Oświadczenie skierowane do ministra gospodarki Piotra Woźniaka oraz do ministra środowiska Jana Szyszki

Moje oświadczenie dotyczy prolongaty zwolnienia z obowiązku dokonywania wpłat do budżetu państwa przez gminy górnicze z przeznaczeniem na zwiększenie subwencji ogólnej od przypadającej im części opłaty eksploatacyjnej pochodzącej od przedsiębiorstwa górniczego.

Panie Ministrze!

Eksploatacja złóż surowców naturalnych, w tym w szczególności węgla kamiennego, oprócz szeregu profitów ekonomicznych i społecznych stanowi pewnego rodzaju uciążliwość dla gmin, na obszarze których prowadzone jest wydobycie. Przedsiębiorstwa górnicze zobligowane są do płacenia na rzecz tych gmin tak zwanej opłaty eksploatacyjnej jako rekompensaty za straty poniesione z tytułu eksploatacji złóż.

Na mocy ustawy o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych z 26 listopada 1998 r. gminy górnicze zostały zwolnione z obowiązku dokonywania wpłat do budżetu państwa z przeznaczeniem na zwiększenie subwencji ogólnej od przypadającej im części opłaty eksploatacyjnej pochodzącej od przedsiębiorstwa górniczego. Rozwiązanie to zostało utrzymane przez kolejną ustawę o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 z dnia 28 listopada 2003 r.

Nadmienię tutaj, że subwencja ogólna, zwana potocznie podatkiem janosikowym, stanowi mechanizm równoważenia różnic w dochodach pomiędzy gminami, które w niektórych przypadkach są znaczne.

Zwolnienie gmin górniczych z płacenia podatku janosikowego daje im możliwość bardziej efektywnego inwestowania środków z opłaty eksploatacyjnej w przedsięwzięcia mające na celu przede wszystkim niwelowanie negatywnych skutków działalności wydobywczej. Opłata ta ma zatem charakter ekologiczny, a także ekonomiczny jako rekompensata za tak zwane utracone korzyści gmin górniczych.

Opisane przepisy mają obowiązywać do końca roku 2006. Ustawodawca nie przewidział jednak, że kilka przedsiębiorstw górniczych nie regulowało na bieżąco swoich zobowiązań wobec gmin z tytułu opłaty eksploatacyjnej. Zaległości niektórych z nich będą spłacane gminom górniczym aż do 2009 r. włącznie. Należy tu podkreślić, że na prolongowanie spłat zaległych należności Kompanii Węglowej SA wobec gmin górniczych z powodu jej nie najlepszej kondycji finansowej wyrazili swoje przyzwolenie ministrowie gospodarki i ochrony środowiska.

W związku z tym gminy górnicze, które zgodziły się na prolongatę opłaty eksploatacyjnej, znalazły się w niekorzystnej sytuacji, gdyż w kolejnych latach nastąpi kumulacja ich dochodów z tytułu zaległych oraz bieżących opłat eksploatacyjnych. Dochody gmin górniczych nie będą jednak takie, jak zostały zaplanowane, gdyż część z nich trzeba będzie odprowadzić do budżetu centralnego w celu zwiększenia subwencji ogólnej. Będzie to ewidentna dyskryminacja gmin górniczych, która może w dużym stopniu zachwiać budżetami tych gmin.

Pragnę zwrócić się do ministra gospodarki Pana Piotra Grzegorza Woźniaka oraz ministra środowiska Pana Jana Szyszki o podjęcie działań legislacyjnych, w wyniku których okres niepłacenia tak zwanego podatku janosikowego przez gminy górnicze zostanie prolongowany do 2009 r. analogicznie do tego, jak to miało miejsce w przypadku prolongaty płatności opłaty eksploatacyjnej przez Kompanię Węglową SA na rzecz gmin górniczych. Jedynie takie rozwiązanie poruszonej tutaj kwestii wydaje się być uczciwe i daje gminom górniczym możliwość racjonalnego wykorzystania wcześniej zaplanowanych dochodów z tytułu zaległych opłat eksploatacyjnych.

Z poważaniem
Antoni Motyczka
senator RP