Podczas posiedzenia Komisji Ustawodawstwa i Praworządności rozpatrzono ustawę o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeską o zmianie i uzupełnieniu Umowy między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych, podpisanej w Warszawie dnia 21 grudnia 1987 r.

Potrzebę ratyfikacji przedmiotowej umowy przedstawił wicedyrektor Departamentu Prawno- Traktatowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Ogonowski. W dyskusji głos zabrali także wiceminister sprawiedliwości Sylweriusz Królak oraz senator Krystyna Sienkiewicz. Ponadto senatorowie dysponowali pozytywną opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Ponieważ rozpatrywana ustawa nie budziła wątpliwości, przewodnicząca komisji senator Teresa Liszcz poddała pod głosowanie wniosek senator K. Sienkiewicz o przyjęcie ustawy bez poprawek. Wniosek został przyjęty. Ustalono, że sprawozdanie komisji w tej sprawie podczas posiedzenia plenarnego przedstawi senator Aleksandra Koszada.

W dyskusji nad przedstawionym projektem udział wzięli: minister sprawiedliwości Marek Sadowski, dyrektor generalny Służby Więziennej Jan Pyrcak, wicedyrektor Departamentu Nadzoru nad Wykonaniem Orzeczeń w Ministerstwie Sprawiedliwości Marek Motuk, prezes Krajowego Stowarzyszenia Zawodowych Kuratorów Sądowych Andrzej Martuszewicz, dyrektor Zespołu w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich Janusz Zagórski, prezes Stowarzyszenia Pomocy Społecznej, Rehabilitacji i Resocjalizacji im. H. Ch. Kofoeda w Siedlcach Paweł Nasiłowski oraz senatorowie T. Liszcz, Ewa Serocka i A. Koszada.

Przedstawiciele resortu sprawiedliwości poinformowali senatorów o aktualnej sytuacji w więziennictwie związanej z akcją protestacyjną prowadzoną przez osadzonych w niektórych zakładach karnych, a także o działaniach podjętych przez resort, mających doprowadzić do poprawy warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Zaproszeni goście i senatorowie wyrazili poparcie dla rozpatrywanego projektu i wskazali na potrzebę konsekwentnego dążenia do jak najszerszego wprowadzania kar i środków probacyjnych przy współpracy sądów, kuratorów sadowych, służb penitencjarnych i socjalnych, administracji rządowej i samorządowej, kościołów i związków wyznaniowych oraz organizacji pozarządowych.

Ustalono, że sprawozdanie w sprawie zaakceptowanego, wraz przyjętą przez komisję zmianą, projektu uchwały w sprawie polityki karnej w Polsce przedstawi Izbie senator Teresa Liszcz.

Senatorowie dysponowali opinią biura legislacyjnego, a także wystąpieniem Krajowej Rady Notarialnej oraz opinią prawną prof. Bogusława Banaszaka. W dyskusji na temat rozpatrywanej nowelizacji głos zabrali wiceminister sprawiedliwości Sylweriusz Królak, prezes Krajowej Rady Notarialnej Zbigniew Klejment i jej przedstawiciele - Lech Bożymski, Andrzej Urbanik i Jacek Wojdyło, wicedyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego w Ministerstwie Sprawiedliwości Jan Bołonkowski oraz wicedyrektor Departamentu Sądów Powszechnych w tym resorcie Stefan Koral. Na temat ustawy wypowiadali się senatorowie T. Liszcz, E. Serocka i Andrzej Jaeschke.

Na prośbę przewodniczącej Komisji Ustawodawstwa i Praworządności uzasadnienie rozpatrywanej nowelizacji przedstawił przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości prof. Zbigniew Radwański. Senatorowie zapoznali się także z opinią biura legislacyjnego. Wysłuchano także wypowiedzi posła sprawozdawcy Jerzego Młynarczyka.

W dyskusji skoncentrowano się wokół wątpliwości, jakie do przepisu § 4 w art. 417¹ zgłosiła senator E. Serocka, kwestionując konstytucyjność przyjętej regulacji. W celu doprecyzowania tego przepis senator T. Liszcz zgłosiła poprawkę, popartą także przez prof. Z. Radwańskiego, w brzmieniu: w art. 1 w pkt 2, w art. 417¹ w § 4 po wyrazach "obowiązek wydania" dodaje się wyrazy "w określonym terminie". Kolejna zmiana zaproponowana przez senator T. Liszcz, zgodna z sugestią resortu sprawiedliwości, dotyczyła skreślenia pkt 2 w art. 4. Wniosek o przyjęcie ustawy sejmowej wraz z uchwalonymi poprawkami zaakceptowano jednogłośnie. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senator T. Liszcz.

W dyskusji nad nowelizacją Kodeksu cywilnego senatorowie wskazywali na potrzebę wprowadzenia zmian legislacyjnych w ustawie - Ordynacja podatkowa, wykraczających poza materię art. 4 rozpatrywanej ustawy. Na prośbę przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości prof. Z. Radwańskiego Komisja Ustawodawstwa i Praworządności w głosowaniu jednomyślnie zdecydowała o złożeniu wniosku o podjęcie inicjatywy ustawodawczej przy zastosowaniu tzw. szybkiej ścieżki legislacyjnej i przedstawienie marszałkowi Senatu projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa.

Proponowana zmiana § 1 w art. 260 Ordynacji podatkowej polegała na usunięciu zbędnego wyrazu "rzeczywistej", odnoszącego się do szkody, którą poniosła strona wskutek wydania wadliwej decyzji. W myśl przepisu - po dokonaniu projektowanej nowelizacji - stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji, która następnie została uchylona w wyniku wznowienia postępowania lub stwierdzono nieważność tej decyzji, będzie służyć odszkodowanie za poniesioną szkodę (a nie rzeczywistą szkodę - jak w dotychczasowym brzmieniu).

W uzasadnieniu projektu przypomniano, że w wyroku z 23 września 2003 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 260 § 1 Ordynacji podatkowej w części ograniczającej odszkodowanie za niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej do rzeczywistej szkody, są niezgodne z art. 77 ust. 1 konstytucji. Zdaniem trybunału, odszkodowanie przewidziane w tych przepisach powinno obejmować zarówno stratę, jakiej doznało mienie poszkodowanego (tzw. damnum emergens), jak i utraconą korzyść, jakiej poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (tzw. lucrum cessans), wymaga tego bowiem - od 17 października 1997 r. - przepis art. 77 ust. 1 konstytucji, w myśl którego każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

W opinii wnioskodawców projektu, mimo wyroku Trybunału Konstytucyjnego konieczna jest zmiana legislacyjna w celu uniknięcia wątpliwości w stosowaniu wskazanego przepisu Ordynacji podatkowej. Zmianę tę ograniczono do przepisu art. 260 § 1 Ordynacji podatkowej, ponieważ art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego jest uchylany przez wspomnianą nowelizację uchwaloną przez Sejm 14 maja 2004 r. Jak stwierdzono, kompetencje Senatu w zakresie wnoszenia poprawek nie pozwalały na rozwiązanie tego problemu poprzez poprawkę do tej nowelizacji.

Do reprezentowania komisji w dalszych pracach nad projektem nowelizacji upoważniono senator T. Liszcz.

W dyskusji senator T. Liszcz zgłosiła poprawki precyzujące przepisy przyjęte w nowelizacji sejmowej. W głosowaniu uzyskały one poparcie komisji. Wniosek o przyjęcie ustawy wraz z uchwalonymi zmianami przyjęto jednogłośnie. Ustalono, że sprawozdanie komisji w tej sprawie przedstawi podczas posiedzenia plenarnego senator K. Sienkiewicz.