. Ponadto są one źródłem problemów w tym zakresie, objawiających się zarówno realizacją chaotycznej zabudowy, jak i brakiem zdolności pozyskiwania środków europejskich, a także korupcji. Zwłaszcza ten ostatni czynnik ma podłoże w braku spójności przepisów składających się na tak zwany zbiór przepisów szczególnych, towarzyszących obowiązującej ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Wynikiem funkcjonowania obecnych unormowań prawnych są bariery w inwestycyjnym procesie budowlanym, które widoczne są zwłaszcza na poziomie organów gmin, mających bezpośredni kontakt z inwestorem na etapie zarówno wstępnych procedur, jak i pośrednio na dalszych etapach poprzez fakt otrzymywania do wiadomości decyzji wydawanych w tym zakresie przez inne organy. Dążyć winno się zaś do osiągnięcia ładu przestrzennego oraz jego bezwzględnego egzekwowania bez stwarzania niepotrzebnych barier formalnych w inwestowaniu budowlanym.

Należy stwierdzić, że obecna ustawa w istotny sposób ograniczyła planowanie przestrzenne, którego specyfiką jest opieranie się na wytyczonych zasadach regulujących - poprzez obowiązujące plany miejscowe - sposoby zagospodarowania poszczególnych fragmentów terenu. Uchylenie dotychczas obowiązujących planów miejscowych wywołało w tym zakresie chaos. Nowe zaś zasady lokalizacji zarówno inwestycji celu publicznego, jak i inwestycji niepublicznych nie tylko nie zapewniają jednolitości formy przestrzennej, ale wręcz powodują, że ograniczenia w zagospodarowaniu przestrzennym zawarte w decyzjach są uznaniowe, a co za tym idzie, w dużej mierze przypadkowe.

Zgodnie z wymogami ustawowymi większość gmin opracowała studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego na ich terenach. Tak określone opracowanie, z racji chociażby zakresu, należy uznać za pracochłonne i niewątpliwie kosztowne. Miało jednakże zapewniać jednolitość przestrzenną na danym terenie. W efekcie jednak możliwość egzekwowania przez gminę ustaleń przyjętych w studium jest znikoma, gdyż jako niebędące aktem prawa miejscowego nie stanowi ono podstawy do wydawania decyzji administracyjnych, a co za tym idzie, faktyczna realizacja jego ustaleń jest możliwa właściwie tylko tam, gdzie powstał plan miejscowy.

Na szczególną uwagę zasługuje ponadto konieczność wprowadzenia unormowań prawnych w zakresie gospodarki przestrzennej, będących przejrzystą podstawą do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach. Jasne zasady regulujące wydawanie decyzji winny stanowić zarówno o niepodważalności działania gmin w zakresie gospodarowania przestrzenią, jak i o ułatwieniach inwestycyjnych na ich terenie. To ostatnie winno zaś przejawiać się możliwością określenia zasad zabudowy konkretnego terenu czy też działki, zanim jeszcze pojawi się inwestor. Ma to szczególne znaczenie w obecnej sytuacji, stwarzającej potrzebę pozyskiwania tych inwestorów. W tym kontekście jawi się postulat bardzo skrupulatnej analizy sformułowań poszczególnych przepisów w projekcie nowej ustawy w aspekcie możliwości ich wykonywania, a także dotychczasowych doświadczeń, których źródłem winno być nawet orzecznictwo w zakresie tej problematyki.

Zatem tworzone projekty nowych unormowań prawnych winny stanowić podstawę do przeprowadzenia szerszej dyskusji nad wprowadzeniem nowego systemu planowania przestrzennego w Polsce. Dziękuję bardzo.