2 czerwca 2004 r.

Podczas posiedzenia senatorowie z Komisji Ustawodawstwa i Praworządności zapoznali się z informacją o działalności Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 lipca 2002 roku-30 czerwca 2003 roku.

Informację na ten temat przedstawił prezes instytutu Leon Kieres, który omówił szczególnie istotne wątki przedłożonego komisji dokumentu. Prezes IPN zwrócił uwagę m.in. na niekorzystny wpływ corocznego ograniczania środków budżetowych na działalność tej instytucji. Poinformował także o liczbie i zakresie prowadzonych śledztw (ogółem prowadzonych jest 1180), a także ich podziale na: zbrodnie nazistowskie (225 śledztw), komunistyczne (877 śledztw) i inne (wojenne i przeciwko ludzkości - 78 śledztw). Mówił o współpracy z instytucjami wymiaru sprawiedliwości innych państw (z Ukrainą, Rosją, Białorusią i Niemcami).

Prezes L. Kieres zwrócił uwagę na niektóre utrudnienia w pracy instytutu, a wśród nich prowadzenie śledztw bez współpracy prokuratury powszechnej (po piśmie prokuratora krajowego Karola Napierskiego), co przyczynia się do przedłużenia śledztw i podwyższa koszty.

Prezes poinformował senatorów, że praktycznie zakończono proces przekazywania dokumentów; obecnie w warszawskiej centrali znajduje się 28 km akt, a w pozostałych delegaturach - 49 km. Dostęp do zbioru zastrzeżonego - na podstawie przepisów ustawy - mają szefowie właściwych służb, a także sąd lustracyjny oraz Rzecznik Interesu Publicznego.

Omawiając dostęp osób pokrzywdzonych do swoich akt, prezes IPN zauważył, że około 25 tys. osób pobrało formularze, 16 tys. złożyło wnioski, z czego 11 tys. pokrzywdzonych udostępniono akta. Ponadto Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów zrealizowało około 30 tys. wniosków w celu dokumentacji uprawnień kombatanckich lub innych postępowań, około 1700 na cele naukowo-badawcze.

Prezes L. Kieres omówił także pracę Biura Edukacji Publicznej, a w tym działalność pionu wydawniczego i współpracę z uniwersytetami.

Prezes IPN oraz jego zastępca, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Witold Kulesza, omówili niektóre śledztwa, wywołujące szczególne zainteresowanie opinii publicznej, a wśród nich śledztwo w sprawie zbrodni w Jedwabnem, śledztwa w sprawach zbrodni sądowych (5600 osób skazanych bezpodstawnie na karę śmierci, z czego połowę wyroków wykonano; ogółem zginęło 9 tys. osób, wliczając zmarłych w śledztwie).

Przedstawiciele IPN wskazywali na potrzebę prowadzenia śledztw, mimo iż część z nich jest z różnych przyczyn umarzana, jednak w toku postępowania gromadzony jest przez prokuratorów IPN historycznie doniosły materiał dowodowy, m.in. w postaci zeznań świadków, którzy nigdy wcześniej nie składali relacji.

Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu rozpoczęła procedurę występowania do Sądu Najwyższego Republiki Federalnej Niemiec o wskazanie właściwych niemieckich prokuratur, które potwierdzać będą nieważność wydanych przez sądy niemieckie w okresie okupacji bezprawnych wyroków skazujących obywateli polskich.

Prezes IPN poinformował, że mimo cięć budżetowych postanowił powołać oddział w Szczecinie, do czego zobowiązuje go ustawa. Rada Szczecina jednogłośnie przyznała na ten cel nieruchomość. Po przeprowadzeniu remontu i przeniesieniu części etatów z innych jednostek zostanie powołany oddział IPN w Szczecinie.

W dyskusji udział wzięli senatorowie Teresa Liszcz i Andrzej Jaeschke, którzy wyrazili uznanie dla pracy, zaangażowania i osiągnięć IPN. Złożyli także gratulacje dyrektorowi W. Kuleszy z okazji otrzymania odznaczenia, będącego wyrazem wdzięczności narodu węgierskiego za śledztwo w sprawie zamordowania przez oddział NKWD jeńców węgierskich.

Ponadto w posiedzeniu Komisji Ustawodawstwa i Praworządności udział wzięli następujący przedstawiciele IPN: dyrektor Biura Edukacji Publicznej Paweł Machcewicz, dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Bernardetta Gronek, dyrektor generalny Bohdan Marciniak oraz asystent prezesa Jarosław Tęsiorowski.