1. Rozpatrzenie ustawy o ratyfikacji Uchwały nr 90 - zmiana Umowy o utworzeniu Banku w celu przyjęcia Mongolii jako kraju operacji, podjętej przez Radę Gubernatorów Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju w dniu 30 stycznia 2004 r. (druk nr 832).

2. Rozpatrzenie ustawy o ratyfikacji Konwencji nr 170 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej bezpieczeństwa przy używaniu substancji i preparatów chemicznych w pracy, przyjętej w Genewie dnia 25 czerwca 1990 r. (druk nr 838).

3. Rozpatrzenie ustawy o wypowiedzeniu Konwencji o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach, sporządzonej w Gdańsku dnia 13 września 1973 r. (druk nr 831).

Otwieram posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych, na którym rozpatrzymy trzy punkty. Przepraszam za dosyć wczesną porę, ale dzisiejsze nasilenie prac w Senacie uniemożliwiło spotkanie się w innym terminie.

Cieszę się, że mamy kworum. Witam na naszym posiedzeniu pana Piotra Ogonowskiego, zastępcę dyrektora Departamentu Prawno-Traktatowego w MSZ; przedstawiciela Ministerstwa Finansów, pana Wiesława Szczukę; pana Karola Szmaja; przedstawicieli Ministerstwa Gospodarki i Pracy: podsekretarza stanu, pana Marka Szczepańskiego, panią Magdalenę Madej-Wysocką, specjalistę w Departamencie Partnerstwa Społecznego, oraz panią Izabelę Latuszek albo Latoszek - jest niewyraźnie napisane - zastępcę dyrektora Departamentu Warunków Pracy.

Rozpoczniemy pracę od pierwszego punktu naszych obrad: rozpatrzenie ustawy o ratyfikacji Uchwały nr 90 - zmiana Umowy o utworzeniu Banku w celu przyjęcia Mongolii jako kraju operacji, podjętej przez Radę Gubernatorów Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju w dniu 30 stycznia 2004 r.

(Zastępca Dyrektora Departamentu Prawno-Traktatowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Ogonowski: Piotr Ogonowski, Ministerstwo Spraw Zagranicznych.)

Proszę bardzo...

(Zastępca Dyrektora Departamentu Prawno-Traktatowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Ogonowski: Oczywiście zawsze jesteśmy gotowi ustąpić pierwszeństwa resortowi merytorycznemu, ale uzależniam od to...)

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Wiesław Szczuka: Ja krótko, Panie Przewodniczący.)

Jak zawsze, wobec tego także dzisiaj. Proszę bardzo.

Takiej sprawy jak ta można byłoby życzyć Senatowi i Sejmowi, ponieważ wydaje się niekontrowersyjna. I myślę, że przebieg procesu legislacyjnego na to wskazuje, bo ten projekt ustawy uzyskał poparcie i w Sejmie, i poprzednio, 25 listopada, na posiedzeniu senackiej komisji gospodarki.

Chodzi o to, że z Mongolią, która jest członkiem Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju od czasu założenia tego banku, to jest od 2000 r., bank ten nie może prowadzić operacji, czyli obecnie nie może Mongolii udzielać kredytów. Mongolia wystąpiła o to, żeby takie prawo uzyskać. Aby stało się to możliwe, konieczna była zmiana art. 1 umowy o utworzeniu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, dlatego że zapisany tam cel stanowi, iż bank może wspierać tworzenie gospodarki rynkowej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Jakkolwiek by to interpretować, nie da się powiedzieć, że Mongolia jest krajem Europy Środkowej lub Wschodniej. W związku z tym powstała potrzeba po prostu modyfikacji tego poprzez dopisanie Mongolii jako kraju operacji, czyli kraju, z którym tego typu działalność bank może prowadzić.

Mogłoby w takim razie powstać pytanie, dlaczego na przykład Kirgistan, Turkmenistan, Uzbekistan czy Kazachstan są traktowane jako kraje Europy Wschodniej. To jest oczywiście kwestia historii: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich był członkiem, założycielem Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, i dlatego te kraje, będące jakby sukcesorami tegoż poprzedniego państwa, są objęte tym celem.

W tej chwili potrzebne jest podjęcie takiej decyzji w odniesieniu do Mongolii i ratyfikacja tejże zmiany umowy o utworzeniu banku. I o to, Wysoka Komisjo, wnoszę.

Sprawa stała się, o ile wiem, dość pilna. Dlaczego tak nagle stała się pilna?

Sprawa nie wymaga jakby szczególnej pilności, ale wymogiem jest, żeby wszystkie państwa członkowskie poparły tę zmianę jednogłośnie, ponieważ dotyczy to, jak powiedziałem, najbardziej zasadniczej sprawy w funkcjonowaniu banku, czyli celu. I ten proces ratyfikacji w tej chwili przebiega. Mniej więcej połowa krajów członkowskich ten proces już zakończyła. Oczywiście jest silna presja, oczekiwanie, żeby jak największa liczba państw w jak najszybszym czasie ten proces zakończyła. Stąd wzięła się względna pilność tej sprawy.

Dziękuję bardzo.

Nie, tutaj nie ma jakiegoś iunctim między koniecznością natychmiastowej ratyfikacji... Po prostu jest szereg umów, które w tej chwili są poddawane procesowi ratyfikacji. I nie znaczy to... Chyba że coś takiego wynika z negocjacji, które były prowadzone w trakcie podejmowania uchwały. Ale rozumiem, że skoro Ministerstwo Finansów nie zgłosiło, że były jakieś zobowiązania odrębne w tej sprawie w tamtym okresie podjęte, to nie ma szczególnej potrzeby natychmiastowej ratyfikacji, ale nie ma też przeszkód.

Dysponujemy także opinią Biura Legislacyjnego. Czy biuro chce coś dodać?

Nie rozumiem jednej rzeczy. To znaczy moje pytanie sprowadza się do zagadnienia, czy można być członkiem banku i nie mieć prawa do kredytów. Jak słyszeliśmy tu z ust przedstawicieli resortu finansów, Mongolia jest już od kilku lat czy nawet więcej niż kilku członkiem tegoż banku, a trzeba jej jeszcze umożliwić zaciąganie kredytów. To po pierwsze. Jak to więc jest z tą umową?

Po drugie, czy są jeszcze kraje, które nie spełniają tychże warunków, to znaczy czy będąc członkiem rzeczonego banku, nie mają prawa do zaciągania kredytów?

To wobec tego proszę przedstawiciela Ministerstwa Finansów.

W tej chwili Mongolia ma... Przepraszam bardzo. Członkami Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju jest sześćdziesiąt krajów i dwie instytucje, to znaczy: Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny. Z tej grupy dwadzieścia siedem państw stanowi tak zwany obszar działalności banku, czyli dwadzieścia siedem krajów może korzystać z kredytów Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, a pozostałe kraje są członkami, które wniosły określone udziały kapitałowe, ale nie mają prawa korzystania z kredytów. Można założyć, że one chcą przez swoje członkostwo wspierać cel banku, jakim jest promowanie gospodarki rynkowej na obszarze krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Wśród tych krajów jest na przykład Nowa Zelandia, która siłą rzeczy na pewno nie będzie chciała korzystać z tego banku, jest też Korea Południowa, Meksyk, Egipt. Czyli można założyć, że te kraje nigdy nie staną się pożyczkobiorcami w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju, uznały one jednak, po pierwsze, że zasadne jest wsparcie celu, a po drugie, miały pewne oczekiwania, że poprzez swoje kapitałowe uczestnictwo w tymże banku będą włączać się w proces finansowania czy realizacji projektów banku w krajach, które są obszarem operacji.

W tej chwili nie są nam znane żadne inicjatywy w sprawie tego, żeby któryś z tych pozostałych krajów chciał stać się również krajem operacji. Ale gdyby taka potrzeba pojawiła się, to znowu konieczna byłaby zmiana tego celu, który jest określony w art. 1, czyli właśnie wspierania tych celów na obszarze Europy Środkowej, Wschodniej i - jeśli ta zmiana zostanie zaakceptowana - Mongolii.

Taka praktyka jest stosowana w wielu bankach międzynarodowych. To znaczy w wypadku Afrykańskiego Banku Rozwoju, Azjatyckiego Banku Rozwoju czy Amerykańskiego Banku Rozwoju często odbywa się to tak, że jest podział na grupy krajów, na których skupia się działalność banku i krajów, które jakby w pewnym sensie są sponsorami tej działalności.

Dziękuję bardzo.

Konwencja nr 170 została przyjęta w czerwcu 1990 r., weszła w życie w roku 1993 i według stanu z początku listopada konwencję ratyfikowało jedenaście państw, w tym z krajów europejskich: Norwegia, Szwecja i Włochy.

Ta konwencja ma na celu ochronę pracowników przed szkodliwym oddziaływaniem substancji i preparatów chemicznych używanych w miejscu pracy. Konwencja nakłada na państwa strony obowiązek opracowania i realizacji wspólnej polityki w zakresie bezpieczeństwa przy używaniu substancji i preparatów chemicznych, między innymi poprzez klasyfikację substancji i preparatów chemicznych, określenie obowiązków pracodawców, określenie praw i obowiązków pracowników.

Chciałbym podkreślić, że Polska posiada ustawodawstwo potrzebne do realizacji tej konwencji. Analiza porównawcza wykazała, że ustawy o substancjach i preparatach chemicznych, kodeks pracy, ustawa o odpadach i ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, sprawiają, że Polska faktycznie już realizuje tę konwencję.

Ostatnia informacja wydaje się ważna. Ponieważ ta konwencja jest już w pełni stosowana w Polsce, jej wdrożenie nie spowoduje żadnych dodatkowych kosztów, a ratyfikacja tej konwencji umożliwi ratyfikację ramowej w tym zakresie konwencji nr 155, więc jest to krok w kierunku przyjęcia tej ważniejszej, można by tak powiedzieć bardzo ogólnie, konwencji. Dziękuję bardzo.

Czy pani mecenas, przedstawicielka Biura Legislacyjnego - którego opinią z 29 listopada dysponujemy - chciałaby coś dodać? Nie. Dziękuję bardzo.

Pytam skromnie przedstawicieli resortów, jak to właściwie jest, że minęło piętnaście lat, podczas gdy ta sprawa z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy dla niektórych zakładów jest najprawdopodobniej dość istotna, ze względu chociażby na zdrowie czy środowisko. Minęło piętnaście lat, dlaczego więc tak niewiele krajów dotąd to ratyfikowało? My też tak niezbyt szybko, jesteśmy jednak w czołówce. Skąd ta zwłoka? Czy to wymaga jakichś szczególnych pieniędzy, jakichś dużych wysiłków legislacyjnych, żeby to aplikować w praktyce?

Dodam od siebie, że patrzę na sprawę podobnie jak pan senator Wielowieyski, ale rozszerzę to pytanie. Regulowaliśmy tę problematykę, ten obszar spraw, w dużej mierze w ustawach dostosowujących nasze prawo do prawa Unii Europejskiej, bo pamiętam, że te sprawy były tematem kilku ustaw. Ale na liście państw, które to ratyfikowały, nie widzę nowych członków Unii, czyli tych, którzy razem z nami najprawdopodobniej przeszli tę samą drogę i też musieli swoje prawo dostosowywać, a więc tych dziewięciu państw, które razem z nami weszły do Unii Europejskiej. Dlaczego to idzie tak wolno i jakie są te najprawdopodobniej tu ukryte problemy czy wątpliwości? Bo skoro na tej liście nie ma stu krajów, tylko jest jedenaście, to domyślam się, że jakiś problem jest. Może dowiemy się, jaki.

Ta zwłoka była spowodowana kwestiami legislacyjnymi, bowiem dopiero w roku 2001 została uchwalona ustawa o substancjach i preparatach chemicznych, a w tym roku zostały wydane odpowiednie rozporządzenia wykonawcze w kwestiach leżących w gestii Ministerstwa Zdrowia.

Jak wspomniałem, polskie prawo faktycznie w pełni już implementuje zalecenia tej konwencji. Chcemy promować tę ważną z punktu widzenia interesów pracowników problematykę. Analiza porównawcza, jak mówiłem, wykazała, że te koszty w polskim systemie prawnym nie pojawiają się, bo my te rozwiązania już wprowadziliśmy. Być może, ale to jest tylko zgadywanie, inne kraje nie poszły tak daleko w tej dziedzinie, ale w opinii rządu należy tę konwencję ratyfikować, żeby pokazać determinację w zakresie ochrony praw pracowniczych.

Przystępujemy do trzeciego punktu...

Aha, ja będę sprawozdawcą w tej sprawie, bo ta tematyka zahacza trochę o moje zainteresowania.

Teraz ostatnia z planowanych na tę godzinę ratyfikacji: rozpatrzenie ustawy o wypowiedzeniu Konwencji o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach, sporządzonej w Gdańsku 13 września 1973 r.

(Zastępca Dyrektora Departamentu Prawno-Traktatowego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Piotr Ogonowski: No, nic mi nie wiadomo.)

Zobowiązanie Polski do wypowiedzenia konwencji o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach wynika bezpośrednio z art. 6 aktu dotyczącego warunków przystąpienia Polski i innych państw do Unii Europejskiej, będącego integralną częścią Traktatu Akcesyjnego podpisanego w kwietniu 2003 r. w Atenach. Zgodnie z jego postanowieniami państwa członkowskie w możliwie najszybszym terminie wystąpią z międzynarodowych porozumień i organizacji w dziedzinie rybołówstwa, których stroną lub członkiem jest również Wspólnota Europejska. Regulacja kwestii rybołówstwa w prawie unijnym należy do wyłącznych kompetencji Wspólnoty. Jest to równoznaczne z przekazaniem przez państwa członkowskie swych kompetencji w tym zakresie Komisji Europejskiej i z przeniesieniem procesu decyzyjnego na szczebel wspólnotowy.

Stosownie do art. 19 konwencji każda strona może najwcześniej po upływie pięciu lat od daty wejścia w życie konwencji wypowiedzieć ją w drodze pisemnej notyfikacji skierowanej do depozytariusza. Wypowiedzenie to nabiera mocy obowiązującej w dniu 31 grudnia roku następującego po roku, w którym depozytariusz został zawiadomiony o wypowiedzeniu konwencji. Depozytariuszem konwencji jest rząd polski, w związku z tym podejmowane są odrębne kroki odnośnie do sposobu dalszego funkcjonowania i współpracy w ramach konwencji, w tym zastąpienia jej ewentualnie umową między Wspólnotą Europejską a Federacją Rosyjską.

Jeśli chodzi o kwestię trybu wypowiedzenia, to pragnę poinformować, że związanie się Polski tą umową nastąpiło w drodze ratyfikacji dokonanej przez Radę Państwa PRL. Stosownie do art. 5 konwencji utworzona została organizacja międzynarodowa o nazwie: Międzynarodowa Komisja Rybołówstwa Morza Bałtyckiego. Konwencja dotyczy więc członkostwa Polski w organizacji międzynarodowej, czyli jednej ze spraw wymienionych w art. 89 ust. 1 konstytucji, i w związku z art. 241 ust. 1 została uznana za ratyfikowaną za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. w związku z powyższym obowiązuje ten tryb, który w tej chwili został przyjęty. I oczywiście w pełni popieramy wniosek o przychylne ustosunkowanie się do wniosku o ratyfikację.

(Przewodniczący Zbigniew Kulak: Dziękuję bardzo...)

Panie Ministrze, to nie jest pierwsze wypowiedzenie umowy dotyczącej - ogólnie mówiąc - ryb, w związku z wejściem do Unii Europejskiej. Czy będziemy jeszcze coś wypowiadać, czy kończymy już wreszcie sprawy rybołówstwa w związku z naszym wejściem do Unii?

O ile mi wiadomo, to jest to w tej dziedzinie chyba ostatnia umowa, którą wypowiadamy.

Proszę bardzo, pan senator Zychowicz, senator znad morza.

Czy z Rosją - chodzi o Morze Ochockie itd. - załatwiliśmy już wszystko?

(Wypowiedź poza mikrofonem)

W tym momencie zamykam pierwsze dzisiejsze posiedzenie, następne planujemy na godzinę 9.00.