Warszawa, 19 grudnia 2005 r.

Pan
Bogdan Borusewicz
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Nawiązując do pisma Pana Marszałka z dnia 23 listopada 2005 r. sygn. BPS/DSK-043-14/05 i odnosząc się do oświadczeń senatorów - p. Adama Bieli i p. Czesława Ryszki, uprzejmie przedstawiam, co następuje:

Pan senator Adam Biela i pan senator Czesław Ryszka na 2 posiedzeniu Senatu w dniu 15 listopada 2005 r. złożyli oświadczenia, w których wyrazili wątpliwość co do zgodności z prawem decyzji Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 26 lipca 2005 r., utrzymującej w mocy decyzję Wojewody Śląskiego z dnia 23 maja 2005 r., orzekającą o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Bielsku Białej z dnia 30 maja 1996 r., zezwalającej p. p. Urszuli i Marianowi małż. H. na budowę pawilonu wystawowego sprzedaży samochodów.

Oświadczenia te panowie Senatorowie skierowali do Ministra Sprawiedliwości i do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, wnosząc o skontrolowanie określonych decyzji administracyjnych co do ich zgodności z prawem i objęcie nadzorem dalszego postępowania w sprawie.

Prokuratura Krajowa zbadała akta postępowania administracyjnego w sprawie zakończonej wydaniem przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego decyzji z dnia 26 lipca 2005 r. i ustaliła co następuje.

Kierownik Urzędu Rejonowego w Bielsku Białej decyzją z dnia 30 maja 1996 r. nr AUN 7351/D/27/96/Prz pozwolił p.p. Urszuli i Marianowi H. na budowę pawilonu wystawowego sprzedaży samochodów w Kozach.

Decyzja ta została uchylona decyzją Starosty Bielskiego z dnia 30 kwietnia 1999 r. nr ZR-B 7351/D/14/99 na podstawie art.36a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (w ówczesnym stanie prawnym Dz.U. z 1994 r. Nr 89, poz. 414 ze zm.), który to przepis upoważniał organ (organ, który udzielił pozwolenia na budowę) do uchylenia decyzji o pozwoleniu na budowę w wypadku stwierdzenia, że inwestor odstąpił od zatwierdzonego projektu budowlanego lub od innych warunków pozwolenia na budowę bez uprzedniego uzyskania decyzji o zmianie tego pozwolenia. Wskazać przy tym należy, że przepis art. 36a Prawa budowlanego jest przepisem szczególnym stanowiącym podstawę do uchylenia decyzji ostatecznej, o którym mowa w art. 163 k.p.a.

Decyzja Starosty Bielskiego została utrzymana w mocy decyzją Wojewody Śląskiego z dnia 28 czerwca 1999 r. nr AG/B.V-1/7356/97/99 i jest ostateczna. Skutkiem tych decyzji było usunięcie z obrotu prawnego decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Bielsku Białej z dnia 30 maja 1996 r.

Następnie decyzją z dnia 27 czerwca 2000 r. Starosta Bielski, na wniosek p.p. U. i M. H., zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na przebudowę częściowo zrealizowanego pawilonu wystawowego.

W kwietniu 2005 r. p.p. U. i M. H. złożyli wniosek o stwierdzenie nieważności uchylonej wcześniej decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Bielsku Białej z dnia 30 maja 1996 r. (pozwolenia na budowę).

Wojewoda Śląski decyzją z dnia 23 maja 2005 r. nr RR/B-AB/HB/7111/68/05 odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności kwestionowanej przez stronę decyzji, zaś Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia 26 lipca 2005 r. nr OR/ORZ/ARC/711/1696/05 orzekł o utrzymaniu w mocy decyzji Wojewody Śląskiego.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, że decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego w Bielsku Białej z dnia 30 maja 1996 r. została uchylona na mocy decyzji Starosty Bielskiego przed złożeniem przez stronę wniosku o stwierdzenie jej nieważności, w związku z czym stało się bezprzedmiotowe badanie tej decyzji w aspekcie przesłanek wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a.

Decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego p.p. U. i M. H. zaskarżyli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, a zatem Sąd dokona kontroli jej zgodności z prawem. Sąd w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości jest niezawisły. Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny nie sprawuje nadzoru nad działalnością orzeczniczą sądów (nie może objąć nadzorem postępowania sądowo-administracyjnego, "dalszego" w przedmiotowej sprawie). Dodać należy, że Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny nie jest też organem upoważnionym do sprawowania nadzoru w zakresie rozstrzygania indywidualnych spraw przez organy administracji.

Prokurator może zgłosić udział w postępowaniu sądowo-administracyjnym w przedmiotowej sprawie (art. 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Wyjaśnić przy tym należy, że prokurator uczestniczy w postępowaniu przed sądem na prawach strony; nie służą mu żadne uprawnienia władcze (również w postępowaniu administracyjnym prokuratorowi, który zgłosił w takim postępowaniu udział, służą prawa strony). Uczestnicząc w postępowaniu przed sądem administracyjnym jak i w postępowaniu administracyjnym, prokurator nie jest związany z żadną ze stron, lecz ma na względzie przede wszystkim ochronę praworządności.

W ocenie Prokuratury Krajowej zaskarżona przez p.p. U. i M. H. decyzja Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego jest zgodna z prawem i uczestnicząc w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, wszczętym na skutek ich skargi, prokurator wnosiłby o oddalenie skargi.

W tej sytuacji, przy braku szczególnych okoliczności uzasadniających zgłoszenie przez prokuratora udziału w postępowaniu sądowo-administracyjnym w przedmiotowej sprawie, prokurator udziału nie zgłosi.

Uzasadniając pogląd, że zaskarżona przez stronę decyzja Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego prawa nie narusza należy wskazać, że postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji administracyjnej ma na celu usunięcie z obrotu prawnego wadliwej decyzji administracyjnej (dotkniętej wadą wymienioną w art. 156 § 1 k.p.a.). Jeżeli w dacie złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności określonej decyzji administracyjnej decyzja ta nie funkcjonuje w obrocie prawnym i nie rodzi skutków prawnych, to brak jest przedmiotu, który podlegałby kontroli w postępowaniu nadzorczym i co do którego organ nadzoru mógłby orzekać, co uzasadnia odmowę wszczęcia przez ten organ postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności.

Zauważyć należy, że Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego w uzasadnieniu decyzji odwołał się do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lutego 2001 r. sygn. akt IV S.A. 2785/98 (LEX nr 53447), w którym Sąd stwierdził, że uchylenie ostateczną decyzją, w trybie art. 151 k.p.a., decyzji o pozwoleniu na budowę oznacza, że przestała ona wywoływać skutki prawne, a zatem niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę.

Wypada dodać, że uchylenie ostatecznej decyzji administracyjnej stanowi również przeszkodę do wznowienia postępowania zakończonego wydaniem uchylonej decyzji.

W tej sytuacji, skoro niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Bielsku Białej z dnia 30 maja 1996 r., jak też niedopuszczalne byłoby wznowienie postępowania w sprawie zakończonej wydaniem tej decyzji, to nie zachodzi potrzeba ustosunkowania się do zarzutów podniesionych w stosunku do tej decyzji.

Z poważaniem

z upoważnienia

PROKURATORA GENERALNEGO

Irena Okrągła

Zastępca Prokuratora Generalnego