Na swym posiedzeniu Komisja Spraw Unii Europejskiej, zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, zaopiniowała następujące projekty aktów prawnych UE:

• Wnioski nierozpatrywane:

• przekazane w trybie art.6 ust. 1 pkt. 2 - COM(2005)149, 7928/05, 8732/05, 7798/05, 8491/05,
• przekazane w trybie art. 8 ustawy - 9678/99, 5103/04, 5104/04, 5102/04, 15068/03, 5190/04

Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady o ochronie zasobów rybnych w wodach Morza Bałtyckiego, cieśnin Bełt i Sund, poprzez zastosowanie środków technicznych i zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1434/98 (COM(2005) 086) (Proposal for a Council regulation for the conservation of fishery resources through technical measures in the Baltic Sea, the Belts and the Sound and amending Regulation (EC) No 1434/98 (COM(2005)086), sygnatura Rady UE 7354/05.

Resort wiodący: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

W ustawodawstwie unijnym przepisy dotyczące ochrony zasobów rybnych w wodach Morza Bałtyckiego, cieśnin Bełt i Sund poprzez zastosowanie środków technicznych, zawierają rozporządzenia Rady (WE) nr 88/98, 1434/98, 812/2004, określające m.in. okresy i obszary, w których zabronione jest prowadzenie połowów, minimalne rozmiary ryb, wielkość przyłowu, a także narzędzia połowowe (minimalny rozmiar oczek, narzędzia dołączane do sieci) oraz inne warunki związane z prowadzeniem połowów na wodach Wspólnoty.

W związku z potrzebą scalenia w jednym akcie prawnym przepisów związanych z kontrolą zasobów na wskazanym obszarze przygotowano propozycję opiniowanego rozporządzenia. Celem projektu jest m.in. zwiększenie praktycznej kontroli przestrzegania przepisów, odejście od szczegółowych zasad dotyczących przyłowów na rzecz koncentracji na rybołówstwie ukierunkowanym, stopniowe wycofywanie pławnic, określenie długoterminowych sposobów zarządzania, zdefiniowanie obszarów i okresów zamkniętych dla prowadzenia połowów poszczególnych gatunków, przygotowanie działań na rzecz odbudowy zasobów węgorza europejskiego, wprowadzanie technicznych zmian narzędzi połowowych.

W przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu stwierdzono, że Polska popiera kontynuację prac nad projektem rozporządzenia Rady w sprawie zachowania zasobów połowowych w wodach Morza Bałtyckiego, cieśnin Bełt i Sund poprzez zastosowanie środków technicznych oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1434/98.

1. W 2004 r. worek o oczkach obróconych o 90º został pozytywnie oceniony przez Międzynarodową Radę Badań Morza (ICES), a następnie rezolucją XXXI Międzynarodowej Komisji Rybołówstwa Morza Bałtyckiego (IBSFC). Warunkiem dopuszczenia do używania powyższego typu worka jest wpisanie go bezpośrednio do rozporządzenia Rady 1434/98. Wtedy worek z oknem "BACOMA" nie będzie jedynym dopuszczonym do ukierunkowanych połowów dorsza. Zdaniem Polski, zapis, że jedynym narzędziem trałowym do połowów dorszy są włoki trałowe z workami typu "BACOMA", jest wprowadzaniem "monopolu" w świetle sytuacji, kiedy ICES przedstawiło opinię, iż Polska konstrukcja worka o oczkach odwróconych o 90º jest narzędziem o właściwej selektywności.
2. Z uwagi na brak pełnej dokumentacji naukowej i bardzo niską liczbę przyłowu waleni w polskich obszarach morskich Polska złożyła wniosek o ustanowienie trwałej derogacji w odniesieniu do przepisów rozporządzenia 812/2004 z  26 kwietnia 2004 r., ustanawiającego środki dotyczące przypadkowych połowów waleni w rybołówstwie oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) Nr 88/98. Polska uważa, ze nie ma żadnych potwierdzonych informacji, iż pławnice łososiowe są narzędziami szczególnie zagrażającymi morświnom. Zgodnie ze stanowiskiem ASCOBANS wszystkie narzędzia oplątujące, a więc również nety dorszowe, mogą powodować śmiertelne przyłowy. Jednakże redukcja narzędzi dotyczy wyłącznie pławnic łososiowych, bez wprowadzenia nawet małego zmniejszenia ilości netów dorszowych, pomimo stwierdzenia szkodliwości ich stosowania. Utrzymanie programu redukcji pławnic łososiowych wynikające z rozporządzenia 812/2004 spowoduje zanik w Polsce tradycyjnego rybołówstwa łososiowego, tym samym spowoduje utratę pewnej liczby miejsc pracy (szacuje się, że może to dotyczyć ok. 60 statków rybackich) i wzrost presji w połowach dorsza, ponieważ część rybaków odchodzących z rybołówstwa łososiowego przeniesie się do segmentu rybołówstwa dorszowego. Zdaniem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, projekt rozporządzenia wymaga dopracowania.

Polska, ze względu na ukształtowanie linii brzegowej, nie może wprowadzić do rybołówstwa łososiowego kratek - trapnets - co jest możliwe w państwach o wybrzeżu klifowym.

3. Przepisy artykułu 13 wymagają wprowadzenia nowego dziennika połowowego dla statków używających pławnic bądź zmiany obecnie obowiązującego dziennika, co związane jest z wydaniem nowego aktu wykonawczego. W chwili obecnej trudno jest określić czas potrzebny na jego przygotowanie.
4. Niezbędne jest dodanie artykułu dotyczącego stosowania innych narzędzi biernych (passive gear), jak haki i liny (m.in. takle), czyli sprzęt do połowów łososi, troci i dorszy. Wprowadzenie takiego przepisu jest uzasadnione, gdyż stosowanie tego typu narzędzi jest przywołane w artykule 16 paragraf 2b (ii) opiniowanego projektu.
5. Niezrozumiały jest zapis dotyczący okresu ochronnego storni i gładzicy, który wyznaczono na 1.02.-15.05. Obecnie okres przypada na 15.02.-15.05. Ponadto z punktu widzenia praktyki rybackiej należy ustalić wspólny wymiar ochronny dla storni i gładzicy - 23 cm. Przyjęcie przepisu w obecnym brzmieniu grozi wytępieniem storni i karami dla polskich rybaków za notoryczne poławianie niewymiarowej gładzicy. Zdaniem MRiRW, różnicowanie wymiaru ochronnego storni i gładzicy jest propozycją trudną do wykonania, ponieważ nie ma możliwości prowadzenia odrębnych połowów każdego z tych gatunków. Wprowadzenie wydłużonego o 2 tygodnie okresu ochronnego storni i gładzicy (art. 21) spowoduje zwiększenie o ten sam okres przerwy w prowadzeniu połowów storni i gładzicy, co spowoduje trudną do oszacowania utratę przychodów z działalności połowowej.
6. W artykule 2 są dwie definicje terminu "strengthening bag", w punktach (g) i (s) oraz w Artykule 3 brak jest jasnej definicji terminu "target species". Ponadto niejasna jest informacja w tabelach aneksów II i III.

W chwili obecnej nie można dokonać oceny skutków społeczno-gospodarczych oraz finansowych z uwagi na brak wyznaczników, które posłużyłyby za podstawę do dokonania powyższej oceny, a także z uwagi na to, że istnieje możliwość wpisania do przepisów Wspólnoty worka o oczkach odwróconych o 90º, który został pozytywnie oceniony przez Międzynarodową Radę Badań Morza (ICES) jako narzędzie o podobnej do worka typu "BACOMA", a nawet lepszej selektywności. Sytuacja ta spowoduje, że worek typu "BACOMA" nie będzie jedynym narzędziem do połowów dorszy. Ponadto redukcja pławnic łososiowych spowoduje utratę miejsc pracy dla około 60 rybaków i ich rodzin. Trudny jest do określenia sposób pomocy oraz kwota potrzebna na zabezpieczenie środków dla dalszej egzystencji tych osób. Pewna grupa rybaków może zostać zmotywowana do podjęcia decyzji o złomowaniu statków. Inna grupa może przejść do segmentu dorszowego, co z kolei może zwiększyć presję w połowach tego gatunku. Obecnie nie można oszacować liczby przekwalifikowanych rybaków. Redukcja pławnic spowoduje również upadek tradycyjnego rybołówstwa łososiowego, kultywowanego zwłaszcza na Kaszubach.

Ponadto ASCOBANS uznał, że większość małych ssaków ginie w sieciach oplątujących. Została podjęta decyzja wyłącznie w sprawie redukcji pławnic, gdyż narzędzia te mogą zostać zastąpione przez "trap nety", w państwach o linii brzegowej typu klifowego. Niestety, polskie wybrzeże nie ma miejsc osłoniętych. Ponadto Komisja Europejska nie podjęła żadnych działań, które zmierzałyby do ograniczenia ilości net dorszowych, pomimo faktu, że strona polska podnosiła ten problem podczas spotkań komisji. Sytuacja ta wskazuje, że przy ograniczeniu pławnic nie kierowano się wszystkimi obiektywnymi warunkami.

Wniosek dotyczący Rozporządzenia Rady zmieniającego Rozporządzenie (WE, Euratom) No 2728/94 ustanawiającego Fundusz Gwarancyjny dla operacji zewnętrznych (Proposal for a Council Regulation amending Regulation (EC, Euratom) No 2728/94 establishing a Guarantee Fund for external actions), sygnatura Rady UE 7872/05.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Andrzej Wielowieyski.

Wniosek dotyczący dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 77/388/EWG w odniesieniu do niektórych środków w celu uproszczenia procedury obciążania podatkiem od wartości dodanej i pomocy w zapobieganiu uchylaniu się od płacenia podatków i unikaniu zobowiązań podatkowych i uchylającej niektóre decyzje przyznające odstępstwa (Proposal for a COUNCIL DIRECTIVE amending Directive 77/388/EEC as regards certain measures to simplify the procedure for charging value added tax and to assist in countering tax evasion and avoidance, and repealing certain Decisions granting derogations), sygnatura Rady UE 7426/05.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Andrzej Chronowski.

Wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie reprezentowania Wspólnoty Europejskiej i zajmowania przez nią stanowiska na szczeblu międzynarodowym w kontekście Unii Gospodarczej i Walutowej (Proposal for a Council Decision on the representation and position taking of the Community at international level in the context of Economic and Monetary Union) COM 637.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Grzegorz Lipowski.

Wniosek dotyczący rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie sporządzania kwartalnych rachunków niefinansowych według sektorów instytucjonalnych (Proposal for a REGULATION (EC) OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on the compilation of quarterly non-financial accounts by institutional sector), sygnatura Rady UE 16269/03.

Wniosek dotyczący decyzji Rady upoważniającej państwa członkowskie do ratyfikowania lub przystąpienia, w interesie Wspólnoty Europejskiej, do konwencji haskiej z 1996 roku o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu oraz o współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej i środków ochrony dzieci (Proposal for a Council Decision authorising the Member States to ratify, or accede to, in the interest of the European Community, the Convention on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Cooperation in respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children (the 1996 Hague Convention), sygnatura Rady UE 10868/03.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Ewa Serocka.

Wniosek dotyczący Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie systemu REACH (rejestracji, ewaluacji, autoryzacji i ograniczeń dotyczących substancji chemicznych), ustanowienia Europejskiej Agencji do spraw Chemikaliów oraz zmiany Dyrektywy Nr 1999/45.WE i Rozporządzenia (WE) (dotyczącego trwałych organicznych substancji trujących) (Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council concerning the Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals (REACH), establishing a European Chemicals Agency and amending Directive 1999/45/EC and Regulation (EC) (on Persistent Organic Pollutants) Wniosek dotyczący Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniający Dyrektywę Rady Nr 67/548/EWG w celu dostosowania jej do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, ewaluacji, autoryzacji i ograniczeń dotyczących substancji chemicznych (Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council amending Council Directive 67/548/EEC in order to adapt it to Regulation (EC) of the European Parliament and of the Council concerning the registration, evaluation, authorisation and restriction of chemicals), sygnatura Rady UE 15409/03.

Celem projektowanego rozporządzenia opiniowanego przez Komisję Spraw Unii Europejskiej jest zagwarantowanie swobodnego obrotu substancjami chemicznymi na rynku wewnętrznym UE, oparte na zasadzie, iż do producentów, importerów i dalszych użytkowników należy zapewnienie, że produkcja, wprowadzenie do obrotu, import albo stosowanie tych substancji nie wpływa szkodliwie na zdrowie ludzi lub na środowisko.

Od listopada 2003 r. w Radzie UE prowadzone są intensywne prace nad projektem. Dotychczas był on siedmiokrotnie przedmiotem dyskusji w ramach różnych formacji Rady UE. Prace te koordynowane są przez Radę UE ds. Konkurencyjności przy wsparciu specjalnie powołanej grupy roboczej ad hoc ds. produktów chemicznych.

Na początku stycznia br. odbyło się spotkanie grupy wysokiego szczebla. Uczestniczyli w nim m.in. przedstawiciele prezydencji luksemburskiej, KE, a także Wielkiej Brytanii, która przejmie przewodnictwo w UE w drugiej połowie br. Ustalono, że jednym z celów prezydencji brytyjskiej będzie polityczna zgoda dotycząca systemu REACH.

Na spotkaniu komisarz G. Verheugen poinformował, że projekt rozporządzenia w sprawie REACH został przekazany do Parlamentu Europejskiego i ewentualnie po 1. czytaniu (które rozpocznie się na przełomie października i listopada br.) komisja przedstawi sugestie zmian, uwzględniające m.in. propozycje wypracowane na forum Rady UE. Ponadto KE otwarta jest na uwagi i sugestie do projektu. Z zainteresowaniem odnosi się również do idei brytyjskiej "jedna substancja, jedna rejestracja".

W przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu stwierdzono, że wyniki dotychczasowych prac nad systemem REACH wskazują na potrzebę ponownej i kompleksowej oceny praktycznego funkcjonowania tego systemu ze szczególnym uwzględnieniem jego skutków dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz głównych odbiorców substancji chemicznych, jego kompatybilności z rozwiązaniami przygotowywanymi w ramach WTO (GHS) oraz wpływu na konkurencyjność europejskiego przemysłu chemicznego wobec wiodących producentów chemikaliów spoza UE.

W uzasadnieniu projektu stanowiska rządu zwrócono uwagę, że dotychczasowe prace nad systemem REACH wykazały, iż istnieje potrzeba uproszczenia procedur i wprowadzenia bardziej przyjaznych przemysłowi mechanizmów, redukcji kosztów (szczególnie rejestracji substancji), redukcji biurokracji, modyfikacji systemu, tak aby był on bardziej efektywny ekonomicznie i nie stwarzał barier dla małych i średnich przedsiębiorstw, opracowania rozwiązań w ramach REACH zwiększających korzyści wynikające z jego wprowadzenia, a także zmniejszenia obciążeń dla dalszych użytkowników przemysłu chemicznego (m.in. bariery techniczne, personalne).

Ponadto stwierdzono, ze system REACH jest ciągle przedmiotem intensywnych negocjacji i analiz. Obecnie trudno określić, jaki będzie jego finalny kształt, a tym samym przeprowadzenie oceny jego skutków (prawnych, społecznych, gospodarczych i finansowych) jest jedynie szacunkowe.

W obecnej wersji wprowadzenie w życie systemu REACH jest przewidziane na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady, czyli legislacji działającej bezpośrednio we wszystkich MS. Może jednak zaistnieć potrzeba korekty istniejących regulacji prawnych oraz przyjęcia rozporządzeń wykonawczych, wdrażających procedury związane z funkcjonowaniem systemu REACH. Będzie to jednak możliwe do oceny po zakończeniu negocjacji nad ostatecznym kształtem systemu REACH.

Oceniając skutki społeczne wprowadzenia opiniowanego rozporządzenia, przypomniano, że we wstępnej ocenie skutków wprowadzenia REACH wykonanej w 2003 roku szacowano, iż wejście w życie tego systemu w zaproponowanym kształcie może spowodować znaczną utratę miejsc pracy w Polsce (wynikało to z dużej "wrażliwości" analizowanej grupy przedsiębiorstw). Pogłębiona analiza wskazuje, że w wypadku zamykania nierentownych instalacji w dużych przedsiębiorstwach chemicznych może dochodzić do obniżenia zatrudnienia do 3%, natomiast istnieje prawdopodobieństwo znacznych ograniczeń zatrudnienia w małych przedsiębiorstwach (nawet do 30%), które nie będą w stanie udźwignąć obciążeń wynikających z wprowadzenia systemu REACH. Z drugiej strony, przedsiębiorstwa takie (w szczególności małe i średnie) mogą łatwiej i szybciej zmienić profil swojej produkcji lub charakter działalności i w ten sposób zmniejszyć takie zagrożenie.

W ocenie skutków gospodarczych zwrócono uwagę, że jednym z podstawowych czynników skutecznego konkurowania na rynku jest innowacyjność firmy. W perspektywie krótkoterminowej wpływ wprowadzenia systemu REACH na innowacyjność może być, zdaniem polskiego rządu, niekorzystny. W szczególności koszty ogólne związane z REACH mogą spowodować okresowe ograniczenie możliwości badawczo-rozwojowych. W dłuższej perspektywie szansą firm jest podjęcie produkcji nowych wyrobów. Efektem wprowadzenia w życie REACH będzie zwiększenie możliwości pojawienia się nowych substancji na rynku europejskim. Stworzy to nowe możliwości dla średnich i małych przedsiębiorstw, które zazwyczaj są firmami elastycznymi, potrafiącymi "zagospodarowywać" nisze rynkowe.

W 2003 roku oszacowano koszty wpływu systemu REACH na polski przemysł chemiczny na kwotę 340-600 mln euro. Wielkość ta wynika z przyjętych dla potrzeb powyższej analizy szacunkowych kosztów, które znacząco uległy obniżeniu w 2004 roku, szczególnie dla substancji chemicznych o niskim tonażu (1-10 ton/rok).

Według założonych scenariuszy:

• scenariusz "optymistyczny" (każda substancja rejestrowana jest jeden raz) - 194 mln euro,
• scenariusz "realistyczny" (każda substancja rejestrowana jest dwukrotnie w różnych zakresach tonażowych) - 234 mln euro,
• scenariusz "pesymistyczny" (każdy rejestruje substancję indywidualnie) - 266 mln euro.

• koszty rejestracji, testowania i udzielania zezwoleń - 164-236 mln euro,
• koszty opracowania kart charakterystyki, rejestracji półproduktów - 30 mln euro.

Wdrożenie systemu REACH spowoduje również wydatki, które będą pokrywane z budżetu państwa, związane z nałożeniem dodatkowych zadań oraz zwiększeniem zatrudnienia w takich jednostkach, jak: Biuro ds. Substancji i Preparatów Chemicznych, Inspekcja Sanitarna, służby celne, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Handlowa czy Inspekcja Pracy.

Po zapoznaniu się z informacją rządu na temat opiniowanego rozporządzenia Komisja Spraw Unii Europejskiej przyjęła opinię, w której stwierdzono, że na obecnym etapie prac proponowane rozporządzenie w przedłożonej postaci nie jest do przyjęcia. W opinii komisji, dalszego opracowania, wymagają: sposób rejestracji, zawiłość procedur, koszty przeprowadzania testów, zagrożenia dla funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw, zagrożenia wzrostu bezrobocia związanego ze zmianami produkcji, pogorszenie konkurencyjności przemysłu chemicznego, a także rozrost instytucji zajmujących się rejestracją i kontrolą środków chemicznych.