Oświadczenie skierowane do ministra zdrowia Zbigniewa Religi

Panie Ministrze!

Komitet Upowszechniania Karmienia Piersią przesłał na moje ręce protest przeciwko nowym zaleceniom w żywieniu niemowląt karmionych piersią. Po raz kolejny zwrócono uwagę na fakt, iż karmienie wyłącznie piersią jest optymalną normą żywienia noworodków i niemowląt, normą, z którą należy porównywać wszystkie inne sposoby żywienia. Dziecko tak karmione otrzymuje tylko mleko kobiece, nie dostaje wody, roztworu glukozy, herbatek, soków, modyfikowanego mleka krowiego i innych pokarmów (AAP 2005).

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca karmienie wyłącznie piersią przez pierwszych sześć miesięcy życia i kontynuowanie go do drugiego roku życia lub dłużej (WHO 2002).

Korzyści zdrowotne dla dziecka z wyłącznego karmienia piersią:

- bezpośrednie (podczas karmienia dziecka) - istotne zmniejszenie umieralności niemowląt, zmniejszenie ryzyka i ciężkości zachorowań na choroby zakaźne układu oddechowego, pokarmowego, moczowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicę i zespół nagłych zgonów niemowląt, czyli SIDS (AAP 2005);

- odległe (po zaprzestaniu karmienia) - zmniejszenie ryzyka zachorowania na cukrzycę 1 i 2 typu, chłoniaka nieziarniczego i ziarnicę złośliwą, astmę, ryzyka rozwoju nadwagi, otyłości i hipercholesterolemii (AAP 2005).

Korzyści z karmienia piersią odnosi również matka: mniejsze ryzyko powikłań połogowych, anemii, otyłości, raka piersi i jajnika, złamań biodra i osteoporozy w wieku starszym (AAP 2005).

Podstawowym aktem prawnym chroniącym karmienie piersią jest Konwencja o prawach dziecka (ONZ 1989, Polska 1991 - DzU z 1991 r. nr 120 poz. 526). Szczegółową strategię działania rządów państw wytycza dokument "Globalna strategia żywienia niemowląt i małych dzieci" (WHO 2002). Zgodnie z nim zalecenia Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP 2005) oraz wzorzec działania opracowany przez Komisję Europejską, Dyrektoriat Zdrowia Publicznego i Oceny Ryzyka (2006) rekomendują wyłączne karmienie piersią do końca szóstego miesiąca życia.

"Nowe zalecenia żywienia niemowląt w Polsce od roku 2007" (Książyk J.B, Weker H., "Pediatria Współczesna" 1/2007), które rekomendują wprowadzenie posiłków uzupełniających zawierających gluten do żywienia niemowląt karmionych piersią w piątym i szóstym miesiącu życia, stoją w jawnej niezgodzie z wymienionymi dokumentami, budzą niepokój środowiska medycznego i naukowego oraz rodziców małych dzieci. Komitet Upowszechniania Karmienia Piersią oraz Wydział Nauki o Zdrowiu Akademii Medycznej w Warszawie, Polski Komitet Narodowy UNICEF, Biuro Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce, Federacja Konsumentów dnia 26 maja 2007 r. wydały wspólne stanowisko w tej sprawie, wyrażając zaniepokojenie i kategoryczny sprzeciw wobec "Nowych zaleceń...".

Nie jest jasne, czym podyktowana jest tak istotna zmiana ingerująca w politykę zdrowotną naszego kraju, stojąca w jawnej sprzeczności z aktualnymi zaleceniami światowych autorytetów. Zaskakująca jest również opinia w tej sprawie profesor Anny Dobrzańskiej, konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii, wyrażona w "Pulsie Medycyny" z 30 maja 2007 r., iż "planowana zmiana jest zmianą znaczącą, ale niedużą". Zdaniem komitetu jest to jednak ogromna i niebezpieczna interwencja żywieniowa, która zaleca de facto skrócenie okresu wyłącznego karmienia piersią z sześciu do czterech miesięcy. Skracanie okresu wyłącznego karmienia piersią przez wcześniejsze wprowadzenie żywności uzupełniającej zwiększa ryzyko: błędów jakościowych i higienicznych, zaprzestania karmienia piersią, podwyższonej zachorowalności, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia dzieci w Polsce.

Dyskusyjny jest pogląd, iż karmienie piersią w trakcie wprowadzania glutenu redukuje ryzyko wystąpienia celiakii. Nie jest wciąż jasne, czy zapobiega to celiakii, czy tylko opóźnia jej wystąpienie. Kwestia momentu wprowadzenia glutenu do żywienia niemowląt w aspekcie ochronnego wpływu karmienia piersią na ujawnienie się celiakii jest przedmiotem badań od kilku lat i wciąż jest dyskusyjna. Najkorzystniejsze zdrowotnie wydaje się utrzymanie wyłącznego karmienia piersią przez sześć miesięcy, a następnie wydłużanie okresu karmienia piersią, tak aby gluten wprowadzany był w osłonie mleka matki.

W Polsce podejmowano działania rządowe na rzecz promocji karmienia naturalnego, które przyniosły wymierne efekty. W latach 1986-1997 realizowano w Polsce program promocji karmienia piersią, finansowany przez ministra zdrowia i opieki społecznej. Częstość karmienia piersią w szóstym miesiącu życia stopniowo wzrasta: 1977 - 10%, 1988 - 13%, 1995 - 38%, 1997 - 56,9%, w tym wyłącznie piersią - 8,52% (w 1997 r. badano ponaddziesięciotysięczną próbę niemowląt z całego kraju). W Narodowym Programie Zdrowia 1996-2006 zapisano w celu strategicznym 2 "Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności", iż do 2005 r. karmionych wyłącznie piersią będzie co najmniej 30% niemowląt w wieku sześciu miesięcy. "Model żywienia niemowląt karmionych piersią" z roku 2001 zalecał wyłączne karmienie piersią do szóstego miesiąca życia, a wprowadzenie glutenu powyżej dziewiątego miesiąca życia ("Standardy Medyczne" 2001).

Wobec zaistniałej sytuacji konieczna jest zdecydowana pomoc Ministra Zdrowia w rozwiązaniu tych problemów. Projekt Narodowego Programu Zdrowia 2007-2013 w zakresie żywienia niemowląt i małych dzieci należy uzupełnić o zapisy zgodne z "Globalną strategią..." WHO (2). Iskierkę optymizmu stanowi większe niż dotąd zwrócenie uwagi na programy międzynarodowe (na przykład Zdrowie 21) i europejskie (na przykład Strategię Lizbońską UE). Ale świat idzie do przodu. Dotknięci największą epidemią chorób dietozależnych Amerykanie, wdrażając program Healthy People XXI, zwiększyli liczbę dzieci karmionych piersią w szóstym miesiącu życia do 32%, w tym karmionych wyłącznie piersią do 17,5%. Taki sukces jest w Polsce możliwy i jest dla Polski konieczny. Najwyższy czas, aby ustalić narodową i gwarantowaną przez rząd politykę żywienia niemowląt i małych dzieci, chroniącą karmienie piersią jako ważny czynnik prozdrowotny.

Z poważaniem
Janina Fetlińska