Oświadczenie skierowane do ministra transportu i budownictwa Jerzego Polaczka

Oświadczenie w sprawie nowelizacji ustawy - Prawo budowlane.

W obliczu katastrofy budowlanej z dnia 28 stycznia 2006 r., w której pod gruzami hali Międzynarodowych Targów Katowickich zginęło prawie siedemdziesiąt osób, chciałbym poruszyć sprawę zadań i kompetencji powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego wynikających z ustawy - Prawo budowlane.

Odpowiedni nadzór budowlany jest gwarantem bezpieczeństwa mieszkańców każdej gminy czy też powiatu. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego pełni wiele ważnych funkcji, w tym w szczególności kontroluje przestrzeganie i stosowanie przepisów prawa budowlanego przy budowie, odbudowie, rozbudowie czy też nadbudowie obiektów budowlanych, prowadzeniu robót budowlanych innych niż budowa - przebudowa, remont, montaż, rozbiórka - oraz utrzymaniu obiektów budowlanych. Inspektorzy mają szeroki zakres zadań, obowiązków i kompetencji oraz spoczywa na nich ogromna odpowiedzialność. Zakres ten zwiększył się jeszcze bardziej w wyniku nowelizacji prawa budowlanego, która weszła w życie z dniem 11 lipca 2003 r.

Obecnie inspektoraty nadzoru budowlanego w powiatach grodzkich i ziemskich o powierzchni 50-400 km² oraz liczących od sześćdziesięciu do stu sześćdziesięciu tysięcy mieszkańców zatrudniają średnio od trzech do czterech inspektorów nadzoru, jednego pracownika administracyjnego i jednego prawnika. W każdym powiecie znajdują się setki tysięcy obiektów budowlanych, nad którymi inspektorzy spracują nadzór, w tym budynki mieszkalne, gospodarcze, garaże, obiekty handlowe, przemysłowe, obiekty drogowe, mostowe, związane z przesyłem mediów i wiele innych. Ponadto organy administracji architektoniczno-budowlanej wydają rocznie od pięciuset do tysiąca pięciuset nowych pozwoleń na budowy i roboty budowlane oraz przyjmują kilkaset zgłoszeń robót, których rozpoczęcie nie wymaga pozwolenia. Każdy z wymienionych obiektów oraz wszystkie rozpoczęte oraz trwające budowy znajdują się z mocy ustawy w obszarze zainteresowania powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego.

Nie trzeba być fachowcem z dziedziny budownictwa czy też architektury, żeby stwierdzić, że trzech, czterech inspektorów nie jest w stanie sumiennie wywiązać się z nadzoru nad kilkuset tysiącami istniejących obiektów budowlanych oraz kilku tysiącami budynków będących w trakcie budowy. Do sprawnego działania powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego, które umożliwi realizację wszystkich zadań i obowiązków wynikających z ustawy prawo budowlane, niezbędne wydaje się zatem zwiększenie liczby etatów w tych instytucjach.

Tajemnicą poliszynela jest to, że w Ministerstwie Transportu i Budownictwa robione są przymiarki do nowelizacji prawa budowlanego mającej na celu między innymi łączenie kilku powiatowych inspektoratów nadzoru budowlanego w jednostki okręgowe. Oprócz pewnych zalet, jak uniezależnienie inspekcji nadzoru budowlanego od starostów, możliwość zatrudnienia osób posiadających uprawnienia budowlane różnych specjalności, ujednolicenie procedur i wymagań wobec interesantów na obszarze kilku powiatów czy też obniżenie kosztów lokalowych, proponowane rozwiązanie ma szereg wad, które mogą wpłynąć na obniżenie skuteczności nadzoru budowlanego i w efekcie zwiększyć liczbę sytuacji, w których dochodzi do zagrożenia ludzkiego życia. Jako dwie główne wady takiej centralizacji można wskazać obniżenie mobilności inspektorów nadzoru, którzy będą musieli penetrować obszar kilkakrotnie większy niż obecnie, oraz zdecydowany wzrost kosztów funkcjonowania jednostki o charakterze okręgowym.

Warto się zatem zastanowić nad celowością wprowadzania przedmiotowych zmian do ustawy - Prawo budowlane. Jednocześnie proponuję zadać sobie pytanie, czy w obecnej sytuacji nie lepszym rozwiązaniem byłoby doskonalenie istniejących powiatowych struktur nadzoru budowlanego, w tym zatrudnienie nowych osób, aniżeli przeprowadzanie kosztownej reformy, której efekty mogą być odwrotne od zamierzonych.

Z poważaniem
Antoni Motyczka