Na swym posiedzeniu Komisja Spraw Unii Europejskiej, zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, zaopiniowała następujące projekty aktów prawnych UE:

- Wnioski nierozpatrywane: w trybie art. 8 ustawy - Propozycja nałożenia tymczasowych środków antydumpingowych na przywóz łososia hodowlanego z Norwegii 13339/02, 6387/2004 i 6389/2004.

- Decyzja Rady w sprawie wzmocnienia transgranicznej współpracy policyjnej podczas zgromadzeń dużej liczby osób z więcej niż jednego Państwa Członkowskiego, w czasie których działania policji mają przede wszystkim na celu utrzymanie porządku publicznego i bezpieczeństwa oraz zapobieganie przestępstwom kryminalnym i ich zwalczanie (Initiative of the Kingdom of the Netherlands with a view to the adoption of a Council Decision on strengthening cross-border police cooperation with regard to meetings attended by large numbers of people from more than one Member State, at which policing is primarily aimed at maintaining law and order and security and preventing and combating criminal offences) (JAI (2005) 003), sygnatura Rady UE 6930/05.

- Projekt decyzji ramowej Rady w sprawie europejskiego tytułu egzekucyjnego oraz przekazywania osób skazanych pomiędzy Państwami Członkowskimi UE (Draft Council Framework Decision on the European enforcement order and the transfer of sentenced persons between Member States of the EU) (JAI (2005) 002), sygnatura Rady UE 5597/05.

Obecnie materia ta jest regulowana Konwencją Rady Europy z 1983 r. o przekazywaniu osób skazanych (ratyfikowanej w pierwszej kolejności przez wszystkie państwa członkowskie UE) i Protokołem dodatkowym z 1997 r. Instrumenty te nakładają jednakże szereg ograniczeń wiążących się z tą procedurą. Na mocy konwencji z 1983 r. skazani mogą być przekazywani w celu odbycia kary wyłącznie do państwa, którego są obywatelami oraz wyłącznie za ich zgodą oraz zgodą odpowiednich państw. Protokół dodatkowy z 1997 r. przewiduje w pewnych okolicznościach przekazanie bez zgody skazanego; nie został on jednak ratyfikowany przez wszystkie państwa członkowskie (RP jest związana obydwoma aktami).

Jak stwierdzono w przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu w tej sprawie, na obecnym etapie rząd RP nie udzieli poparcia opiniowanej inicjatywie decyzji ramowej. W opinii rządu, brak przesłanek uzasadniających wdrożenie jej mechanizmów, zarówno z punktu widzenia potrzeb i skutków wobec RP, jak i na tle priorytetowych kierunków rozwoju obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz strategii wyznaczonych w dokumentach programowych UE w tym zakresie.

Jak stwierdzono, rząd RP jest gotowy do reasumpcji swojego stanowiska pod warunkiem przedstawienia adekwatnego uzasadnienia celów wdrażania mechanizmu automatycznego przekazywania skazanych i trafności wyboru metod przewidzianych decyzją, a także korzyści, jakie miałby przynieść w perspektywie rozwoju współpracy wymiaru sprawiedliwości UE w sprawach karnych.

Wskazane w preambule decyzji ramowej racje mające uzasadnić przyjęcie aktu są niesatysfakcjonujące i z punktu widzenia rządu RP nie odpowiadają rzeczywistym skutkom, jakie może ona wywołać.

W opinii rządu, przedstawiona inicjatywa zmienia przesłanki, które legły u podstaw urzeczywistniania zasady wzajemnego uznawania. O ile dotychczasowe instrumenty (europejski nakaz aresztowania, konfiskata, kary finansowe, zabezpieczanie mienia i dowodów) zasadzały się na założeniu, iż państwo wydania nie może ich samo skutecznie wykonać, co prowokuje konieczność zwrócenia się z wnioskiem do państwa wykonania, o tyle problem ten nie istnieje w wypadku wykonania kary pozbawienia wolności wobec skazanych w danym państwie członkowskim. Systemowe uzasadnienie projektu nie uwzględnia tym samym rzeczywistych potrzeb rozwoju zasady wzajemnego uznawania.

Zdaniem polskiego rządu, postanowienia projektu decyzji ramowej są wątpliwe z punktu widzenia zgodności z zasadą proporcjonalności. Wydaje się, że proponowane mechanizmy wychodziłyby daleko poza rzeczywiste potrzeby usprawniania współpracy w przekazywaniu skazanych. Nie istnieją dowody na to, że obecny system Rady Europy jest niewydolny. Eliminowanie jego ewentualnych niedociągnięć powinno się odbywać na drodze upowszechnienia ratyfikacji Protokołu dodatkowego z 1997 r. do Konwencji z 1983 r., którego podstawowym założeniem jest właśnie "uszczelnienie" systemu.

Ponadto wątpliwe jest, czy stosowanie decyzji ramowej uczyni zadość zasadzie humanitaryzmu, która, zdaniem inicjatorów, ma przyświecać przygotowaniu projektu (możliwości resocjalizacji w państwie obywatelstwa bądź stałego pobytu skazanego). Kwestia wyboru miejsca odbywania kary z punktu widzenia względów humanitarnych i resocjalizacji jest wielowymiarowa. Z pewnością nie istnieje proste przełożenie pomiędzy osiągnięciem celów resocjalizacji a automatyzmem projektowanych mechanizmów decyzji ramowej. System Rady Europy pozwala na dokonanie trafniejszej oceny, pozostawiając konieczny margines swobody.

Domniemywać można, że rzeczywiste, choć nieujawniane expressis verbis efekty decyzji ramowej wiążą się z przesunięciem ciężaru finansowego skutków przestępczości z państw, na terytorium których przestępstwa były popełniane, do państw obywatelstwa lub stałego pobytu skazanych. Taki kierunek działań nie odpowiada potrzebom związanym z zapobieganiem przestępczości we wspólnym obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE.

W projekcie stanowiska rządu zwrócono uwagę, że decyzja ramowa może wywołać pewne skutki społeczne, wynikające ze zmiany zasad miejsca odbywania kary pozbawienia wolności. Automatyzm ich przekazywania zmniejsza margines swobody w ocenie optymalnego miejsca odbywania kary pozbawienia wolności z punktu widzenia readaptacji skazanego. Ponadto prawdopodobnie spowoduje konieczność zwiększenia budżetu więziennictwa w wysokości wynikającej z różnicy pomiędzy liczbą skazanych przekazanych z RP do innego państwa członkowskiego a skazanych przyjętych.

- Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego procedurę europejską dla drobnych roszczeń (Regulation of the European Parliament and of the Council establishing a European Small Claims Procedure ) (COM(2005) 087), sygnatura Rady UE 7388/05.

- Wniosek dotyczący Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie badań statystycznych dotyczących szkoleń zawodowych w przedsiębiorstwach (Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on the statistics relating to vocational training in enterprises) (COM (2004) 095), sygnatura Rady UE 6741/04.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Edmund Wittbrodt.

Komisja zapoznała się z informacją rządu na ten temat.

- Projekt dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady o usługach na rynku wewnętrznym UE (Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on services in the internal market) (COM (2004) 2), sygnatura Rady UE 6174/04.

Referent (wraz z projektem stanowiska rządu w tej sprawie): senator Andrzej Chronowski.