Podczas posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty.

Rozpatrywaną nowelizację uchwalono na podstawie projektu poselskiego. Zgodnie z intencją ustawodawcy zmierza ona przede wszystkim do wyrównywania szans edukacyjnych dzieci poprzez zapewnienie powszechnego dostępu do edukacji przedszkolnej dzieciom z różnych środowisk, przede wszystkim wiejskich. Zdaniem ustawodawcy, cel ten może być zrealizowany poprzez upowszechnienie wychowania przedszkolnego.

Pozytywną opinię o projekcie przedstawił w imieniu rządu podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Stanisław Sławiński. Na temat ustawy wypowiadała się także dyrektor Departamentu Prawnego w tym resorcie Joanna Rozwadowska-Skrzeczyńska. Propozycje zmian do ustawy zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

Wiceminister edukacji zwrócił się do senatorów o przyjęcie ustawy bez poprawek. Senator Jerzy Chróścikowski zaproponował przyjęcie zmian zaproponowanych w opinii biura legislacyjnego. Ponieważ senatorowie przychylili się do wniosku o wprowadzenie poprawek do ustawy, przedstawiciele rządu zaproponowali zmiany zbieżne z tymi propozycjami, ale o szerszym zakresie. Komisja po dyskusji przyjęła poprawki i wniosła o przyjęcie ustawy z 5 poprawkami; sprawozdawcą stanowiska komisji w tej sprawie został senator Janusz Kubiak.

Rozpatrzona przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty umożliwia m.in. istnienie w polskim systemie edukacji tak zwanych małych przedszkoli i innych alternatywnych form wychowania przedszkolnego. Przyjmując nowelizację, posłowie zdecydowali także, że dzieci, które z powodu choroby lub niepełnosprawności nie mogą chodzić do obowiązkowej "zerówki", będą mogły korzystać z kształcenia indywidualnego.

Zgodnie z sejmową nowelizacją oprócz tradycyjnych przedszkoli, które prowadzą zajęcia dla dzieci co najmniej pięć godzin dziennie, przez pięć dni w tygodniu, w wypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi i geograficznymi będą mogły funkcjonować "inne formy wychowania przedszkolnego". Placówki te będą mogły prowadzić mniej niż pięć godzin zajęć dziennie. W takich alternatywnych przedszkolach zatrudnieni zostaną wykwalifikowani pedagodzy, ale pozostałe wymagania, np. lokalowe, będą mniej rygorystyczne niż dla tradycyjnych przedszkoli. Nowe placówki mogą prowadzić m.in. organizacje pozarządowe.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie pozytywnie ocenili ustawę o udziale Rzeczpospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej.

Przyjęcie ustawy, uchwalonej przez Sejm z przedłożenia rządowego, rekomendował senatorom podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Grzegorz Bliźniuk. Obecni byli także zastępca dyrektora Departamentu Prawnego w tym resorcie Andrzej Rudlicki, zastępca generalnego inspektora ochrony danych osobowych Andrzej Lewiński, dyrektor Departamentu Inspekcji Bogusław Pilc, zastępca dyrektora Biura Prawnego Komendy Głównej Policji Krzysztof Choiński. Uwagi szczegółowe, a także propozycje poprawek przedstawiło senackie biuro legislacyjne.

Celem rozpatrywanej ustawy jest ustanowienie podstaw prawnych do stosowania przez Rzeczpospolitą Polską tzw. dorobku Schengen, a więc zespołu norm prawa wspólnotowego, zmierzających, z jednej strony, do urzeczywistnienia zasady swobody przemieszczenia się osób na terytorium Unii Europejskiej, z drugiej zaś - do ustanowienia szczegółowych zasad w zakresie przekraczania granic zewnętrznych tego terytorium przez obywateli państw trzecich. Bez uchwalenia tej ustawy Polska nie mogłaby wejść do grupy krajów wolnych od kontroli na przejściach granicznych.

Zgodnie z planami UE, kontrole na granicach Polski z Litwą, Czechami, Słowacją i Niemcami mogą być zniesione od stycznia 2008 r. a na lotniskach - od marca 2008 r. Po wejściu Polski do systemu Schengen zmienią się zasady przyznawania wiz oraz opłaty za nie. Polska będzie wydawała wizy europejskie, ich cena będzie wspólna dla wszystkich krajów.

Ustawa ma przede wszystkim dostosować polskie prawo do włączenia się naszego kraju do układu z Schengen. Wprowadza ona m.in. definicje danych SIS (zawartych w Systemie Informacyjnym Schengen) i danych VIS (w Systemie Informacji Wizowej), a także Krajowego Systemu Informatycznego (KSI). Zgodnie z nim to właśnie KSI ma umożliwiać organom administracji publicznej i wymiaru sprawiedliwości dostęp do danych zgromadzonych w SIS i VIS. Ustawa określa też rodzaj informacji, jakie mają być w tym systemie zamieszczane. Chodzi tu m.in. o informacje o osobach poszukiwanych, zaginionych, świadkach lub tych, którzy zostali wezwani do stawienia się przed sądami, a także o poszukiwanych pojazdach i przedmiotach. W KSI mają się też znajdować informacje o cudzoziemcach, którym z jakichś powodów odmówiono wjazdu do Polski. Ustawa określa też, jakie instytucje mają dostęp do powyższego systemu, a poprzez niego - do SIS i VIS.

Zgodnie z regulacją nadzór nad prawidłowym działaniem systemu ma sprawować minister spraw wewnętrznych i administracji i to on jest uprawniony do zablokowania dostępu do KSI danemu organowi, jeśli stwierdzi, że doszło do nieprawidłowości. Funkcje nadzorcze nad funkcjonowaniem polskiej części systemu ma też - zgodnie z opracowywanymi przepisami - generalny inspektor ochrony danych osobowych.

W przyjętym jednogłośnie stanowisku Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zarekomendowała Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy o udziale Rzeczpospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej.

Na swym posiedzeniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności rozpatrywała ustawę o udziale Rzeczypospolitej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej.

W imieniu rządu stanowisko w sprawie ustawy przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Grzegorz Bliźniuk. Jak stwierdził m.in., potrzeba uchwalenia tego aktu prawnego wynika z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, a w szczególności w tzw. dorobku prawnym Schengen, którego urzeczywistnienie w pełnym zakresie jest uwarunkowane włączeniem do Systemu Informacyjnego Schengen.

Wiceminister podkreślił, że przyjmowanie wspólnych środków w zakresie przekraczania granic wewnętrznych oraz kontroli na granicach zewnętrznych stanowi podstawowy element wspólnej polityki zarządzania granicami zewnętrznymi Unii Europejskiej, mającej na celu zapewnienie właściwych standardów ich ochrony. Polska, będąca na etapie zaawansowanego procesu dostosowawczego do standardów prawa wspólnotowego w zakresie dorobku z Schengen, musi na bieżąco uwzględniać w działaniach prawnych oraz w praktyce funkcjonowania służb granicznych zmiany zachodzące w regulacjach wspólnotowych w obszarze ochrony granic i przepływu osób przez granicę.

Następnie uwagi szczegółowe oraz propozycje poprawek do ustawy uchwalonej przez Sejm przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Do uwag ustosunkował się wicedyrektor Biura Prawnego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Andrzej Rudlicki. Na temat ustawy wypowiadał się także generalny inspektor ochrony danych osobowych Michał Serzycki.

Ponieważ podczas dyskusji senatorowie nie zgłosili wniosków o charakterze legislacyjnym, przewodniczący obradom senator Zbigniew Romaszewski poddał pod głosowanie wniosek o przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek. Wniosek przyjęto jednogłośnie. Na sprawozdawcę stanowiska Komisji Praw Człowieka i Praworządności w sprawie ustawy o udziale Rzeczypospolitej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej wyznaczono senatora Janusza Kubiaka.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia rozpatrzono ustawę o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Rozpoczynając rozpatrywanie tego punktu, przewodniczący poprosił przedstawiciela senackiego biura legislacyjnego o przedstawienie opinii na temat rozpatrywanej nowelizacji. W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja br. i uchyleniem szeregu przepisów ustawy zaszła konieczność dostosowania treści obowiązującego aktu do przedmiotowego orzeczenia. Trybunał, uchylając przepisy dotyczące treści załączników 1 i 2 odnoszących się do wzorów oświadczeń lustracyjnych i informacji o uprzednim złożeniu takich oświadczeń, w sposób znaczący uniemożliwił sprawne odbieranie oświadczeń od osób zobligowanych do tej czynności zgodnie z zapisami ustawy.

Dlatego przywrócenie poprawionego wzoru oświadczenia lustracyjnego uchylonego przez trybunał wydaje się sprawą pilną i niezbędną do prawidłowego przeprowadzenia wyborów do konstytucyjnych organów państwa.

Zawarte w opinii biura legislacyjnego propozycje wprowadzenia zmian o charakterze legislacyjnym uzyskały aprobatę senatorów i obecnych na posiedzeniu przedstawicieli Instytutu Pamięci Narodowej, m.in. dyrektora Biura Lustracyjnego Jacka Wygody.

W dyskusji senatorowie zwracali uwagę m.in. na potrzebę wprowadzenia poprawki dotyczącej sposobu odsyłania oświadczeń wcześniej złożonych do IPN.

W przyjętym stanowisku Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 4 poprawek do rozpatrywanej nowelizacji sejmowej.

Pierwsza z zaproponowanych zmian zmierza do tego, aby przepis określający dolną granicę okresu zakazu pełnienia funkcji publicznych nie dotyczył funkcji prezydenta RP, albowiem zgodnie z obowiązującym art. 21g prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego powoduje pozbawienie tej osoby na 10 lat biernego prawa wyborczego na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

W kolejnej poprawce zaproponowano, aby podobnie jak w stosunku do sędziów - także w odniesieniu do prokuratorów, radców Prokuratorii Generalnej, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i komorników obowiązywała zasada, iż za złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, karę skutkującą pozbawieniem pełnionej funkcji publicznej orzekał sąd dyscyplinarny.

Trzecia poprawka znosi obowiązek zwrotu oświadczeń lustracyjnym osobom, które złożyły oświadczenia według "starego" wzoru i po wyroku Trybunału Konstytucyjnego nadal podlegają lustracji.

Ostatnia ze zmian zawartych w stanowisku komisji zastępuje odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisu art. 57 ustawy lustracyjnej bezpośrednim wskazaniem, iż niezłożenie oświadczenia lustracyjnego w terminie przez osobę pełniącą w dniu wejścia w życie nowelizacji funkcję publiczną wymienioną w art. 4 pkt 3-12, 17 - w zakresie osób niewybieranych w wyborach powszechnych, 18, 19, 22, 24-46, 51 i 54 ustawy lustracyjnej, powoduje z mocy prawa pozbawienie tej osoby pełnionej funkcji publicznej z dniem, w którym upłynął termin złożenia oświadczenia.

Ustalono, że stanowisko Komisji Praw Człowieka i Praworządności w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów podczas posiedzenia plenarnego przedstawi senator Z. Romaszewski.

W trzecim punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie przystąpili do rozpatrywania ustawy o zmianie ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw.

W imieniu Ministerstwa Sprawiedliwości głos zabrał podsekretarz stanu Andrzej Duda, który szczegółowo omówił zakres proponowanej nowelizacji. Na temat ustawy wypowiadali się także Jarosław Karalus, prokurator w Departamencie Legislacyjno-Prawnym w Ministerstwie Sprawiedliwości, wiceprezes Krajowej Rady Notarialnej Jacek Gielec oraz członek tej rady Leszek Zabielski. Swoją opinię o ustawie przedstawiło też senackie biuro legislacyjne. Celem proponowanych zmian jest poszerzenie kompetencji referendarzy sądowych i notariuszy w zakresie postępowania spadkowego. Ustawa przyznaje notariuszom prawo wydawania aktów poświadczenia dziedziczenia (ustawowego i testamentowego), prawo do wykonywania czynności związanych z otwarciem i ogłoszeniem testamentu oraz sporządzaniem zaświadczeń o powołaniu wykonawcy testamentu.

Zgodnie z nowelizacją referendarze sądowi będą mogli dokonywać wszystkich czynności w postępowaniu spadkowym, z wyłączeniem prowadzenia rozprawy (i wydawania postanowień, które są wydawane po przeprowadzeniu rozprawy), zabezpieczenia spadku oraz przesłuchania świadków testamentu ustnego.

Wejście w życie tych przepisów powinno się przyczynić do znacznego odciążenia sądów powszechnych oraz do uproszczenia i przyspieszenia rozpatrywania spraw spadkowych.

Do osób zainteresowanych będzie należał wybór sposobu uzyskania praw do spadku - czy poprzez wystąpienie do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku czy poprzez wystąpienie do notariusza o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia. Wystąpienie do notariusza nie wyłączy drogi sądowej. Jeżeli między spadkobiercami zaistnieje spór, akt poświadczenia dziedziczenia nie będzie sporządzony, a jedynym sposobem uzyskania praw do spadku będzie postępowanie przed sądem.

Procedura sporządzenia i wydania aktu poświadczenia dziedziczenia składać się będzie z trzech etapów: sporządzenia protokołu dziedziczenia, sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, zarejestrowania przygotowanego i podpisanego aktu poświadczenia dziedziczenia w rejestrze prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną.

Ponieważ ustawa nie budziła kontrowersji, a w trakcie dyskusji nie zgłoszono poprawek o charakterze legislacyjnym, przewodniczący obradom poddał pod głosowanie wniosek o przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek. Wniosek przyjęto jednogłośnie. Ustalono, że sprawozdanie komisji w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw przedstawi na posiedzeniu plenarnym senator Anna Kurska.

Następnie przystąpiono do omawiania ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.

W imieniu resortu sprawiedliwości głos zabrał podsekretarz stanu A. Duda. Jak stwierdził, celem wprowadzenia ustawy jest zapobieżenie znacznej zwłoce w rozpoznawaniu spraw, w stosunku do których została dokonana zmiana właściwości rzeczowej sądów.

W zmienianej ustawie przewidziano, że sprawy, w których przed wejściem w życie ustawy rozpoczęto rozprawę główną, toczą się do końca postępowania w danej instancji według przepisów dotychczasowych, jednak w przewidzianych w przepisie wypadkach (zawieszenie postępowania, odroczenie rozprawy, ponowne rozpoznanie sprawy albo po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia) postępowanie powinno toczyć się według nowych przepisów. Ze względu na zróżnicowane interpretacje tego przepisu zaistniała potrzeba jednoznacznego wskazania, które sądy będą właściwe rzeczowo do rozpoznania wszczętych spraw. W dodanym przepisie stanowi się zatem, że w wypadku zmiany właściwości rzeczowej sądu orzekał będzie sąd właściwy w dniu wniesienia aktu oskarżenia.

W dyskusji rozpatrywana ustawa nie wywołała kontrowersji, nie zgłoszono także poprawek o charakterze legislacyjnym, w związku z czym senator przewodniczący poddał pod głosowanie wniosek o przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek. Wniosek uzyskał jednomyślne poparcie senatorów. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wyznaczono senator A. Kurską.

Na zakończenie posiedzenia Komisji Praw Człowieka i Praworządności rozpatrzono ustawę o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym.

Ustawę omówił i zarekomendował podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości A. Duda. Na temat ustawy wypowiadała się także dyrektor Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego Grażyna Nowak-Szulejewska.

Rozpatrywana nowelizacja reguluje zasady usuwania ze zbiorów rejestru informacji o warunkowym umorzeniu postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe. Dotychczasowe uregulowanie nie precyzowało, kiedy ulegają usunięciu z rejestru dane osobowe osób, gdy postępowanie karne zostało wobec nich warunkowo umorzone i nie zostało podjęte.

Proponowana ustawa stanowi, że dane osobowe osób, w stosunku do których warunkowo umorzono postępowanie, będą usunięte z Rejestru po upływie okresu próby i sześciu kolejnych miesięcy, gdy zgodnie z art. 68 § 4 Kodeksu karnego przeciwko tym osobom postępowania nie można już podjąć.

Druga ze zmian stanowi, że w wypadku wydawania zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego upoważniona osoba sporządzająca i wydająca to zaświadczenie nie tylko wpisuje swoje imię i nazwisko, ale również składa swój podpis.

W głosowaniu Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Kosmę Złotowskiego.