Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment
Z prac komisji senackich
Na wspólnym posiedzeniu zebrały się Komisja Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisja Ustawodawcza.
W pierwszym punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie rozpatrzyli wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 3 października 2006 r. dotyczący ustawy o pomocy społecznej (sygnatura akt K 30/05).
W rozpatrywanym wyroku trybunał orzekł o niezgodności z konstytucją art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej w zakresie, w jakim "przepis ten uniemożliwia uznanie za dochód - w odniesieniu do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - kwoty niższej od najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a jeżeli z tytułu prowadzenia tej działalności nie istnieje obowiązek ubezpieczenia społecznego - kwoty niższej od najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne".
Podsumowując wyrok, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej jest niezgodny z art. 2 (zasada sprawiedliwości społecznej), art. 32 (zasada równości wobec prawa) i art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (zasady polityki społecznej państwa).
Szczegółową informację na temat wyroku, a także założenia projektu ustawy wykonującego to orzeczenie przedstawili Piotr Radziewicz i Bożena Langner z Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu. Wysłuchano także wyjaśnień udzielanych przez wicedyrektor Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej Krystynę Wyrwicką.
Uwzględniając brzmienie sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz motywy jego uzasadnienia, zaproponowano, by wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 3 października 2006 r. polegało na nadaniu art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej następującej treści:
"5. W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą: [...]
2) opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - za dochód przyjmuje się zadeklarowaną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, a jeżeli z tytułu prowadzenia tej działalności nie istnieje obowiązek ubezpieczenia społecznego, przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby."
W opinii senackiego biura legislacyjnego, proponowana zmiana eliminuje kategorię podmiotów, którą ustawodawca wyodrębnił w sposób wadliwy. Przyjął mianowicie, że relewantnym kryterium wyodrębnienia powinna być forma opodatkowania osoby, podczas gdy kryterium zgodnym z konstytucją - zdaniem Trybunału Konstytucyjnego - jest rzeczywista wysokość dochodów osoby (tzw. kryterium dochodowe).
Znowelizowany przepis umożliwia uznanie za dochód - w odniesieniu do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - również kwotę niższą od najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Sposób ustalania dochodu, który warunkuje prawo do pomocy społecznej, powiązany został więc z faktyczną sytuacją życiową (materialną) osób ubiegających się o świadczenie pieniężne.
W głosowaniu połączone komisje zdecydowały o podjęciu inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej. Do reprezentowania komisji w dalszych pracach nad tym projektem ustawy upoważniono senator Ewę Tomaszewską.
W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia rozpatrywano wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 15 listopada 2006 r. dotyczący ustawy o pomocy społecznej (sygnatura akt P 23/05).
W rozpatrywanym wyroku trybunał orzekł o niezgodności z konstytucją art. 27 ust. 1, 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej "w zakresie, w jakim uniemożliwia nabycie prawa do zasiłku stałego obciążonej obowiązkiem alimentacyjnym osobie zdolnej do pracy, niezatrudnionej ze względu na konieczność sprawowania opieki nad innym niż jej dziecko niepełnosprawnym członkiem rodziny".
Senatorowie zapoznali się ze szczegółową informacją senackiego biura legislacyjnego dotyczącą tego wyroku oraz potrzeby podjęcia inicjatywy ustawodawczej wykonującej postanowienia orzeczenia TK. Wysłuchano także wyjaśnień wicedyrektor K. Wyrwickiej z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
W opinii senackiego biura legislacyjnego stwierdzono, że wbrew sugestii prezesa Trybunału Konstytucyjnego, zawartej w piśmie do marszałka Senatu z 29 listopada 2006 r., w którym wskazuje on na potrzebę "podjęcia prac ustawodawczych w związku z treścią przyjętego rozstrzygnięcia", wydaje się, że - biorąc pod uwagę brzmienie sentencji wyroku oraz treść jego uzasadnienia - de lege lata nie istnieje potrzeba podjęcia działań ustawodawczych, które miałyby na celu wykonanie wyroku z 15 listopada 2006 r.
Po pierwsze, należy mieć na uwadze, że wyrok dotyczy przepisu, który - wraz z całą ustawą o pomocy społecznej (z 1990 r.) - został uchylony z porządku prawnego w 2004 r. W sensie prawnym nie ma więc bezpośredniego przedmiotu nowelizacji (nie sposób zmieniać przepis, który nie ma substratu w postaci jednostki redakcyjnej tekstu aktu normatywnego).
Po drugie, w zakresie, w jakim art. 27 ustawy o pomocy społecznej (z 1990 r.) nadal stanowi podstawę prawną czynności prawnych, a więc jest źródłem praw i obowiązków niektórych osób, może być stosowany przez organy państwa w kształcie normatywnym nadanym mu przez wyrok trybunału. "Orzeczenie zakresowe" wyeliminowało zatem z systemu prawa niekonstytucyjną normę, nie uchyliło jednak całego przepisu. Sądy i organy administracji publicznej mogą rozstrzygać sprawy w oparciu o przepis pozostawiony w tekście ustawy o pomocy społecznej (z 1990 r.), z pominięciem niekonstytucyjnej normy, która została derogowana przez Trybunał. Z punktu widzenia procesów stosowania prawa - po wejściu w życie wyroku nie mamy do czynienia z konstrukcyjną luką w prawie.
Po trzecie, faktyczne znacznie art. 27 ust. 1, 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej (z 1990 r.) ogranicza się do spraw "w toku" oraz spraw, które w wyniku stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu mogą zostać wznowione (art. 190 ust. 4 Konstytucji). Skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie zawitym jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (art. 145a kodeksu postępowania administracyjnego). Praktyczne znacznie problemu nie jest więc znaczne, a z biegiem czasu dojdzie do jego całkowitego wygaszenia (do osób ubiegających się o pomoc społeczną bez wyjątków będzie miała zastosowanie ustawa o pomocy społecznej z 2004 r.).
Komisja Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisja Ustawodawcza po wnikliwym rozpoznaniu sprawy oraz z uwagi na uchylenie zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny przepisu z porządku prawnego ustawą z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej uznały za niecelowe podejmowanie działań ustawodawczych w tym zakresie. Informację na ten temat przekazano marszałkowi Senatu.
* * *
Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Zdrowia przystąpiono do pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz ustawy o pomocy społecznej.
W imieniu wnioskodawców - grupy senatorów - projekt przedstawił i uzasadnił senator Mieczysław Augustyn.
Celem projektu ustawy jest umożliwienie mieszkańcom domów pomocy społecznej pełnej dostępności do świadczeń zdrowotnych należnych im z tytułu ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz finansowanie ich ze środków funduszu, a także umieszczenie w ustawie z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej świadczeń pielęgnacyjnych i rehabilitacyjnych w katalogu usług niezbędnych mieszkańcom domów pomocy.
Wnioskodawcy zaproponowali powołanie w domach pomocy społecznej nowej formy zakładów opieki zdrowotnej: zespołów opieki długoterminowej.
Jak uzasadniał senator M. Augustyn, taka nowelizacja ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz ustawy o pomocy społecznej umożliwi mieszkańcom domów opieki społecznej pełną dostępność do świadczeń zdrowotnych należnych im z tytułu ubezpieczenia w NFZ. Obecnie w Polsce w blisko 900 takich placówkach mieszka około 96 tys. osób, w większości starszych, chorych i niepełnosprawnych. Senator M. Augustyn podkreślił, że za usługi pielęgnacyjne oraz rehabilitacyjne w tych domach nie płaci Narodowy Fundusz Zdrowia, a świadczenia te są finansowane z ich funduszy, które z kolei pochodzą z wpłat mieszkańców. Brakuje bowiem ustawowych podstaw do zatrudniania przez domy opieki społecznej personelu medycznego, więc pielęgniarki i rehabilitanci są zatrudniani jako opiekunowie.
W opinii senatora M. Augustyna, sytuacja pielęgniarek i rehabilitantów w domach opieki społecznej jest niekorzystna, ponieważ jako osoby pracujące poza systemem ochrony zdrowia tracą resortowe uprawnienia co do czasu pracy i wysokości płac. Senator zwrócił uwagę, że coraz częściej personel medyczny rezygnuje z pracy w tych placówkach.
Zdaniem senatora wnioskodawcy projektu, powołanie zespołów opieki długoterminowej, złożonych z pielęgniarek i rehabilitantów pracujących w placówkach, umożliwi kontraktowanie przez NFZ usług pielęgnacyjnych i rehabilitacyjnych. Takie rozwiązanie miałoby kosztować NFZ około 300 mln zł rocznie.
Podczas posiedzenia do przedstawionego projektu ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz ustawy o pomocy społecznej ustosunkowali się przedstawiciele Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Zdrowia oraz Narodowego Funduszu Zdrowia.
W ocenie resortu pracy i polityki społecznej, propozycja jest "chybiona". Jak przekonywała wiceminister Elżbieta Rafalska, od czerwca ubiegłego roku istnieje możliwość tworzenia w domach opieki społecznej filii zoz-ów i należy najpierw zbadać efekty tych zapisów, zamiast wprowadzać kolejną nowelizację.
Także przedstawiciele resortu zdrowia przypominali, że istnieje już możliwość tworzenia filii zoz-ów w domach opieki społecznej lub wykonywania usług medycznych w ramach samodzielnej praktyki pielęgniarskiej. Ponadto przedstawiciele rządu i NFZ ocenili, że koszty takiego rozwiązania byłyby dużo większe niż opisane w projekcie.
Na zakończenie senatorowie z Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Zdrowia zdecydowali, że zanim podejmą dalsze prace nad projektem, wystąpią z wnioskiem do resortów pracy i polityki społecznej oraz zdrowia, a także do Narodowego Funduszu Zdrowia, aby w ciągu dwóch miesięcy przedstawiły propozycje rozwiązania problemów opieki zdrowotnej w domach opieki społecznej.
* * *
Podczas posiedzenia Komisji Gospodarki Narodowej rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy o wykonywaniu prac podwodnych.
Rozpatrywaną ustawę Sejm uchwalił na podstawie projektu senackiego, wprowadzając do niego pewne zmiany.
Podczas drugiego czytania w Sejmie z projektu ustawy usunięto przepisy zmieniające dotychczasowe wymagania kwalifikacyjne dla kierowników prac podwodnych II klasy oraz operatorów systemów nurkowych, natomiast zawarto w nim postanowienia dotyczące m.in. rozszerzenia definicji szczególnie niebezpiecznych prac podwodnych o czynności wykonywane pod powierzchnią wody przy użyciu urządzeń hydraulicznych i pneumatycznych, uchylono przepisy, na podstawie których dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni mógł wydać świadectwo lub dyplom potwierdzające kwalifikacje do wykonywania zawodu nurka osobie posiadającej dokument o ukończeniu kursu dla płetwonurków, wydany przez krajową albo zagraniczną szkoleniową organizację nurkową. Ponadto rozszerzono stypizowany w ustawie katalog wykroczeń o czyn polegający na zlecaniu prac podwodnych organizatorowi nieposiadającemu wymaganego certyfikatu bezpieczeństwa.
W wersji przekazanej do marszałka Sejmu Senat proponował: doprecyzowanie katalogu uprawnień przysługujących nurkom III i II klasy oraz kierownikom prac podwodnych II klasy; obniżenie wymagań kwalifikacyjnych dla kierowników prac podwodnych II klasy oraz ich podwyższenie w stosunku do operatorów systemów nurkowych; określenie zasad pokrywania kosztów podróży odbywanych przez członków komisji egzaminujących kandydatów do zawodu nurka.
Jak stwierdziło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu, choć zaproponowana przez Sejm regulacja nie budzi zastrzeżeń legislacyjnych, to jednak w sposób istotny wykracza poza pierwotny zakres projektu. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego treść poprawek zgłoszonych podczas rozpatrywania projektu ustawy przez Sejm nie może iść tak daleko, aby uczynić przedmiotem kolejnych czytań projekt, którego zakres w takim stopniu różni się od złożonej inicjatywy ustawodawczej, że jest to w istocie projekt innej ustawy. Praktyka polegająca na wprowadzeniu do projektu nowych, istotnych treści na ostatnich etapach procedury sejmowej nosi bowiem cechy obejścia określonego w konstytucji trybu legislacyjnego oraz procedury trzech czytań.
W przedstawionej Komisji Gospodarki Narodowej opinii senackie biuro legislacyjne zgłosiło także uwagi szczegółowe i zaproponowało wprowadzenie 2 poprawek do nowelizacji ustawy o wykonywaniu prac podwodnych.
W imieniu rządu opinię przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej Zbigniew Graczyk, któremu towarzyszył radca w tym resorcie Ireneusz Bulski.
W kolejnych głosowaniach Komisja Gospodarki Narodowej poparła 2 poprawki zgłoszone przez senatora Jacka Włosowicza, zbieżne z propozycjami senackiego biura legislacyjnego, a następnie wniosek o przyjęcie rozpatrywanej ustawy wraz z przyjętymi zmianami. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu prac podwodnych wyznaczono senator Dorotę Arciszewską-Mielewczyk.
W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia rozpatrzono ustawę o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających.
Przyjęcie nowelizacji uchwalonej z przedłożenia rządowego rekomendował senatorom podsekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa Paweł Piotrowski. Pozytywną opinię o ustawie przedstawiło senackie biuro legislacyjne.
Rozpatrywana ustawa zmierza do ustanowienia zasady, zgodnie z którą minister właściwy do spraw Skarbu Państwa przekaże nieodpłatnie uprawnionym osobom, w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z 7 grudnia 2000 r. ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, 15% akcji Banku Gospodarki Żywnościowej Spółka Akcyjna stanowiących własność Skarbu Państwa. Obowiązujący art. 42 ust. 1 tej ustawy - nakładający powyższy obowiązek na ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa - nie może mieć już zastosowania, zważywszy na fakt, iż ogranicza jego realizację do 4 lat od dnia jej wejścia w życie. Ustawę uchwalono zgodnie z przedłożeniem rządowym, bez wprowadzenia zmian na etapie sejmowego postępowania ustawodawczego.
W głosowaniu Komisja Gospodarki Narodowej opowiedziała się jednogłośnie za przyjęciem bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Jarosława Laseckiego.
Następnie komisja rozpatrywała ustawę o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym. Na temat rozwiązań przyjętych w ustawie uchwalonej z przedłożenia rządowego głos zabrali podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu Piotr Stomma, radca w Biurze Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji Mariusz Wasiak, wicedyrektor Departamentu Dróg i Transportu Drogowego w Ministerstwie Transportu Andrzej Bogdanowicz, przewodniczący Komisji Pojazdów Zabytkowych w Automobilklubie Polskim Michał Szumski oraz redaktor naczelny tygodnika "Motor" Jacek Pieśniewski. Swoją opinię przedstawiło senackie biuro legislacyjne, które omówiło cel ustawy, przebieg prac legislacyjnych, a także zaproponowało zmiany wynikające przede wszystkim z wprowadzonego podczas drugiego czytania w Sejmie obowiązku używania świateł mijania przez cały rok.
Sejmowa nowelizacja zmierza do rozszerzenia katalogu podmiotów, których pojazdy mają podlegać szczególnym zasadom rejestracji, a także ustanawia regulacje prawne dotyczące utrzymywania odstępu przez kierującego pojazdem od poprzedzającego pojazdu oraz obowiązku używania świateł mijania podczas jazdy.
W kolejnych głosowaniach Komisja Gospodarki Narodowej poparła 3 wnioski zgłoszone przez senatorów J. Włosowicza i A. Łuczyckiego, a następnie opowiedziała się za przyjęciem ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym wraz z zaakceptowanymi poprawkami. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Bogdana Lisieckiego.
Na zakończenie posiedzenia Komisji Gospodarki Narodowej Krzysztof Ślęzak i Artur Samokar ze Stowarzyszenia "Auxilium" zaprezentowali krótki pokaz multimedialny na temat mediacji w polskim prawie gospodarczym.
Po pokazie wywiązała się dyskusja, w której senator Jarosław Chmielewski zdecydowanie skrytykował prezentację Stowarzyszenia "Auxilium", uznając, że tego rodzaju działania nie powinny mieć miejsca na forum senackim.
Do treści pokazu krytycznie odniosła się także prezes Polskiego Centrum Mediacji Janina Waluk. Przedstawiła następnie założenia procesów mediacyjnych w Polsce, wypracowane przez Społeczną Radę ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Konfliktów i Sporów działającą przy Ministerstwie Sprawiedliwości.
Rozczarowanie poziomem prezentacji wyraził również podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Andrzej Duda.
Senatorowie J. Lasecki i Aleksander Bentkowski stwierdzili, że Senat nie powinien być adresatem tego rodzaju prezentacji. Natomiast senatorowie Mirosława Nykiel i Adam Biela, dostrzegając słabość pokazu, wskazywali, że może on być początkiem senackiej debaty wspierającej i popularyzującej instytucję mediacji w realiach polskiej gospodarki. Podobny pogląd wyraził senator Tomasz Misiak, który zaproponował, aby po doprecyzowaniu tematyki oraz zebraniu i opracowaniu potrzebnych informacji odbyć kolejną debatę poświęconą mediacjom.
* * *
Odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Ustawodawczej, podczas którego rozpatrzono wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2006 r. dotyczący ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (sygnatura akt SK 19/05).
W rozpatrywanym wyroku trybunał orzekł o niezgodności z konstytucją art. 416 kodeksu postępowania cywilnego w zakresie, "w jakim wyłącza dopuszczalność wznowienia postępowania w sytuacji, gdy podstawą skargi o wznowienie jest art. 4011 tego kodeksu".
Technika orzecznicza zastosowana w tym wypadku przez trybunał (tzw. wyrok zakresowy) spowodowała, że z k.p.c. uchylona została norma prawna wyinterpretowana z zaskarżonego przepisu (w brzmieniu określonym w sentencji wyroku), w treści kodeksu pozostawiony został natomiast sam przepis (jednostka redakcyjna tekstu), który był podstawą do rekonstrukcji normy. Artykuł art. 416 k.p.c. obowiązuje więc tylko i wyłącznie w zakresie, w jakim trybunał nie stwierdził jego niekonstytucyjności (częściowa niekonstytucyjność przepisu).
Zgodnie z art. 416 kpc: "Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie".
Przywołany przepis kpc ogranicza możliwości wznawiania postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem, niezależnie od różnych rodzajowo podstaw wznowienia. Takie brzmienie przepisu nie pozwala - między innymi - występować ze skargą o wznowienie w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności ustawy z konstytucją.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego: "Artykuł 416 k.p.c ma wymiar konstytucyjny. Przyjęte w nim rozwiązanie jest związane z zasadą państwa prawnego (art. 2 konstytucji), zasadą sprawności działania organów państwa (wstęp do konstytucji) oraz prawem do sądu (art. 45 ust. 1 konstytucji). Zasada stabilności prawomocnych orzeczeń sądowych ma istotne znaczenie z punktu widzenia formalnego aspektu zasady państwa prawnego, zasady ochrony zaufania do państwa i prawa oraz prawa do rozstrzygnięcia sprawy sądowej w rozsądnym czasie. Oczywiste jest, że każda sprawa, w tym każdy spór prawny rozpatrywany w drodze sądowej, powinna mieć swoje ostateczne, skuteczne i niepodważalne na drodze prawnej rozstrzygnięcie. Niewzruszalność prawomocnych orzeczeń sądowych nie jest zasadą absolutną, jednak odstępstwa od niej muszą być oceniane z punktu widzenia wskazanych wyżej dyrektyw konstytucyjnych, przy założeniu że sama zasada jest elementem zasady państwa prawnego. Artykuł 416 k.p.c. wyklucza przy tym dodatkowo stosowanie swoistej obstrukcji procesowej. W jego braku możliwe byłoby wielokrotne wnoszenie skarg o wznowienie postępowania, opartych na coraz to nowych podstawach, których zasadność sądy musiałyby badać w kolejnych procesach cywilnych. Kodeks wprowadza zatem środek mający na celu <<wymuszenie>> wnikliwego rozważenia sytuacji prawnej w wypadku składania skargi o wznowienie postępowania, a tym samym przyczynia się do usprawnienia działalności sądów".
"Samo wykluczenie możliwości wielokrotnego wznawiania postępowania - czytamy dalej w uzasadnieniu do wyroku - nie narusza unormowań konstytucyjnych. [...] Dlatego nie są a priori wykluczone przez Konstytucję ograniczenia możliwości wznowienia postępowania, również w sytuacji gdy podstawą wznowienia jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Wskazać tu można tytułem przykładu sytuacje, które uzasadniać mogą takie wyłączenie ze względu na określone zasady i wartości konstytucyjne. Rozwiązanie takie wprowadza np. art. 400 k.p.c., które znajduje uzasadnienie w art. 18 konstytucji. Oceniając zakwestionowaną regulację, Trybunał Konstytucyjny doszedł do wniosku, że przyjęcie przez ustawodawcę, iż wcześniejsze wznowienie postępowania w sprawie wyklucza ponowne wznowienie mające na celu sanację konstytucyjności orzeczenia, stanowi nieproporcjonalne podkreślenie ściśle formalnego aspektu państwa prawnego w stosunku do zasady nadrzędności konstytucji w systemie źródeł prawa (art. 8 ust. 1) oraz zasad dotyczących skutków orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego (art. 190 ust. 3 i 4 Konstytucji). Ma to tym większe znaczenie, gdy chodzi o ochronę wolności i praw człowieka i obywatela (art. 79 ust. 1 konstytucji). Jak już wskazano, wznowienie postępowania w celu <<sanacji konstytucyjności rozstrzygnięcia>> nie może być stawiane na jednej płaszczyźnie ze wznowieniem z przyczyn określonych w ustawie. Nie można oczywiście lekceważyć tego, że dopuszczalność ponownego (tj. <<drugiego>>) wznowienia postępowania przyczynia się do powstania pewnej niepewności w stosunkach prawnych. Jednak jego praktyczne skutki nie są aż tak daleko idące, aby uzasadniać całkowite wykluczenie ponownego wznowienia, gdy podstawą jest żądanie "sanacji konstytucyjności rozstrzygnięcia". Należy tu podkreślić, że prawomocne rozstrzygnięcie dotknięte jest w tym wypadku szczególnie istotną wadą prawną, tak iż można domniemywać, że rozstrzygnięcie nie było sprawiedliwe. Postulat zapewnienia niewzruszalności orzeczeniom sądowym nie powinien iść tak daleko, by a limine wykluczyć możliwość przywrócenia stanu zgodnego z Konstytucją".
Biorąc powyższe pod uwagę Trybunał Konstytucyjny uznał art. 416 k.p.c. (w określonym zakresie) za niezgodny z art. 190 ust. 4, a przez to z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego wywołuje skutki prawne z dniem publikacji (11 grudnia 2006 r.). Trybunał nie zdecydował się na odsunięcie w czasie terminu utraty mocy obowiązującej przepisu. Z prawnego punktu widzenia wykonanie wyroku powinno zostać dokonane bez zbędnej zwłoki.
W uzasadnieniu do wyroku Trybunał Konstytucyjny expressis verbis nie zawarł wskazówek legislacyjnych dla ustawodawcy.
Do tej pory żaden formalnie uprawniony podmiot nie wystąpił z inicjatywą ustawodawczą, mającą na celu wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Szczegółową informację na temat wyroku, a także założenia projektu ustawy wykonującej to orzeczenie przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Wysłuchano także wyjaśnień udzielanych przez wiceministra sprawiedliwości Andrzeja Dudę.
W opinii senackiego biura legislacyjnego, po uwzględnieniu brzmienia sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz motywów jego uzasadnienia wykonanie wyroku z 28 listopada 2006 r. (sygn. akt SK 19/05) mogłoby polegać na nadaniu art. 416 k.p.c. następującej treści: "Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie, z wyjątkiem wypadku, o którym mowa w art. 4011." albo "Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie, z wyjątkiem wypadku gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie".
Po wnikliwym rozpatrzeniu skierowanego przez marszałka Senatu 10 stycznia br., na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 10 Regulaminu Senatu, wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2006 r., dotyczącego ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (sygnatura akt SK 19/05) Komisja Ustawodawcza oraz Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiły wnieść o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego.
Ustalono, że w dalszych pracach nad tym projektem ustawy komisje reprezentować będzie senator Janusz Gałkowski.
W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie rozpatrzyli wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 października 2006 r. dotyczący ustawy - Kodeks karny (sygnatura akt P 3/06).
W rozpatrywanym wyroku trybunał orzekł, że przepis nakazujący prokuraturze ściganie znieważenia funkcjonariusza publicznego, które miało miejsce poza czasem wykonywania przez niego obowiązków służbowych, jest sprzeczny z konstytucją.
Art. 226 kodeksu karnego mówi: "kto znieważa funkcjonariusza publicznego albo osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku".
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że formuła "podczas lub w związku" powoduje, iż odpowiedzialność karną ponosi się zarówno za znieważenie funkcjonariusza podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, jak i tylko podczas ich pełnienia, ale nie w związku z nimi, oraz także tylko w związku z zakresem tych obowiązków, ale nie w czasie ich wykonywania. Trybunał uznał, że redakcja tego artykułu kodeksu jest wadliwa.
Podczas posiedzenia przedstawiciele senackiego biura legislacyjnego omówili rozpatrywany wyrok trybunału oraz zaproponowali zmianę przepisu uznanego za wadliwy, wysłuchano także informacji udzielonej przez wiceministra sprawiedliwości A. Dudę
Przedstawiciele senackiego biura legislacyjnego przedstawili propozycję modyfikacji art. 226, polegającą na zamianie dotychczasowej formuły "podczas lub w związku" na "podczas i w związku".
W dyskusji senatorowie wskazywali, że przepisy powinny właściwie chronić funkcjonariuszy publicznych takich jak policjanci czy strażnicy miejscy, których działalność może być paraliżowana przez ubliżanie im w czasie pełnienia ich służby.
Wiceminister sprawiedliwości A. Duda poinformował, że niezależnie od inicjatywy senackiej opracowywany jest projekt rządowy, który obecnie jest na etapie uzgodnień międzyresortowych
W głosowaniu połączone komisje postanowiły wnieść o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny. Ustalono, że w dalszych pracach nad tym projektem ustawy komisje reprezentować będzie senator Stanisław Piotrowicz.
* * *
Senatorowie z Komisji Rodziny i Polityki Społecznej rozpatrywali ustawę o zmianie ustawy o dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny oraz niektórych innych ustaw.
Przyjęcie nowelizacji sejmowej uchwalonej na podstawie projektu rządowego rekomendował senatorom wiceminister pracy i polityki społecznej Romuald Poliński. Wysłuchano także opinii Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.
Podczas dyskusji wiceminister stwierdził, że środki zarezerwowane w tym roku na waloryzację rent i emerytur, czyli 1,7 mld zł, nie wystarczyłyby na waloryzację rent i emerytur o wskaźnik inflacji powiększony o 20% wskaźnika wzrostu płac, co proponował resort pracy. Zgodnie z nowelizacją jednorazową zapomogę otrzymają osoby, których świadczenie nie przekracza 1,2 tys. zł.
W opinii senackiego biura legislacyjnego, wątpliwości budzi zapis o wejściu ustawy w życie z dniem ogłoszenia, ponieważ tak głęboka zmiana zawarta w nowelizacji ma wejść w życie z dniem ogłoszenia bez vacatio legis.
Senator Mieczysław Augustyn zwrócił uwagę, że tak ważny projekt jest procedowany w trybie pilnym, więc praktycznie nie ma możliwości zgłaszania wątpliwości i poprawek.
Mimo uwag przedstawianych w dyskusji w głosowaniu Komisja Rodziny i Polityki Społecznej zdecydowała o zaakceptowaniu nowelizacji bez poprawek - ze względu na potrzebę jak najszybszego jej uchwalenia, aby zapomogi mogły trafić do emerytów w kwietniu.
Zgodnie z nowelizacją zapomogę w maksymalnej wysokości 420 zł otrzymają osoby, których renta bądź emerytura nie przekracza 600 zł. W wypadku świadczeń w wysokości 600-800 zł zapomoga wyniosłaby 310 zł; w wypadku rent i emerytur w wysokości 800-1 tys. zł - byłoby to 180 zł. Pozostałe osoby, których dochód nie przekracza 1,2 tys., otrzymają 140 zł. Dodatek ten miałby być wypłacony w kwietniu.
Przyjęcie nowelizacji ustawy o zapomodze oznacza, że w roku 2007 nie będzie waloryzacji rent i emerytur.
Na sprawozdawcę stanowiska Komisji Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny oraz niektórych innych ustaw.
* * *
Odbyło się posiedzenie Komisji Zdrowia, podczas którego zapoznano się z informacją Narodowego Funduszu Zdrowia na temat kontraktowania świadczeń zdrowotnych na 2007 r. Informację przedstawił zastępca prezesa Jacek Grabowski.
W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia rozpatrzono ustawę o zmianie ustawy o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń.
Opinie o ustawie uchwalonej przez Sejm z przedłożenia poselskiego przekazali wiceministrowie zdrowia Anna Gręziak i Marek Ludwik Grabowski, wiceprezesi Narodowego Funduszu Zdrowia J. Grabowski i Dorota Puka, a także przedstawiciele Izby Pielęgniarskiej, NSZZ "Solidarność", Forum Związków Zawodowych i OPZZ. Obecna była również poseł sprawozdawca poselskiego projektu ustawy Małgorzata Stryjska. Uwagi szczegółowe przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.
W głosowaniu Komisja Zdrowia postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 2 poprawek do nowelizacji ustawy o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senator Janinę Fetlińską.
Na zakończenie posiedzenia senatorowie zapoznali się z systemem wsparcia dzieci niepełnosprawnych i ich rodzin w zakresie rehabilitacji oraz szkolenia porehabilitacyjnego dla opiekunów. Informację na temat działań tego typu podejmowanych i prowadzonych w diecezji gliwickiej przedstawił dyrektor Caritas tej diecezji ksiądz Rudolf Badura.
* * *
Tematem posiedzenia połączonych Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Spraw Zagranicznych był udział Polski we Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa.
Informację na ten temat przedstawił wiceminister spraw zagranicznych Witold Waszczykowski. Wysłuchano także wystąpienia wiceministra obrony narodowej Marka Zająkały.
W posiedzeniu wzięli także udział eksperci: prezes Centrum Stosunków Międzynarodowych Eugeniusz Smolar, prof. Ryszard Zięba z Instytutu Stosunków Międzynarodowych Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz Łukasz Kulesza z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.
W wyniku dyskusji senatorowie postanowili przyjąć na kolejnym posiedzeniu 13 marca br. stanowisko w sprawie udziału Polski we Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa.
* * *
Odbyło się posiedzenie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, podczas którego senatorowie zapoznali się z informacją przedstawicieli zespołu redakcyjnego dwumiesięcznika "Forum Polonijne" na temat redagowania i funkcjonowania pisma.
Po zapoznaniu się z obszerną informacją Lubelskiego Klubu Polonijnego na temat dwumiesięcznika "Forum Polonijne" senatorowie postanowili zarekomendować Prezydium Senatu przydzielenie dotacji na rok 2007.
W drugim punkcie porządku dziennego Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą rozpatrzyła i zaopiniowała następujące wnioski o dotacje z budżetu Kancelarii Senatu na wykonanie zadań państwowych na opiekę nad Polonią i Polakami za granicą:
I. Po zapoznaniu się z obszerną informacją Lubelskiego Klubu Polonijnego na temat dwumiesięcznika "Forum Polonijne" senatorowie postanowili zarekomendować Prezydium Senatu przydzielenie dotacji na rok 2007 w wysokości 154 380 zł (zgodnie z opinią Zespołu Finansów Polonijnych). Jest to wnioskowana przez Lubelski Klub Polonijny kwota dotacji - 175 380 zł, pomniejszona o pozycję: wynagrodzenia zespołu redagującego wynoszącą 21 000 zł.
II. Wnioski o zlecenie zadań o charakterze inwestycyjnym i przyznanie dotacji na ich wykonanie
WNIOSKI STOWARZYSZENIA "WSPÓLNOTA POLSKA"
Zadania kontynuowane (z lat ubiegłych)
Zadania nowo rozpoczynane
III. Wnioski o zlecenie zadań o charakterze programowym i przyznanie dotacji na ich wykonanie:
* * *
Podczas posiedzenia Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich.
Wyjaśnień i odpowiedzi na pytania senatorów udzielał sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Zagórski. Zapoznano się także z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, które przedstawiło propozycje poprawek do rozpatrywanej nowelizacji.
Uchwalona przez Sejm ustawa została wypracowana na podstawie projektu rządowego i była rozpatrywana w trybie pilnym. Ma ona na celu wprowadzenie przed wiosennymi pracami polowymi w rolnictwie regulacji zachęcających ubezpieczycieli do zawierania umów ubezpieczenia z producentami rolnymi.
W kolejnych głosowaniach Komisja Rolnictwa i Ochrony Środowiska postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 8 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Ustalono, że proponowane zmiany zarekomenduje Izbie senator Paweł Michalak.
Komisja zaproponowała m.in. podwyższenie kary za niewykonanie obowiązku ubezpieczenia upraw do z 2 do 8 euro za hektar. Ustawa sejmowa zakłada, że od 1 lipca 2008 r. 50% upraw będzie podlegało obowiązkowemu ubezpieczeniu.
Ponadto komisja zaproponowała wydłużenie okresu, który będzie obowiązywał od momentu zawarcia umowy do chwili rozpoczęcia ubezpieczenia. W wypadku suszy i powodzi będzie to 30 dni, a gradu i przymrozków - 14 dni. Sejm uchwalił, że umowa obowiązuje od następnego dnia po zawarciu umowy.
Podczas wspólnego posiedzenia Komisja Gospodarki Narodowej oraz Komisja Ustawodawcza rozpatrzyły skierowany przez marszałka Senatu 10 stycznia br. na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 10 Regulaminu Senatu wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2006r., dotyczący ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (sygnatura akt SK 51/06).
W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z konstytucją art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych "w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej".
Technika orzecznicza zastosowana w tym wypadku przez trybunał (tzw. wyrok zakresowy) spowodowała, że z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uchylona została norma prawna wyinterpretowana z zaskarżonego przepisu (w brzmieniu określonym w sentencji wyroku), w treści ustawy pozostawiony został natomiast sam przepis (jednostka redakcyjna tekstu), który był podstawą do rekonstrukcji normy. Artykuł 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy obowiązuje więc tylko i wyłącznie w zakresie, w jakim trybunał nie stwierdził jego niekonstytucyjności (częściowa niekonstytucyjność przepisu).
Zgodnie z art. 21 ust.1 pkt 3 lit. g ustawy: "Wolne od podatku dochodowego są: [...] otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem: [...] odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód, [...]".
Trybunał Konstytucyjny przyjął, że ratio legis zwolnienia podatkowego z art. 21 ust.1 pkt 3 lit. g ustawy służy zrekompensowaniu poszkodowanemu poniesionej przez niego szkody, a nie jego wzbogaceniu. Zdaniem trybunału: "Oczywiste wydaje się też uzasadnienie ograniczenia zwolnienia do odszkodowań uzyskanych na drodze sądowej i wyłączenie tych, które strony ustaliły umownie. Celem jest wyeliminowanie wypadków zmowy stron co do zajścia fikcyjnej szkody i - tym samym - co do ustalenia fikcyjnego odszkodowania. Zawieranie umów, w których osoby rzekomo odpowiedzialne za szkodę uznawałyby swą odpowiedzialność i zobowiązywały się do wypłacenia odszkodowania, stanowiłoby dość prostą metodę uniknięcia przez rzekomo poszkodowanego podatku dochodowego od sum uzyskanych jako odszkodowanie".
W konkluzji Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, że ogólna zasada zwolnienia odszkodowań od podatku dochodowego i wprowadzenia wyłączeń od tego zwolnienia jest zrozumiała. Wątpliwości budzi natomiast sposób jej realizacji, zwłaszcza w zakresie, w jakim zaskarżony przepis wyłącza ze zwolnienia podatkowego odszkodowania uzyskane na podstawie ugód sądowych.
Odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, są zwolnione - co do zasady - z podatku dochodowego od osób fizycznych. Kwestionowany przepis (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g ustawy) wyłącza zwolnienie, jeśli odszkodowanie ustalono w umowie lub ugodzie. Niezgodność wyłączenia z zasadą demokratycznego państwa prawnego w zakresie, w jakim obejmuje ono odszkodowania ustalone ugodą sądową, polega na rażącej niespójności rozwiązań prawnych przyjętych w dwu gałęziach prawa. Niespójność ta prowadzi do nadużycia zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Z jednej strony - dowodzi trybunał - ustawodawca zachęca strony do zakończenia postępowania ugodą, bez potrzeby wydawania orzeczenia przez sąd, z drugiej zaś - zaskarżony przepis prawa podatkowego nakłada na osobę, która zaakceptowała ugodowe załatwienie sprawy, swego rodzaju sankcję finansową w postaci obowiązku zapłacenia podatku od uzyskanego odszkodowania. Dla powoda w sprawie jest to podwójne obciążenie, skoro już przy samej ugodzie - ze względu na jej istotę - poczynił pewne ustępstwa, a zatem zgodził się na odszkodowanie mniejsze od żądanego czy też na gorsze warunki płatności (np. rozłożenie na raty). Na skutek tej niespójności poszkodowani wpadają w pułapkę zastawioną na nich przez ustawodawcę, który najpierw zachęca do zawierania ugody, co niewątpliwie wiąże się z odciążeniem organów wymiaru sprawiedliwości i obniżeniem kosztów jego funkcjonowania, a następnie - nakłonionemu do ugody poszkodowanemu każe płacić podatek od uzyskanego świadczenia. Taki efekt obowiązywania zaskarżonego przepisu zaskakuje obywateli działających w zaufaniu do prawa i sądu, instytucji powołanej do sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Obciążenie podatkiem odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej może wywołać u poszkodowanych uzasadnione wrażenie podstępnego działania sądu, który - we własnym interesie, dla oszczędzenia sobie pracy - nakłania strony do zawarcia ugody, ukazując korzystne dla nich skutki takiego załatwienia sprawy, pomijając skutek następczy, jakim jest powstanie obowiązku podatkowego, oznaczające de facto zmniejszenie uzyskanego odszkodowania o wysokość podatku.
Trybunał stwierdził ponadto, że narzędzia, jakimi dysponuje sąd dla sprawdzenia rzeczywistego powstania szkody i podstawy odpowiedzialności pozwanego, są wystarczające, by zapobiec ugodom, które miałyby na celu naprawienie fikcyjnych szkód i - w konsekwencji - bezpodstawne uszczuplenie podstawy opodatkowania o kwotę rzekomego odszkodowania.
W zakresie niezgodności z art. 32 ust. konstytucji trybunał stwierdził: "Kwestionowany przepis wprowadza zróżnicowane poszkodowanych, którzy wystąpili do sądu o odszkodowanie i - ze względu na przebieg sprawy - uzyskali wyrok albo zawarli ugodę sądową. W sytuacji gdy chodzi o naprawienie szkód objętych tym samym art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, w konkretnym wypadku - szkód wyrządzonych deliktem, naprawianych na podstawie przepisów kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych, sposób zakończenia sprawy sądowej nie może być uznany za cechę prawnie relewantną, która może mieć wpływ na zakres obciążenia obowiązkiem podatkowym. O ile można by było dopuścić ukształtowanie przepisów podatkowych w taki sposób, że różnicowałyby sytuację poszkodowanych w zależności od charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej (ex delicto - ex contractu), od rodzaju szkody (majątkowa - niemajątkowa), od osoby uprawnionego (bezpośrednio, pośrednio poszkodowany), o tyle trudno uznać, by prawnie doniosłym kryterium zróżnicowania mógł być rodzaj tytułu egzekucyjnego, na podstawie którego egzekwuje się odszkodowanie. Zróżnicowanie sytuacji poszkodowanych w zależności od tego, czy otrzymali odszkodowanie na podstawie wyroku sądowego, czy też ugody sądowej, nie znajduje uzasadnienia".
Wyrok wywołuje skutki prawne z dniem publikacji (11 grudnia 2006 r.). Trybunał nie zdecydował się na odsunięcie w czasie terminu utraty mocy obowiązującej przepisu. Z prawnego punktu widzenia, wykonanie wyroku powinno zostać dokonane bez zbędnej zwłoki.
W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny expressis verbis nie zawarł wskazówek legislacyjnych dla ustawodawcy.
Do chwili obecnej żaden formalnie uprawniony podmiot nie wystąpił z inicjatywą ustawodawczą, mającą na celu wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Podczas posiedzenia Komisji Gospodarki Narodowej i Komisji Ustawodawczej informacje na temat wyroku Trybunału Konstytucyjnego przedstawiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu, wysłuchano także informacji wicedyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów Marii Kalinowskiej.
Uwzględniając brzmienie sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz motywy jego uzasadnienia, senackie biuro legislacyjne stwierdziło, że wykonanie wyroku z 29 listopada 2006 r. (sygn. akt SK 51/06) mogłoby polegać na nadaniu art. 21 ust.1 pkt 3 lit. g ustawy następującej treści:
"Wolne od podatku dochodowego są: [...] otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem: [...] odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód, z wyłączeniem odszkodowań wynikających z ugód sądowych, [...]".
Oznacza to, że lit. g omawianego przepisu ustawy powinna zostać uzupełniona o frazę: "z wyłączeniem odszkodowań wynikających z ugód sądowych,".
Z góry należy również zastrzec, że zaproponowana zmiana może budzić wątpliwości redakcyjne, ponieważ de facto wprowadza ona wyjątek od wyjątku. W tym wypadku trudno jednak znaleźć inną technikę legislacyjną, która pozwoliłaby syntetycznie, a zarazem precyzyjnie uwzględnić w ustawie meritum wyroku trybunału.
W głosowaniu po wnikliwym rozpoznaniu zastrzeżeń wskazanych w rozpatrywanym wyroku, działając na podstawie art. 76 ust. 1 Regulaminu Senatu, Komisja Ustawodawcza oraz Komisja Gospodarki Narodowej wniosły o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ustalono, że w dalszych pracach nad tym projektem ustawy komisje reprezentować będzie senator Jarosław Lasecki.
* * *
Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Nauki, Edukacji i Sportu oraz Komisji Ustawodawczej rozpatrzono ponownie uchwałę Senatu o potrzebie budowania atmosfery wychowawczej w Polsce.
25 stycznia br., po drugim czytaniu, marszałek skierował projekt do obu komisji w celu przygotowania - na podstawie art. 84b ust. 4 Regulaminu Senatu - poprawionego sprawozdania.
W trakcie ponownego rozpatrywania projektu uchwały zgłoszono nowy wniosek - o nadanie uchwale następującego brzmienia:
"Wydarzenia ostatnich miesięcy z dramatyzmem i mocą uwydatniły potrzebę refleksji nad problemami wychowawczymi, dotykającymi młode pokolenie. Dotyczą one najczęściej młodzieży gimnazjalnej i zapewne z tego powodu cała uwaga społeczna koncentruje się wokół spraw szkoły.
Jako Senat Rzeczypospolitej Polskiej przypominamy, że wychowanie młodego pokolenia jest obowiązkiem całego społeczeństwa, wszystkich obywateli, wszystkich instytucji państwa. Wychowanie jest zintegrowanym i wszechobecnym procesem, który odbywa się przede wszystkim w domu, szkole i kościele, ale także na ulicy i w autobusie, w sklepie i miejscu pracy.
Aby dobrze wychować młode pokolenie potrzebna jest atmosfera wychowawcza w państwie, czyli zgoda społeczna na dobre wychowanie, na priorytet tego zadania w społeczeństwie i państwie.
Należy zwrócić uwagę na ogromną rolę mediów i ich wpływ na dzieci i młodzież. Konieczne jest bardziej odpowiedzialne dobieranie emitowanych treści, szczególnie filmów, w których obecnie tak dużo jest przemocy i braku moralności. Pozytywne przykłady nie mają należytego miejsca i szacunku. Elementy te tworzą społeczny wzór do naśladowania, szczególnie przez ludzi młodych. Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem jest przykład osobisty, w tym przede wszystkim rodziców, nauczycieli i księży, ale także polityków i wszystkich innych obywateli.
Dopiero w tym miejscu należy wymienić szkołę jako bardzo ważne ogniwo, obok rodziny i kościoła. W szkole, podobnie jak w domu, wszystko ma wpływ na wychowanie: nauczyciele i woźni, wygląd klasy i stan pomocy naukowych, ale przede wszystkim przykład osobisty nauczycieli. Bardzo ważna w szkole jest obecność księdza, nie tylko na katechezie.
Jest dziś ogromna potrzeba zrozumienia ludzi młodych - całego pokolenia i każdego z osobna. Należy pochylić się nad ich problemami, nad radościami i smutkami, zapytać o ich szanse na dziś i na jutro. Zapytać, czy mają propozycję zajęć po zakończeniu lekcji, czy mają z kim porozmawiać, czy ich agresja nie jest krzykiem rozpaczy i samotności?
W dziecku jest dużo dobra, a dorastając coraz częściej styka się ze złym przykładem swego otoczenia. Jeśli spróbujemy to otoczenie zmienić, jeśli zbudujemy atmosferę wychowania w społeczeństwie, wówczas na pewno dobre wychowanie naszego czasu będzie na miarę pokolenia Jana Pawła II.
Zwracamy się z gorącym apelem do całego społeczeństwa: do rodziców i wychowawców, do nauczycieli i księży, do polityków i pozostałych obywateli - bądźcie dobrzy dla młodzieży, dostrzeżcie ją i jej problemy, próbujcie zrozumieć, dajcie dobry przykład!
Jako Senat Rzeczypospolitej Polskiej w swoich działaniach legislacyjnych będziemy podejmowali sprawy młodego pokolenia, w tym szczególnie rozwiązania wspierające rodziny i dobrą edukację, przyjazne media i aktywnych wychowawców oraz miejsca pracy dla młodzieży.
Zbudujmy wspólnie w Polsce atmosferę wychowawczą, na dziś i dla przyszłych pokoleń!
Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej <<Monitor Polski>>."
W głosowaniu komisje opowiedziały się za wprowadzeniem do projektu uchwały poprawki zawartej w zgłoszonym wniosku. Na sprawozdawcę stanowiska połączonych komisji w tej sprawie wybrano senatora Kazimierza Wiatra.
* * *
Podczas posiedzenia Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich przygotowano, na podstawie art. 14 ust. 1 Regulaminu Senatu, projekt uchwały Izby w sprawie zmian w składach komisji senackich.
Po rozpatrzeniu wniosku senatora Władysława Mańkuta zaakceptowano projekt uchwały mówiący, że Senat, na podstawie art. 13 ust. 2 regulaminu, wybiera senatora do Komisji Gospodarki Narodowej.
Na sprawozdawcę wniosku komisji w tej sprawie wybrano senatora Tadeusza Lewandowskiego.
* * *
Na wspólnym posiedzeniu Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich oraz Komisji Ustawodawczej przeprowadzono pierwsze czytanie zgłoszonego przez Prezydium Senatu projektu uchwały Senatu w sprawie zmiany Regulaminu Senatu.
W imieniu wnioskodawców projekt przedstawił i uzasadnił wicemarszałek Maciej Płażyński.
Ustawa z 14 lutego br. o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przewiduje, że w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej wchodzi jedenastu członków, w tym siedmiu wybieranych przez Sejm, dwóch wybieranych przez Senat oraz dwóch powoływanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej.
W dotychczasowym stanie prawnym Senat nie miał wpływu na skład Kolegium IPN. Przedstawiony projekt ma na celu uwzględnienie nowych kompetencji Izby w postanowieniach Regulaminu Senatu.
W myśl projektu niezwłocznie po ogłoszeniu ustawy z 14 lutego br. marszałek Senatu ustali i poda do wiadomości senatorów początek i koniec terminu na składanie wniosków w sprawie wyboru poszczególnych osób w skład Kolegium IPN, tak aby okres składania wniosków był nie krótszy niż 14 dni.
Zgodnie z przepisami ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu członkiem Kolegium IPN może być obywatel polski wyróżniający się wysokimi walorami moralnymi oraz wiedzą przydatną w pracach Instytutu Pamięci. Kolegium wybierane jest na kadencję trwającą 7 lat.
Po rozpatrzeniu w pierwszym czytaniu przedstawionego przez wnioskodawców projektu uchwały Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich oraz Komisja Ustawodawcza wniosły o przyjęcie go bez poprawek. Ustalono, że podczas drugiego czytania projektu sprawozdanie w tej sprawie przedstawi senator Dariusz Górecki.
* * *
Podczas wspólnego posiedzenia senatorowie z Komisji Rolnictwa i Ochrony Środowiska oraz Komisji Spraw Unii Europejskiej zapoznali się z informacją na temat działań rządu związanych z planami zniesienia ceł antydumpingowych na mrożonki truskawek z Chin.
Informację przedstawił wiceminister gospodarki Marcin Korolec, który poinformował, że tymczasowe cła ochronne na import truskawek z Chin, nałożone w październiku 2006 r. na 6 miesięcy, wygasną w kwietniu tego roku. Polska jest zainteresowana dalszym utrzymaniem ceł, podczas gdy Komisja Europejska uważa, że nie należy ich przedłużać.
Wiceminister M. Korolec zaznaczył, że w lutym komisja zakończyła postępowanie, które miało ustalić związek między cłami a szkodą, jaką ponoszą producenci. Stanowisko KE w tej sprawie zostało przekazane Polsce 20 lutego.
"Raport komisji jest zadziwiający" - powiedział wiceminister. Wyjaśnił, że KE wnioskuje, by nie nakładać ceł antydumpingowych na import mrożonych truskawek z Chin, choć jednocześnie potwierdza istnienie dumpingu ze strony Chin (sprzedawano truskawki taniej w UE niż na własnym rynku) i fakt przyczynienia się tego importu do szkody dla unijnego przemysłu. Głównym oponentem wprowadzenia ceł jest unijny komisarz ds. handlu Peter Mandelson.
KE dowodzi, że decyzja ta wynika z "interesu wspólnotowego" (chodzi m.in. o protesty dwóch dużych koncernów przetwórczych, które produkują jogurt i lody i potrzebują tanich owoców) oraz z uwagi na to, że w 2006 r. poprawiła się sytuacja na rynku truskawek. Komisja przeprowadziła w 2006 r. badanie, z którego wynika, że ceny mrożonych truskawek znacznie wzrosły głównie z powodu nałożenia ceł ochronnych oraz spadku importu truskawek z Chin.
Zdaniem wiceministra gospodarki, argument o interesie wspólnotowym jest co najmniej dyskusyjny. "Który interes jest ważniejszy: zapewnienie zysków kilku firmom przetwórczym, czy też ochrona bytu 100 tys. gospodarstw rolnych w Polsce produkujących truskawki oraz 100 chłodniom, zatrudniającym kilka tysięcy ludzi?" - mówił.
W opinii resortu gospodarki, Polska zdecydowanie będzie popierać wprowadzenie stałych ceł na mrożone truskawki z Chin.
Wiceminister M. Korolec podkreślił, że Polska w rozmowach z komisją podchodzi do tej sprawy elastycznie - dopuszcza możliwość obowiązywania tych ceł nie przez 5 lat, lecz np. przez 3 lata. Dopuszcza także możliwość zastosowania różnych ceł, w zależności od decyzji UE, np. od wartości lub ilości (euro/t), bądź też ustanowienia minimalnej ceny.
Głosowanie nad wnioskiem KE zaplanowano na 6 marca br. podczas posiedzenia komitetu antydumpingowego. Od tego głosowania zależy ostateczna decyzja komisji. Dlatego, jak zapewnił wiceminister M. Korolec, resort gospodarki podejmuje szereg działań lobbingowych, przekonując unijne kraje do poparcia stanowiska Polski. Szansa jednak na odrzucenie komisyjnego projektu jest niewielka (w głosowaniu trzeba uzyskać 255 głosów na 345).
W dyskusji senatorowie opowiedzieli się za ustanowieniem antydumpingowych ceł na import mrożonych truskawek z Chin, a następnie zdecydowali o przyjęciu stanowiska w tej sprawie (stanowisko zostanie przesłane Komisji Europejskiej):
"Komisja Spraw Unii Europejskiej oraz Komisja Rolnictwa i Ochrony Środowiska Senatu RP po zapoznaniu się w dniu 21 lutego 2007 roku z informacją rządu na temat propozycji Komisji UE nienakładania ostatecznych ceł antydumpingowych na import mrożonych truskawek z Chin stwierdzają, co następuje:
Uwzględniając powyższe, stwierdzamy, że działania Komisji UE naruszają interesy polskiej gospodarki. Negatywne skutki nienałożenia ostatecznych ceł antydumpingowych dotkną nie tylko producentów, ale także znaczną część polskiego społeczeństwa.
Biorąc pod uwagę, że środki antydumpingowe były zawsze postrzegane jako najbardziej selektywne oraz uznaniowe instrumenty ochronne UE, obie Komisje wyrażają protest przeciwko koniunkturalnemu i instrumentalnemu traktowania polskich interesów gospodarczych i społecznych.
W imię ochrony uczciwej konkurencji oraz europejskiej solidarności Komisja Spraw Unii Europejskiej oraz Komisja Rolnictwa i Ochrony Środowiska Senatu RP wzywają Komisję UE do nałożenia ostatecznych ceł antydumpingowych na import mrożonych truskawek z Chin do czasu, gdy ustaną powody do ich utrzymania".
Podczas posiedzenia Komisji Ustawodawczej przeprowadzono pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie uhonorowania działalności Ireny Sendlerowej i Rady Pomocy Żydom - "Żegota" w tajnych strukturach Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej.
W imieniu wnioskodawców projekt przedstawił i uzasadnił senator Piotr Ł.J. Andrzejewski.
W głosowaniu Komisja Ustawodawcza postanowiła wnieść o przyjęcie przedstawionego projektu bez poprawek. W projekcie napisano:
"W latach II wojny światowej hitlerowcy rozpoczęli bezwzględną eksterminację Narodu Żydowskiego i osób żydowskiego pochodzenia, izolując ich w zamkniętych gettach, a następnie mordując w niemieckich obozach zagłady budowanych w krajach okupowanej Europy.
Za solidarną pomoc Żydom, ich ukrywanie lub próby ratowania przed zagładą groziła wtedy w okupowanej Polsce kara śmierci, bezlitośnie egzekwowana przez funkcjonariuszy niemieckich władz okupacyjnych. Zagrożenie własnego życia nie odwiodło licznej rzeszy ludzi od pomocy prześladowanym. Od kilkudziesięciu lat Instytut Yad Vashem w Jerozolimie honoruje ich Medalem Sprawiedliwi wśród Narodów Świata.
Grono kobiet pod przewodnictwem i bezpośrednim kierownictwem Ireny Sendler, działając w tajnej wobec niemieckiego okupanta strukturze Polskiego Państwa Podziemnego, jakim była Rada Pomocy Żydom o kryptonimie <<Żegota>>, prowadziło (w tzw. Generalnej Guberni) w krytycznych latach Zagłady - 1942-1944 - zorganizowaną akcję ratowania najbardziej bezbronnych ofiar hitlerowskiego nazizmu - dzieci żydowskich.
Zespół kierowany przez Irenę Sendlerową, dziś już w większości nieżyjących osób świeckich i duchownych, przyczynił się w sposób decydujący do uratowania życia co najmniej 2500 dzieci skazanych na zagładę. Irenę Sendlerową nazwano z tego powodu matką dzieci Holocaustu i uhonorowano w wolnej Polsce najwyższym odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego, a w Izraelu uznano za Sprawiedliwą Wśród Narodów Świata.
Dalsze dzieje współczesnego świata wskazują, że zagrożenie nienawiścią i ludobójstwem wciąż istnieje.
Służba wartościom, które motywowały Irenę Sendler i innych ludzi do ratowania życia bliźnich z narażeniem własnego życia, nadal jest wzorem do naśladowania.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej składa hołd 97-letniej Irenie Sendlerowej, żyjącej dziś w Warszawie, oraz nieżyjącym i żyjącym członkom podziemnej Rady Pomocy Żydom <<Żegota>> i osobom ratującym Żydów w okupowanej Polsce".
Na swym posiedzeniu Komisja Spraw Unii Europejskiej, zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, zaopiniowała następujące projekty aktów prawnych UE.
Rozpatrzenie w trybie art. 9 ust. 3 ustawy
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Gospodarki.
Przedstawiciel rządu: minister Piotr Woźniak.
Komisja Spraw Unii Europejskiej przyjęła do wiadomości informację rządu.
Rozpatrzenie w trybie art. 6 ustawy
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Gospodarki.
Referent: senator Kosma Złotowski.
Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu Marcin Korolec.
Komisja Spraw Unii Europejskiej rozpatrzyła projekt rozporządzenia Rady i postanowiła nie wnosić uwag.
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Finansów.
Referent: senator Jacek Włosowicz.
Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu Paweł Banaś.
Komisja Spraw Unii Europejskiej rozpatrzyła projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady i postanowiła nie wnosić uwag.
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Finansów.
Referent: senator Przemysław Berent.
Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu Adam Pęzioł.
Komisja Spraw Unii Europejskiej rozpatrzyła projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady i postanowiła nie wnosić uwag.
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Finansów.
Referent: senator P. Berent.
Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu A. Pęzioł.
Komisja Spraw Unii Europejskiej rozpatrzyła projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady i postanowiła nie wnosić uwag.
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Referent: senator P. Berent.
Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu Marek Chrapek.
Komisja Spraw Unii Europejskiej nie popiera projektu rozporządzenia Rady.
Rozpatrzenie w trybie art. 8 ustawy
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Referent: senator P. Berent.
Przedstawiciel rządu: podsekretarz stanu M. Chrapek.
Komisja Spraw Unii Europejskiej popiera stanowisko rządu.
- wnioski przekazane w trybie art. 6 ust. 1 pkt 2: COM(2006) 901, 902, 905, 906, 908, 909, 910, 911, 913, 916, 917, 919, 924, 925, 926, COM(2007) 006, 007, 008, 009, 011, 015, 016, 020, 021.
- Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów. Strategia tematyczna w dziedzinie ochrony gleby, (COM (2006) 231), sygnatura Rady UE 13401/06. Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy dla ochrony gleby oraz zmieniającej dyrektywę 2004/35/WE, (COM (2006) 232), sygnatura Rady UE 13388/06.
Ponadto w trybie art. 3 ust. 2 Komisja Spraw Unii Europejskiej zapoznała się z informacją rządu o posiedzeniu Rady Europejskiej, która odbędzie się w dniach 8-9 marca br. Informacje przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Krzysztof Szczerski.
Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment