12 lipca 2005 r.

Na swym posiedzeniu zebrała się Komisja Ustawodawstwa i Praworządności w celu rozpatrzenia "Informacji o działalności Rzecznika Interesu Publicznego za lata 1999-2004".

Informację przedstawił rzecznik interesu publicznego Włodzimierz Olszewski, któremu towarzyszyli dwaj jego zastępcy.

Po zapoznaniu się i rozpatrzeniu sprawozdania komisja przystąpiła do rozpatrywania ustawy o zmianie ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów.

O rozwiązaniach przyjętych w sejmowej nowelizacji wypowiadali się wiceminister infrastruktury Andrzej Bratkowski oraz wiceprezes Naczelnego sądu Administracyjnego Włodzimierz Ryms. Zapoznano się także z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Ustawa, którą uchwalono na podstawie projektu komisyjnego, zmierzała do uporządkowania sprawy właściwości sądów administracyjnych. Stanowi ona, że - zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania - skargi co do orzeczeń Krajowego Sądu Dyscyplinarnego w zakresie odpowiedzialności zawodowej członków izb architektów oraz inżynierów budownictwa wnosi się do sądu administracyjnego a nie do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W głosowaniu senatorowie poparli rozpatrywaną nowelizację sejmową i postanowili zaproponować Senatowi przyjęcie jej bez poprawek. Na sprawozdawcę stanowiska Komisji Ustawodawstwa i Praworządności wyznaczono senator Aleksandrę Koszadę.

Kolejną rozpatrywaną regulacją była ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego. O rozwiązaniach przyjętych w ustawie, która była projektem rządowym, poinformowali senatorów sekretarz Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości sędzia Robert Zegadło oraz wicedyrektor Departamentu Prawno-Legislacyjnego w tym resorcie Andrzej Niewielski. Swoje uwagi, zawierające propozycje poprawek, przedstawiło biuro legislacyjne.

Proponowane w nowelizacji zmiany dotyczyły krajowego i międzynarodowego sądownictwa polubownego, zmierzające do tego, aby zainteresowane podmioty mogły korzystać z tej formy rozstrzygania sporów cywilnych w jak najszerszym zakresie.

W głosowaniu Komisja Ustawodawstwa i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 6 poprawek, przede wszystkim o charakterze redakcyjnym i legislacyjnym. W imieniu komisji ich przyjęcie zarekomenduje Izbie senator Gerard Czaja.

Następnie senatorowie przystąpili do rozpatrywania ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Zapoznano się z informacjami, które przedstawili sędzia Wacław Michrowski z Ministerstwa Sprawiedliwości oraz wicedyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego w tym resorcie A. Niewielski. Wysłuchano także opinii senackiego biura legislacyjnego.

Nowelizacja uchwalona z przedłożenia rządowego była przede wszystkim następstwem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 3 listopada 2004 r., w którym uznano za niezgodne z konstytucją niektóre przepisy ustawy.

W głosowaniu Komisja Ustawodawstwa i Praworządności postanowiła zaproponować senatowi wprowadzenie 7 poprawek do rozpatrywanej noweli sejmowej. Ustalono, że ich przyjęcie zarekomenduje Izbie senator Ewa Serocka.

Komisja rozpatrywała także ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Do reprezentowania rządu w toku prac parlamentarnych upoważniono ministra polityki społecznej, w którego imieniu wiceminister Cezary Miżejewski omówił rozwiązania przyjęte w ustawie uchwalonej z przedłożenia rządowego. Jak stwierdzano, projektowana ustawa miała przede wszystkim na celu zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz wspieranie działań polegających na podnoszeniu świadomości społecznej w zakresie przyczyn i skutków przemocy w rodzinie.

Senatorowie zapoznali się także z krytyczną opinią senackiego biura legislacyjnego, w której wskazano na istotne uchybienia. I tak w art. 12 ustawy tworzy się Radę, organ opiniodawczo-doradczy Prezesa Rady Ministrów do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Przepis jest jednak nieprawidłowo zredagowany, gdyż brak jest określenia zadań Rady, jej liczebności. Ustawa nie określa również czy jej członkowie mają być wynagradzani, czy będą mieli przyznawane diety za udział w pracach rady oraz nie reguluje kwestii zwrotu kosztów za dojazdy. Odesłanie wszystkich tych kwestii do uregulowania w drodze rozporządzenia naraża przepis art. 15 ust. 3 na zarzut niekonstytucyjności.

W związku ze wskazaniem szeregu wad rozpatrywanej ustawy sejmowej senatorowie zwrócili się do przedstawicieli resortu polityki społecznej, autorów projektu, o przygotowanie na kolejne posiedzenie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności w dniu 18 lipca br. propozycji zmian, które pozwolą doprecyzować zapisy sejmowe.

W kolejnym punkcie porządku dziennego komisja rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.

Na temat ustawy wypowiadał się wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Jerzy Mazurek oraz towarzyszący mu pracownicy resortu. Swoje uwagi przedstawiło także biuro legislacyjne.

W głosowaniu Komisja Ustawodawstwa i Praworządności postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 2 poprawek do rozpatrywanej ustawy sejmowej. Ich przyjęcie zarekomenduje Izbie senator G. Czaja.

Zastrzeżeń nie zgłoszono natomiast do ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Po wysłuchaniu informacji przedstawionych przez sekretarza Państwowej Komisji Wyborczej Kazimierza Czaplickiego oraz zapoznaniu się z pozytywną opinią biura legislacyjnego senatorowie postanowili zarekomendować Izbie przyjęcie rozpatrywanej nowelizacji bez poprawek.

Ustalono, że stanowisko komisji w tej sprawie przedstawi na posiedzeniu plenarnym senator Aleksandra Koszada.

Bez poprawek przyjęto również ustawę o zmianie niektórych ustaw dotyczących nabywania własności nieruchomości. Sejm uchwalił tę ustawę na podstawie projektu senackiego. Na sprawozdawcę stanowiska Komisji Ustawodawstwa i Praworządności w tej sprawie wybrano senatora Zbigniewa Romaszewskiego.

Kolejnym rozpatrywanym aktem prawnym była ustawa o ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjętego przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku w dniu 18 grudnia 2002 r.

O rozwiązaniach przyjętych w przedmiotowym protokole poinformował senatorów wicedyrektor Departamentu Prawno-Traktatowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Andrzej Misztal.

W głosowaniu Komisja Ustawodawstwa i Praworządności opowiedziała się za upoważnieniem prezydenta do ratyfikacji protokołu. Ustalono, że przyjęcie ustawy sejmowej zarekomenduje Izbie senator Andrzej Jaeschke.

Podczas posiedzenia rozpatrywano także ustawę o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości oraz o zmianie niektórych ustaw.

Senatorowie wysłuchali krytycznej opinii o ustawie przedstawionej przez wiceministra infrastruktury A. Bratkowskiego. Zgłosił on szereg zastrzeżeń do przyjętych w ustawie sejmowej zapisów i stwierdził, że wywoła ona jeszcze większy mętlik prawny w kwestii przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Podobny pogląd wyraziła prokurator Teresa Ostrowska z Ministerstwa Sprawiedliwości. Biuro legislacyjne przedstawiło informację o obecnym stanie prawnym obowiązującym w tym zakresie.

W dyskusji senator G. Czaja zgłosił wniosek o odrzucenie w całości ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości oraz o zmianie niektórych ustaw. W głosowaniu uzyskał on akceptację komisji. Ustalono, że stanowisko komisji w tej sprawie zarekomenduje Izbie senator A. Koszada.

Na zakończenie posiedzenia Komisji Ustawodawstwa i Praworządności przystąpiono do rozpatrywania ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw.

Na temat ustawy przyjętej przez Sejm swoje opinie przekazali m.in. minister sprawiedliwości Andrzej Kalwas, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Stanisław Rymar, prezes krajowej Rady Radców Prawnych Zenon Klatka, wiceprezesi Krajowej Rady Notarialnej Andrzej Urbanik i Jacek Woydyło, Marcin Gomoła i Paulina Grabowska ze Stowarzyszenia Fair Play, Grzegorz Maj i Paweł Markowski (przewodniczący Komisji Studiów Prawniczych) z Parlamentu Studentów RP, prokurator Marek Sadowski z Ministerstwa Sprawiedliwości oraz poseł sprawozdawca Michał Tober i poseł Przemysław Gosiewski jako przedstawiciel wnioskodawców projektu poselskiego, który jako wniosek mniejszości został ostatecznie przyjęty przez Sejm.

Przyjęta przez Sejm nowela miała na celu ułatwienie dostępu do wykonywania zawodów prawniczych. Zgodnie z nią egzaminy na aplikacje przeprowadzane byłyby przez państwowe komisje, a nie korporacje prawnicze. Przewidziano także szerszy dostęp do zawodów prawniczych oraz możliwość dostępu do egzaminu zawodowego nie tylko po odbyciu aplikacji, ale także poprzez czynną pracę w zawodzie prawniczym.

Poselski projekt został przedłożony jako wniosek mniejszości. Jego przyjęcie spowodowało, że posłowie nie zajęli się rządowymi propozycjami zmian zasad naboru na aplikacje.

Rząd w swoim projekcie proponował, by w skład komisji konkursowych weszli, oprócz przedstawicieli samorządów prawniczych, także przedstawiciele resortu sprawiedliwości - przedstawiciele resortu byliby nawet przewodniczącymi komisji. Egzamin odbywałby się w jednym terminie w całym kraju, jak matury. Nabór miał mieć charakter konkursu, a pytania opracowałby zespół powołany przez Naczelną Radę Adwokacką i Krajową Radę Radców Prawnych. Zamiast limitu miejsc na aplikacjach ustalony byłby limit punktów decydujący o przyjęciu.

Nad nowelizacją trzech ustaw o dostępie do zawodów prawniczych podkomisja sejmowa pracowała od wielu miesięcy. W styczniu rząd skierował swój projekt małej nowelizacji ustaw prawniczych. Projekt ten podkomisja dołączyła do swojej dużej nowelizacji jako przepisy przejściowe. Przedstawiciele rządu protestowali przeciw takiemu rozwiązaniu. 18 maja br. poseł M. Tober zgłosił projekt rządowy jako poprawkę do sprawozdania komisji. Przygotowana przez podkomisję duża nowelizacja stała się wówczas wnioskiem mniejszości.

W dyskusji rozpatrywana nowelizacja wywołała wiele kontrowersji, negatywne opinie na jej temat wyrażali przedstawiciele resortu sprawiedliwości i korporacji prawniczych, którzy sugerowali wprowadzenie szeregu poprawek. Poparcie dla ustawy deklarowali przedstawiciele Parlamentu Studentów RP.

Senator Robert Smoktunowicz, podzielając zgłaszane w dyskusji wątpliwości i zastrzeżenia, zaproponował, prace nad ustawą kontynuować na kolejnym posiedzeniu komisji, 14 lipca br.