12 lutego 2007 r. w Senacie, pod patronatem marszałka Bogdana Borusewicza, odbyła się konferencja "Problemy z zagwarantowaniem przestrzegania Praw Podstawowych w Europie". Konferencję zorganizowano z inicjatywy Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Centrum Stosunków Międzynarodowych.

Otwierając konferencję, marszałek B. Borusewicz wyraził zadowolenie, że to ważne spotkanie odbywa się właśnie w Senacie RP. Przewodniczący Komisji Praw Człowieka i Praworządności senator Zbigniew Romaszewski przypomniał, że od początku istnienia odrodzonego Senatu komisja ta prawa człowieka ma wpisane nie tylko jako najważniejszą ze spraw w zakresie swojego działania, ale także - dla podkreślenia znaczenia - w swojej nazwie.

Prezes Centrum Stosunków Międzynarodowych Eugeniusz Smolar, przedstawiając biografie marszałka B. Borusewicza i senatora Z. Romaszewskiego, podkreślił, że skoro tak zasłużone dla polskiej demokracji i suwerenności osoby zaangażowały się w organizację konferencji, to miejsce, w którym się ona odbywa, nie jest przypadkowe, a jej efekty będą na pewno znaczące.

Konferencja składała się z dwóch dyskusji panelowych. Pierwsza obejmowała następujące zagadnienia:

• Agencja Praw Podstawowych - struktura instytucjonalna oraz zakres działalności,
• podział zadań oraz zakres działalności,
• podział zadań oraz współpraca z Radą Europy i OBWE,
• Ochrona Praw Podstawowych w UE i w państwach sąsiadujących z UE - rola agencji w Polityce Sąsiedztwa UE.

Tematem drugiego panelu były zagrożenia dla Praw Podstawowych wynikające z działań struktur państwowych oraz prywatnych.

W panelach wzięli udział: Francisco Fonseca Morillo - dyrektor JLS, Komisja Europejska, Wiesław Tarka - wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, dr Janusz Kochanowski - rzecznik praw obywatelskich, Manuel Lezertua - przedstawiciel Komisarza Praw Człowieka Rady Europy, Christian Strohal - dyrektor biura OBWE w Warszawie, Beate Winkler - dyrektor Europejskiego Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, dr Filip Jasiński - ekspert, Bruksela, Rick Lawson - przedstawiciel Holandii w sieci niezależnych ekspertów UE ds. praw człowieka, dr Marta Hirsch-Ziembińska - doradca prawny ombudsmana Unii Europejskiej, prof. Marek Antoni Nowicki - prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, senator Z. Romaszewski i prezes Centrum Stosunków Międzynarodowych E. Smolar.

Podczas konferencji wiceminister spraw wewnętrznych i administracji poinformował W. Tarka, że Polska czyni starania, aby do zadań powstającej w Wiedniu Agencji Praw Podstawowych włączono także monitorowanie przestrzegania prawa do podejmowania pracy we wszystkich państwach Unii Europejskiej, a także prawa do nauki. Jak stwierdził, należy znieść wszelkie nieuprawnione bariery pozaprawne, mieszkańcy UE nie mogą czuć się dyskryminowani.

Dyrektor F. Fonseca Morillo przedstawił zadania nowej agencji. Zaznaczył, że w pierwszym roku jej funkcjonowania nie należy wiązać z nią zbyt dużych oczekiwań. Na początku, w tzw. okresie przejściowym (od 1 marca br. do końca roku), agencja musi się skoncentrować na tych obszarach, w których ma "jasne doświadczenia", czyli zwalczaniu rasizmu, ksenofobii i nietolerancji. Jest tworzona w oparciu o Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii. W tym roku ma zostać przedstawiony ramowy plan działań agencji na najbliższe lata.

Szefowa Europejskiego Centrum B. Winkler zaznaczyła, że do zadań agencji będzie należało zbieranie i gromadzenie informacji o przestrzeganiu praw podstawowych w poszczególnych krajach (powstanie specjalny komitet naukowy), przedstawianie informacji na temat wdrażania prawa europejskiego oraz upowszechnianie informacji na temat praw podstawowych. B. Winkler stwierdziła, że w ciągu ostatnich pięciu lat wzrosła liczba przypadków rasizmu i ksenofobii.

Zdaniem przewodniczącego Komisji Praw Człowieka i Praworządności senatora Z. Romaszewskiego, Agencja Praw Podstawowych powinna działać na rzecz integracji społeczeństw, popularyzować pewne postawy tolerancji, lecz "unikać narzucania rozwiązań gotowych". Zaznaczył, że przy określaniu zadań agencji nie znalazła uznania sprawa monitorowania przestrzegania praw człowieka w krajach trzecich.

Agencja Praw Podstawowych ma współpracować m.in. z Radą Europy. Działać będzie w oparciu o Kartę Praw Podstawowych, podpisaną na szczycie w Nicei w grudniu 2000 r. Prace nad dokumentem rozpoczęły się w październiku 1999 r. i trwały ponad rok. Karta Praw Podstawowych zawiera m.in. zapisy o ochronie godności ludzkiej, o wolności, równości, solidarności oraz ochronie praw obywatelskich.