11 marca 2004 r.

Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Ustawodawstwa i Praworządności rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy - Prawo o zgromadzeniach oraz ustawy - Prawo o ruchu drogowym.

Senatorowie wysłuchali informacji na temat nowelizacji sejmowej, które przedstawili wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Jerzy Mazurek, dyrektor i wicedyrektor departamentu w tym resorcie Marcin Wereszczyński i Andrzej Przemyski, poseł sprawozdawca Bogdan Bujak, ekspert komisji prof. Andrzej Rzepliński oraz reprezentanci Komendy Głównej Policji. Swoje uwagi zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

Uchwalona przez Sejm nowelizacja wprowadza do nowelizowanych ustaw kilka istotnych zmian. Ich wprowadzenie dyktowane było potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa osobom uczestniczącym w zgromadzeniach, obserwatorom tych zgromadzeń oraz mieniu prywatnemu i publicznemu, które często bywa narażone na zniszczenia w związku z odbywającymi się zgromadzeniami publicznymi.

W zmianie pierwszej (do art. 3 ust. 2) ustawodawca zakazał udziału w zgromadzeniach osobom, których wygląd zewnętrzny uniemożliwia ich identyfikację. Zmiana ta miała na celu lepszą kontrolę biorących udział w zgromadzeniu osób, których agresywne czy brutalne zachowania często nie mogą być ukarane z powodu niemożności ustalenia ich danych personalnych.

W kolejnej zmianie (do art. 7 ust. 1) najpóźniejszy termin, określony przepisem, do poinformowania właściwego organu gminy o planowanym przeprowadzeniu zgromadzenia publicznego został przesunięty z 3 na co najmniej 7 dni przed planowanym odbyciem zgromadzenia. Jednocześnie cały okres, jaki organizator zgromadzenia ma na poinformowanie organu gminy, został wydłużony do 60 dni. Dotychczasowy 3-dniowy termin do zawiadomienia został utrzymany w stosunku do zgromadzeń, w których liczba osób uczestniczących nie przekracza 100 osób.

W tym samym art. 7 ustawy zobowiązano organizatora zgromadzenia publicznego, które jest imprezą na drodze publicznej, do złożenia właściwemu organowi gminy wraz z zawiadomieniem o tym zgromadzeniu kopii wniosku o zezwolenie na przeprowadzenie imprezy na drodze publicznej.

Objęty nowelizacją art. 8 określa, w jakich wypadkach organ gminy zakazuje przeprowadzenia zgromadzenia publicznego. Przepis ten został uzupełniony o dwie możliwości. Po pierwsze, organ gminy może zakazać zgromadzenia, gdy organ zarządzający ruchem na drodze odmówił wydania lub cofnął wydane zezwolenie na odbycie zgromadzenia mającego być imprezą na drodze publicznej. W drugim wypadku podstawą zakazu jest niedołączenie do zawiadomienia, złożonego właściwemu organowi gminy, uzyskanego zezwolenia na odbycie imprezy.

W kolejnym art. 9 zapisano konsekwencje zmian wprowadzonych w art. 8. Określają one terminy, w jakich powinny być doręczane organizatorom zgromadzeń decyzje o zakazie zgromadzenia publicznego.

Merytorycznie najistotniejsza zmiana została wniesiona do ustawy w nowym art. 10a. Ustanawia ona solidarną odpowiedzialność organizatora zgromadzenia publicznego i sprawcy za szkody wyrządzone przez uczestników w czasie trwania zgromadzenia oraz bezpośrednio po jego rozwiązaniu. Zdaniem ustawodawcy, takie rozwiązanie zmobilizuje organizatorów zgromadzeń do lepszego zabezpieczania ich przebiegu. Ułatwi również podmiotom poszkodowanym dochodzenie przysługujących im odszkodowań.

Kolejnym instrumentem mającym na celu zaostrzenie kontroli nad zgromadzeniami publicznymi jest rozszerzenie uprawnień przedstawiciela organu gminy do rozwiązywania zgromadzeń o te wypadki, gdy zgromadzenie zostało przerwane przez organ kontroli ruchu oraz gdy wygląd uczestników zgromadzenia uniemożliwia ich identyfikację.

Zmiana do ustawy - Prawo o ruchu drogowym w dodawanym ust. 2 zobowiązuje organ zarządzający ruchem na drodze do przesłania właściwemu organowi gminy decyzji o odmowie lub cofnięciu zezwolenia na odbycie imprezy.

W dyskusji największe kontrowersje wzbudziły zapisy dotyczące zakazu udziału w zgromadzeniach osobom, których wygląd zewnętrzny uniemożliwia ich identyfikację oraz o solidarnej odpowiedzialności organizatora zgromadzenia ze sprawcą szkody.

Zdaniem prof. A. Rzeplińskiego, rozpatrywana nowelizacja znacznie zwiększa ingerencję organów publicznych w wolność demonstrowania swoich poglądów w miejscach publicznych. W swojej opinii stwierdził m.in., ż dotychczasowy sposób korzystania przez obywateli z tej wolności nie uzasadnia przyjętych zmian.

W głosowaniu połączone komisje postanowiły zaproponować Senatowi wprowadzenie 4 poprawek, m.in. do zapisu dotyczącego art. 12 ustawy nowelizowanej, zgodnie z sugestiami biura legislacyjnego. Ustalono, ze w imieniu komisji sprawozdanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o zgromadzeniach oraz ustawy - Prawo o ruchu drogowym złoży senator Ewa Serocka.

Do stanowiska obu komisji zgłoszono 2 wnioski mniejszości. Jeden z nich postulował odrzucenie w całości nowelizacji sejmowej, drugi skreślenia pkt 5 w art. 1 ustawy nowelizującej. Dotyczył on m.in. stwierdzenia, że za szkody wyrządzone przez uczestnika zgromadzenia podczas jego przebiegu lub bezpośrednio po jego rozwiązaniu organizator zgromadzenia odpowiada solidarnie ze sprawcą szkody. Sprawozdawcą obu wniosków mniejszości podczas posiedzenia plenarnego Izby będzie senator Teresa Liszcz.