4 sierpnia 2004 r.

Na swym posiedzeniu zebrała się Komisja Ustawodawstwa i Praworządności w celu rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych, ustawy - Prawo o notariacie oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

W imieniu rządu potrzebę nowelizacji 4 ustaw korporacyjnych uzasadnił wiceminister sprawiedliwości Sylweriusz Królak. Stanowisko w sprawie nowelizacji sejmowej zaprezentowali także przedstawiciele samorządów zawodowych. Prezes Krajowej Rady Notarialnej Zbigniew Klejment oraz prezes Krajowej Rady Komorniczej Iwona Karpiuk-Suchecka wyrazili aprobatę dla uchwalonej przez Sejm regulacji.

Wobec niezgłoszenia poprawek do rozpatrywanej ustawy przewodnicząca komisji senator Teresa Liszcz poddała pod głosowanie wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Został on przyjęty jednogłośnie. Ustalono, że sprawozdanie komisji przedstawi senator Robert Smoktunowicz.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie zapoznali się ze zgłoszoną przez senatora R. Smoktunowicza propozycją nowelizacji ustawy - Kodeks karny oraz ustawy - Kodeks postępowania karnego, zmierzającą do poszerzenia granic obrony koniecznej. Uzasadniając potrzebę podjęcia takiej inicjatywy ustawodawczej, senator wskazał m.in. na:

- potrzebę wzmocnienia sytuacji procesowej osoby napadniętej,

- poczucie zagrożenia spowodowane narastającą przestępczością,

- wcześniej wniesione do Sejmu projekty ustaw - w tym prezydencki, złożony w obecnej kadencji, a także złożony w poprzedniej kadencji przez AWS - w których również zwiększano granice obrony koniecznej.

W dyskusji nad przedstawionym projektem udział wzięli: wiceminister sprawiedliwości S. Królak, dyrektor Biura Legislacyjno-Prawnego w tym resorcie Beata Mik oraz senatorowie T. Liszcz, Ewa Serocka, R. Smoktunowicz i Anna Kurska.

Dyrektor B. Mik odniosła się do zaproponowanych przez senatora R. Smoktunowicza zmian, omawiając aktualny stan prawny w zakresie obrony koniecznej oraz skutek przyjęcia poszczególnych przepisów rozpatrywanego projektu inicjatywy ustawodawczej.

Dyrektor B. Mik wskazała, że obrona konieczna jest okolicznością wyłączającą odpowiedzialność karną z powodu bezprawności działania sprawcy (art. 25 § k.k.) i w projekcie nie ma propozycji zmian. Problem zaczyna się, gdy dochodzi do przekroczenia granic obrony koniecznej i wtedy, zważywszy okoliczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 25 §2 k.k.). W proponowanej zmianie przepisu sąd miałby taki obowiązek, niezależnie od okoliczności zdarzenia, nawet gdyby nastąpiło rażące, nieproporcjonalne do zagrożenia, przekroczenie granic obrony koniecznej. Na uwagę zasługuje zmiana zaproponowana w art. 25 §3 k.k., ale w tym zakresie na ukończeniu są prace podkomisji sejmowej, która przyjęła swoje sprawozdanie, i można oczekiwać posiedzenia komisji w nieodległej przyszłości. Kolejny przepis projektu - art. 25 § 4 k.k., - jest zaostrzeniem obecnej regulacji, zawartej w art. 29 k.k., który stanowi, że w takim wypadku, nawet gdy przekonanie broniącego się jest błędne, sprawca nie popełnia przestępstwa.

Dyrektor B. Mik również zakwestionowała propozycję zmiany w k.p.k., gdyż nie stosuje się tymczasowego aresztowania w związku z zastosowaniem obrony koniecznej przez osobę napadniętą, a jedynie wtedy, gdy jest podejrzenie popełnienia przestępstwa, w związku z przekroczeniem granic obrony koniecznej. Jednocześnie dyrektor wskazała, że sąd, stosując tymczasowy areszt, musi mieć wystarczające do tego podstawy, gdyż niesłuszne tymczasowe aresztowanie naraża sąd (Skarb Państwa) na wypłatę odszkodowania.

Także regulacja zawarta w art. 3 została przez dyrektor B. Mik zakwestionowana, gdyż - niezależnie od intencji projektodawcy - projekt ustawy zawiera zaostrzenie regulacji prawnej, a podstawowa zasada prawa karnego stanowi, że nie można wstecz wprowadzać prawa surowszego dla sprawcy.

W konkluzji dyrektor B. Mik postulowała wstrzymanie się z podjęciem inicjatywy dotyczącej zmiany obecnie obowiązującego przepisu art. 25 § 3 k.k., z uwagi na kończące się w Sejmie prace, pozostałych zaś propozycji zmian nie uznała za zasadne.

Z poglądami wyrażonymi przez dyrektor B. Mik polemizował senator R. Smoktunowicz, ale również postulował, aby komisja nie podejmowała decyzji co do rozpatrywanego projektu nowelizacji kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego, ale by - po zasięgnięciu opinii ekspertów - powrócić to tego tematu po przerwie wakacyjnej