Oświadczenie skierowane do wiceprezesa Rady Ministrów, ministra edukacji narodowej Romana Giertycha

Oświadczenie dotyczy zapisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty regulujących transport uczniów z domu do szkoły.

Zgodnie z art. 5a ust. 2 ustawy o systemie oświaty zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej, jest zadaniem oświatowym gmin - w przedszkolach oraz szkołach; powiatów - w szkołach i placówkach oraz samorządów województw - w szkołach, placówkach, zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli oraz kolegiach pracowników służb społecznych.

Ustawa zakłada, że sieć szkół publicznych powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekroczyć 3 km w wypadku uczniów klas od pierwszej do czwartej szkół podstawowych oraz 4 km w wypadku uczniów klas od piątej do szóstej szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów. Gdy te odległości są większe, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrotu kosztów przejazdu środkami komunikacji miejskiej.

Art. 17 ustawy o systemie oświaty stwarza sytuację, w której rodzice dziecka mającego na przykład 3,8 km z miejsca zamieszkania do szkoły ponoszą koszty jego dojazdów, a dziecku dojeżdżającemu z tego samego przystanku, ale mieszkającemu kilkaset metrów dalej, koszty są już refundowane, gdyż przekroczony jest zakres określony w ustawie.

Przykładem może być sytuacja kilkunastu dzieci z miasta Żory dzielnicy Rowień, które nie mieszczą się w "ustawowych obostrzeniach", ponieważ do wyznaczonej granicy odległości od miejsca ich zamieszkania umożliwiającej dofinansowanie brakuje, bagatela, 100-200 m. Jednak, aby dojechać do szkoły, muszą one pokonać prawie 0,5 km piechotą do przystanku autobusowego komunikacji miejskiej. Tym samym odległość, z której faktycznie dojeżdżają do szkoły, wynosi ponad 4 km. Mamy tu do czynienia z sytuacją, że połowa dzieci dojeżdżających z tego samego przystanku ma refundowane bilety, a druga połowa nie ma, chociaż codziennie ci uczniowie pokonują większą odległość dzielącą ich od szkoły, niż ich rówieśnicy z darmowymi biletami.

Takich sytuacji w całym kraju jest zapewne wiele. Dlatego też należałoby rozważyć możliwość rozszerzenia zapisu wspomnianej ustawy tak, aby przyznanie bezpłatnego biletu lub zwrotu kosztów dojazdu uwarunkowane było faktyczną odległością, jaką muszą pokonać dzieci, docierając do szkoły. Wyeliminowałoby to niesprawiedliwość, której doświadczają podane w przykładzie dzieci z Żor-Rownia. Należy również wziąć pod uwagę sytuację rodzin wielodzietnych, dla których ponoszenie kosztów dojazdu dzieci do szkoły jest znaczącym wysiłkiem finansowym.

Wydaje się, że przyjęty przez ustawodawcę przelicznik jest nieodpowiedni i należy rozpocząć prace nad jego zmianą i dostosowaniem go do potrzeb społecznych i zasady równości społecznej. Mam nadzieję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej podejmie ten temat i doprowadzi do nowelizacji ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

Łączę wyrazy szacunku
Antoni Motyczka
Senator RP