Oświadczenie skierowane do wiceprezesa Rady Ministrów, ministra edukacji narodowej Romana Giertycha

Przedmiotem niniejszego oświadczenia jest zasada naliczania dotacji celowej określonej w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z dnia 22 lutego 2005 r. w sprawie terminów przekazywania gminom dotacji celowej na dofinansowanie świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym oraz sposobu ustalania wysokości tej dotacji.

W 2005 r. gminy w całej Polsce zostały obciążone kolejnym zadaniem o charakterze socjalnym, zleconym przez administrację państwową, w postaci udzielania pomocy materialnej uczniom. Wysokość dotacji celowej jest ustalana na podstawie wzoru algorytmu przyjętego w art. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 22 lutego 2005 r. Tym samym jednostki samorządu terytorialnego w ubiegłym roku zostały zmuszone do poniesienia nieplanowanych wydatków oraz przygotowania od strony organizacyjnej wypłaty stypendiów.

Wątpliwości budzi nie tylko sposób ustalania dofinansowania, ale także wykluczenie możliwości upoważnienia gminnych ośrodków pomocy społecznej do załatwiania spraw z zakresu pomocy materialnej dla uczniów. W ten sposób praktycznie niemożliwe jest poznanie potrzeb edukacyjnych uczniów ubiegających się o pomoc. Ponadto urzędy gmin nie posiadają w swych strukturach osób mogących przeprowadzać wywiad środowiskowy, ustalać dochody rodzin, a w ten sposób weryfikować i rzetelnie przyznawać świadczenia.

Przykładem może być gmina Łaziska Górne w województwie śląskim, powiecie mikołowskim, która w 2005 r. uzyskała dotacje na pomoc materialną dla uczniów w wysokości 2 tysięcy 357 zł. Następnie kwota ta została zwiększona do 24 tysięcy 477 zł w drodze odrębnych decyzji finansowych. Ostatecznie gmina wydała na stypendia 100 tysięcy 215 zł. Obecna sytuacja Łazisk Górnych jest analogiczna jak w ubiegłym roku, gdyż uzyskała ona dotacje w wysokości 2 tysięcy 63 zł wobec potrzeby wypłaty w pierwszym półroczu 55 tysięcy 350 zł. Kwota przekazana gminie w przeliczeniu na jednego mieszkańca to około 0,09 zł i odbiega ona znacząco od dotacji dla innych gmin powiatu mikołowskiego.

W związku z tym wydaje się, że przyjęty wzór algorytmu nie jest dostosowany do faktycznych potrzeb społecznych oraz możliwości budżetowych poszczególnych gmin. Ponadto jednostki samorządu terytorialnego nie zostały wyposażone w środki umożliwiające sprawne i profesjonalne udzielanie pomocy materialnej uczniom.

Wydaje się także, że Ministerstwo Edukacji Narodowej powinno przygotować nowe zasady ustalania dotacji celowej lub znacząco zmienić obecne oraz wprowadzić rozwiązania umożliwiające rzetelne realizowanie tego zadania przez gminy.

Łączę wyrazy szacunku
Antoni Motyczka
senator RP