Oświadczenie swoje kieruję do minister spraw zagranicznych

Szanowna Pani Minister!

Pozwalam sobie zabrać głos, zaniepokojony losem naszych rodaków na Litwie, którzy pod wieloma względami mogą uważać się za obywateli drugiej kategorii.

Sprawą niezmiernie ważną dla zachowania tożsamości narodowej jest możliwość pisania swego nazwiska w języku ojczystym. Prawo to jest zagwarantowane w art. 14 traktatu o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, zawartego 26 kwietnia 1994 r. przez Rzeczpospolitą Polską i Republikę Litewską. Artykuł ten stanowi, że obywatele należący do mniejszości narodowych między innymi mają prawo do używania swoich imion i nazwisk w brzmieniu języka mniejszości narodowej.

Niestety, pomimo upływu wielu lat przepis ten na Litwie nie jest realizowany. Strona litewska powołuje się na orzeczenie Sądu Konstytucyjnego, nakazujące zapisywanie nazwisk obywateli litewskich literami języka państwowego i dowodzi, że realizacja traktatu w tym zakresie wymaga zmiany Konstytucji Republiki Litewskiej. Pomimo złożenia w 2005 r. do Sejmu Republiki Litewskiej przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Departament Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa projektu ustawy o pisowni nazwisk i imion w dokumentach urzędowych sprawa nie została załatwiona, ponieważ parlament litewski uznał projekt za sprzeczny z konstytucją. Zatem pomimo składania przez stronę litewską wielu życzliwych nam deklaracji - ostatnia była złożona przez prezydenta Valdasa Adamkusa - w rzeczywistości nic się nie zmienia w tej sprawie.

Innym bolesnym przykładem traktowania przez państwo litewskie zamieszkałych tam Polaków jako niepełnoprawnych obywateli jest brak możliwości ubiegania się przez nich o podwójne obywatelstwo.

Konstytucja Republiki Litewskiej w art. 29 stanowi: niedozwolone jest ograniczanie praw człowieka lub ustanawianie przywilejów ze względu na płeć, rasę, narodowość, język, pochodzenie, położenie społeczne, wiarę, przekonania albo poglądy. Art. 13 ust. 3 przytaczanego już przeze mnie traktatu gwarantuje, że z racji przynależności do mniejszości narodowej nie mogą wynikać dla takiej osoby żadne negatywne następstwa. Z kolei litewska ustawa z 2002 r. o obywatelstwie zezwala w art. 18 na posiadanie podwójnego obywatelstwa wyłącznie osobom narodowości litewskiej, zatem ustawa ta pozostaje w jaskrawej sprzeczności nie tylko z omawianym traktatem, lecz także z Konstytucją Republiki Litewskiej. Ustawę tę uznał za dyskryminującą prawa mniejszości narodowych Komitet Doradczy Rady Europy. O złej woli władz litewskich świadczy fakt, że gdy w 2005 r. Polska Partia Ludowa zgłosiła projekt ustawy uchylający tę sprzeczność, Komisja Petycji Sejmu Republiki Litewskiej odrzuciła wniosek, uznając, że ustawa nie wymaga zmian. Mimo to ustawa ta później była nowelizowana, ale nie w omawianym zakresie.

W tym stanie rzeczy zapytuję panią minister, jakie kroki podejmowało i jakie jeszcze zamierza podjąć Ministerstwo Spraw Zagranicznych, aby doprowadzić do przestrzegania przez stronę litewską traktatu z 1994 r. o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy.

Z poważaniem, Dariusz Górecki.