Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

W posiedzeniu wzięli udział zaproszeni goście: pełnomocnik Ministerstwa Obrony Narodowej ds. Strategicznego Przeglądu Obronnego, wicedyrektor Departamentu Wychowania i Promocji Obronności w MON Jerzy Gutowski, wicedyrektor Departamentu Kadr i Szkolnictwa Wojskowego w tym resorcie Andrzej Niewiadomski, szef Zarządu Uzupełnień w Generalnym Zarządzie Zasobów Osobowych Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Adam Franczak, Marta Zwierzyk Agnieszka Olesiak z Departamentu Prawnego w MON, naczelnik Wydziału Prawodawstwa Wojskowego w Departamencie Zwierzchnictwa Prezydenta Rzeczypospolitej nad Siłami Zbrojnymi Biura Bezpieczeństwa Narodowego Mikołaj Juszczuk oraz naczelnik wydziału w Departamencie Finansowania Bezpieczeństwa Państwa w Ministerstwie Finansów Marian Szczepankiewicz.

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, że żołnierze mogą być mianowani na wyższe stopnie wojskowe po spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 76 tej ustawy. Nadanie wyższego stopnia wojskowego następuje w drodze mianowania. Szczegółowe warunki, tryb i zasady określa rozporządzenie ministra obrony narodowej z 17 czerwca 2004 r. w sprawie mianowania na stopnie wojskowe.

W przedstawionym projekcie zaproponowano rozszerzenie art. 76 ustawy o przepisy pozwalające mianować na wyższy stopień wojskowy byłych żołnierzy zawodowych. Byli żołnierze zawodowi, którzy będą spełniać wskazane w ustawie przesłanki, czyli ci, którzy jako wolontariusze, działając w stowarzyszeniu żołnierskim skupiającym byłych żołnierzy zawodowych, realizują zadania o charakterze obronnym, patriotyczno-wychowawczym i w zakresie bezpieczeństwa publicznego lub pracują w administracji rządowej, samorządowej i strukturach edukacji narodowej na stanowiskach związanych z obronnością i bezpieczeństwem publicznym, jeżeli to jest uznaniem ich zasług za działalność związaną z obronnością państwa, mogą być mianowani na wyższe stopnie wojskowe. Mianować będzie można tylko raz. Wniosek powinien zawierać dokładną i wyczerpującą argumentację dotyczącą zasług mianowanego żołnierza.

Zgodnie z art. 31 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych żołnierza zawodowego mianuje się na stopień wojskowy odpowiadający stopniowi etatowemu stanowiska służbowego, na jakie żołnierz ma być wyznaczony. Dzięki przedłożonemu projektowi, w szczególnych sytuacjach, po zakończeniu zawodowej służby wojskowej żołnierz będzie mógł być awansowany, jeżeli odchodząc z wojska, miał niższy stopień niż etat, z którego odchodził. Mianowanie będzie mogło nastąpić tylko w ramach danego korpusu kadry zawodowej Sił Zbrojnych RP.

Przedstawiony projekt nie pociąga za sobą skutków finansowych.

Senator W. Pietrzak przypomniał sytuację, która miała miejsce przed wprowadzeniem przepisów aktualnie obowiązującej ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, a która dopuszczała możliwość wielokrotnego awansowania rezerwistów, co - niekiedy - powodowało szybsze ich awanse niż żołnierzy w służbie czynnej. Jak stwierdził, obecnie w ogóle nie ma możliwości awansowania rezerwistów, którzy odchodzą z wojska na skutek restrukturyzacji armii. Powoduje ton ich rozgoryczenie, Rozpatrywany projekt nowelizacji ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej ma umożliwić awansowanie rezerwisty tylko jeden raz i tylko o jeden stopień wojskowy. Senator W. Pietrzak zwrócił uwagę, że projekt ustawy jest kompromisem między oczekiwaniami zainteresowanego środowiska a stanowiskiem Ministerstwa Obrony Narodowej, które uznało za zasadne danie satysfakcji osobom zaangażowanym w działalność na rzecz obronności państwa.

W dyskusji niektórzy senatorowie zgłaszali wątpliwości co do wprowadzenia tego typu regulacji, wyrażając obawy przed deprecjacją stopni wojskowych.

Ponadto połączone komisje postanowiły, że sprawozdanie komisji przedstawi senator Wiesław Pietrzak, a także zaproponowały, aby reprezentował on Senat w dalszych pracach nad tym projektem ustawy.