Na swym posiedzeniu, zgodnie z przepisami art. 6 ust. 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, Komisja Spraw Unii Europejskiej opiniowała projekty aktów prawnych Unii Europejskiej.

• Wniosek dotyczący decyzji Rady upoważniającej Niemcy do zastosowania środka stanowiącego odstępstwo od art. 17 Szóstej dyrektywy 77/388/EWG w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych (Proposal for a Council Decision authorising Germany to apply a measure derogating from Article 17 of the Sixth Directive 77/388/EEC on the harmonisation of the laws of the Member States relating to turnover taxes (COM(2004) 579) - wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 12120/04.

Na podstawie decyzji 2003/354/WE Niemcy miały przyznaną derogację w przedmiotowym zakresie, która obowiązywała do 30 czerwca br. Okres obowiązywania nowej derogacji ma być przedłużony do 31 grudnia 2009 r. Derogacja nie będzie miała negatywnego wpływu na obliczanie środków własnych opartych na podatku VAT.

W uzasadnieniu stwierdzono, że projektowana decyzja dotyczy wyłącznie rozwiązań stosowanych w Niemczech (nie wpływa na zakres stosowania podatku od towarów i usług w Polsce) i nie powoduje żadnych skutków prawnych, społecznych, gospodarczych ani finansowych.

W opinii przyjętej przez Komisję Spraw Unii Europejskiej wyrażono poparcie dla wniosku dotyczącego decyzji Rady.

• Wniosek w sprawie decyzji Rady dotyczącej, w następstwie rozszerzenia Unii Europejskiej, stanowiska Wspólnoty odnośnie do przyjęcia załączników 1 i 2 do Umowy między Wspólnotą Europejską i Konfederacją Szwajcarską w sprawie handlu produktami rolnymi (Proposal for a Council Decision concerning the Community position on the adaptations, following the enlargement of the European Union, of Annexes 1 and 2 to the Agreement between the European Community and the Swiss Confederation on trade in agricultural products (COM (2004) 567) - wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 11936/04.

Resort wiodący - Ministerstwo Gospodarki i Pracy.

Opiniowany przez Komisję Spraw Unii Europejskiej projekt decyzji Rady UE dotyczył zmiany zakresu i skali koncesji rolnych (stawki celne i kontyngenty taryfowe) między UE a Szwajcarią. Relacje handlowe między UE a Szwajcarią w odniesieniu do handlu produktami rolnymi reguluje Umowa między Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską, która weszła w życie 1 czerwca 2002 r. W ramach tej umowy obie strony przyznały sobie koncesje na towary rolne. Polska, przystępując do UE, zobowiązała się na podstawie Traktatu Akcesyjnego do przyjęcia istniejących uregulowań prawnych między WE a krajami trzecimi. Jednocześnie Polska wypowiedziała Umowę EFTA i porozumienie handlowe w sprawie produktów rolnych między Rzecząpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską 31 października 2003 r.

Projekt decyzji Rady UE polegał na zastąpieniu załączników 1 i 2 do umowy, nowymi załącznikami 1 i 2, które uwzględniają tradycyjne strumienie handlowe między Szwajcarią a nowymi krajami członkowskimi UE z trzech ostatnich lat poprzedzających rozszerzenie UE. W stosunku do aktualnie obowiązującej umowy WE-Szwajcaria wprowadzone zmiany polegają na przyznaniu przez Szwajcarię krajom UE dodatkowych koncesji na towary rolne (między innymi na konie żywe, kawałki i podroby z drobiu, mięso z królików domowych, słodką paprykę, truskawki, maliny świeże i mrożone, pszenicę do pasz, kukurydzę do pasz) i dodatkowych koncesji przyznanych przez UE Szwajcarii (na bydło żywe o masie przekraczającej 160 kg).

W opinii rządu, wejście w życie proponowanych zmian spowoduje łatwiejszy dostęp do rynku szwajcarskiego dla produktów rolnych pochodzących z krajów UE w związku z przyznaniem przez Szwajcarię krajom UE dodatkowych koncesji (między innymi na konie żywe, kawałki i podroby z drobiu, mięso z królików domowych, słodką paprykę, truskawki, maliny świeże i mrożone, pszenicę do pasz, kukurydzę do pasz) w zamian za przedmiotowe ułatwienia w dostępie do rynku UE.

Ponadto, w ocenie Rady UE, skutkiem przyjęcia powyższej decyzji dla wszystkich 25 członków Wspólnoty będą niższe wpływy z pobieranych opłat celnych. Do końca br. będzie to różnica w wysokości 1500 tys. euro; w pełnym roku kalendarzowym - 2200 tys. euro, a w następnym roku finansowym (2005) będzie to różnica wysokości 2200 tys. euro. Powyższe koszty nie będą odczuwalne w wypadku Polski, gdyż nowe koncesje handlowe pokrywają się z koncesjami wprowadzonymi przed akcesją Polski do UE.

W przyjętej opinii Komisja Spraw Unii Europejskiej wyraziła poparcie dla wniosku dotyczącego decyzji Rady.

• Wniosek dotyczący rozporządzenia Rady przyjmującego autonomiczne i przejściowe środki w celu otwarcia wspólnotowych kontyngentów taryfowych dla przywozu bydła żywego pochodzącego ze Szwajcarii - wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 11939/04.

Projekt Rozporządzenia Rady UE opiniowany przez Komisję Spraw Unii Europejskiej dotyczył zmiany zakresu i skali koncesji rolnych (stawki celne i kontyngenty taryfowe) między UE a Szwajcarią. Relacje handlowe między UE a Szwajcarią w odniesieniu do handlu produktami rolnymi reguluje Umowa między Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską, która weszła w życie 1 czerwca 2002 r. W ramach tej umowy obie strony przyznały sobie koncesje na towary rolne. Polska, przystępując do UE, na podstawie Traktatu Akcesyjnego zobowiązała się do przyjęcia istniejących uregulowań prawnych między WE a krajami trzecimi. Jednocześnie Polska wypowiedziała Umowę EFTA i porozumienie handlowe w sprawie produktów rolnych między Rzecząpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską 31 października 2003 r.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu, wejście w życie proponowanych zmian spowoduje łatwiejszy dostęp do rynku szwajcarskiego dla produktów rolnych pochodzących z krajów UE w związku z przyznaniem przez Szwajcarię krajom UE dodatkowych koncesji (między innymi na konie żywe, kawałki i podroby z drobiu, mięso z królików domowych, słodką paprykę, truskawki, maliny świeże i mrożone, pszenicę do pasz, kukurydzę do pasz) w zamian za przedmiotowe ułatwienia w dostępie do rynku UE. Ponadto wejście w życie rozporządzenia Rady UE nie spowoduje konieczności dokonania zmian w prawie krajowym i nie rodzi skutków społecznych.

W ocenie Rady UE skutkiem przyjęcia powyższego rozporządzenia dla wszystkich 25 członków Wspólnoty będą niższe wpływy z pobieranych opłat celnych. Do końca br. będzie to różnica w wysokości 1320 tys. euro; w pełnym roku kalendarzowym - 2650 tys. euro, a w następnym roku finansowym (2005) będzie to różnica w wysokości 1330 tys. Euro. W wypadku Polski skutki finansowe przyjęcia powyższej regulacji nie będą odczuwalne, gdyż import do Polski szwajcarskiego bydła żywego obejmował niewielkie ilości.

• Projekt rozporządzenia Rady ustalającego dla Konfederacji Szwajcarskiej pewne koncesje w formie wspólnotowych kontyngentów taryfowych na niektóre przetworzone produkty rolne - wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 11996/04.

Opiniowany przez Komisję Spraw Unii Europejskiej projekt rozporządzenia Rady UE dotyczył zmiany zakresu i skali koncesji na towary rolne przetworzone (stawki celne i kontyngenty taryfowe) między UE a Szwajcarią. Relacje handlowe między UE a Szwajcarią w odniesieniu do handlu, w tym towarami rolnymi przetworzonymi, reguluje umowa o wolnym handlu między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Konfederacją Szwajcarską z 22 lipca 1972 r. W ramach tej umowy obie strony przyznały sobie koncesje między innymi na towary rolne przetworzone. Polska, przystępując do UE, na podstawie Traktatu Akcesyjnego zobowiązała się do przyjęcia istniejących uregulowań prawnych między WE a krajami trzecimi. Jednocześnie Polska wypowiedziała umowę EFTA i porozumienie handlowe w sprawie produktów rolnych między Rzecząpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską z 31 października 2003 r.

W ocenie Rady UE skutkiem przyjęcia powyższego rozporządzenia będą niższe wpływy z pobieranych opłat celnych. Łącznie dla wszystkich 25 członków Wspólnoty do końca br. będzie to różnica w wysokości 130 tys. euro; w pełnym roku kalendarzowym - 200 tys. euro, a w następnym roku finansowym (2005) będzie to różnica w wysokości 900 tys. euro. Ponieważ nie przewiduje się istotnego zwiększenia importu do Polski tego asortymentu, powyższe skutki finansowe będą w sposób nieznaczny dotyczyły Polski.

• Wniosek w sprawie decyzji Rady dotyczącej zakończenia procedury konsultacji z Republiką Togijską na podstawie art. 96 Porozumienia z Cotonou (Proposition de Décision du Conseil portant conclusion de la procédure de consultations avec la République togolaise au titre de l'article 96 de l'Accord de Cotonou (COM(2004) 576) - wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 12034/04.

Celem opiniowanego przez Komisję Spraw Unii Europejskiej projektu było doprowadzenie do zakończenia konsultacji między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z jednej strony oraz z Republiką Togijską z drugiej, prowadzonych na podstawie art. 96 Porozumienia z Cotonou oraz przyjęcie proponowanych przez Komisję środków, stanowiących "właściwe środki" w rozumieniu art. 96 ust. 2 ww. Porozumienia. Decyzją Rady konsultacje te rozpoczęto 14 kwietnia br., w wyniku uznania przez Wspólnotę i jej Państwa Członkowskie naruszenia przez Togo zasadniczych elementów praw człowieka określonych w art. 9 Porozumienia z Cotonou. Świadczyły o tym m.in. przeprowadzone w niedemokratyczny sposób wybory prezydenckie i parlamentarne oraz przypadki naruszania praw człowieka i ograniczanie wolności demokratycznych. Konsultacje powyższe miały na celu pełne przywrócenie zasad demokracji i poszanowania praw człowieka w Togo, w tym wolności słowa oraz wzmocnienie rządów prawa. W trakcie konsultacji władze togijskie przedstawiły 22 propozycje działań na rzecz demokratyzacji kraju. Z kolei UE z uwagą obserwowała rozwój sytuacji w Togo, w tym postępy w realizacji tych propozycji. Pomimo odnotowania pewnych pozytywnych zmian w zakresie przestrzegania praw człowieka w Togo, zgodnie z art. 96 ust. 2 lit. a "właściwe środki" są podejmowane w sytuacji, gdy konsultacje nie doprowadziły do rozwiązania w pełni zadowalającego strony porozumienia. Środki te powinny być podjęte zgodnie z prawem międzynarodowym oraz adekwatne do naruszenia, a także w najmniejszym stopniu nie zakłócające stosowania porozumienia (art. 69 ust. 2 lit. c). Komisja zaproponowała m.in. szereg rozwiązań mających na celu dalsze motywowanie władz togijskich w kierunku demokratyzacji kraju (m.in. przez najbliższe 24 miesiące prowadzony będzie w tym względzie pogłębiony dialog z rządem Togo, na podstawie którego co 6 miesięcy powstawać będzie aktualna ocena sytuacji w tym kraju). Jednocześnie UE rezerwuje sobie prawo dostosowywania swojego działania wobec rządu Togo w zależności od rozwoju sytuacji m.in. poprzez ewentualne nowe decyzje Rady, stanowiące poprawki do obecnego projektu.

W przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu wyrażono poparcie dla podjęcia decyzji dotyczącej zakończenia konsultacji między Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi z jednej strony oraz Republiką Togijską z drugiej strony, prowadzonych na podstawie art. 96 Porozumienia z Cotonou. Oceniono za właściwe i konieczne wprowadzenie proponowanych przez Komisję środków, warunkujących zakończenie konsultacji z Togo. Proponowane przez Komisję środki uznano za zgodne z prawem międzynarodowym.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu, przedmiotowy projekt decyzji Rady nie tworzy żadnych skutków prawnych dla Polski. Na podstawie art. 94 ust. 3 Porozumienia z Cotonou o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, a także na mocy art. 6 ust. 4 Aktu Przystąpienia, stanowiącego integralną część Traktatu Akcesyjnego podpisanego w Atenach dnia 16 kwietnia 2003 r., Polska wraz z pozostałymi 9 nowymi państwami członkowskimi UE stała się stroną ww. porozumienia.

Oceniając skutki społeczne stwierdzono, że konsultacje między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z jednej strony oraz Republiką Togijską z drugiej strony, prowadzone na podstawie art. 96, przyniosły pewną poprawę w dziedzinie praw człowieka w Togo. Pozostają jednak w tym względzie pewne kwestie wymagające dalszych działań. Dlatego zakończenie konsultacji przewiduje dalsze monitorowanie sytuacji w Togo i zapewnia stosowne mechanizmy na rzecz utrwalenia pozytywnych tendencji. Sprzyjać to będzie pogłębieniu współpracy i dalszemu dialogowi między Wspólnotą Europejską i władzami togijskimi w zakresie demokratyzacji życia i budowy społeczeństwa obywatelskiego w Togo.

Z punktu widzenia instrumentów polityki handlowej poparcie Polski dla tej decyzji nie będzie miało wpływu na interesy gospodarcze Polski i nie spowoduje żadnych skutków finansowych.

• Wniosek w sprawie decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję 2001/51/WE Rady ustanawiającą wspólnotowy program działania dotyczący strategii wspólnotowej w zakresie równego traktowania kobiet i mężczyzn i decyzji nr 848/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej wspólnotowy program działania na rzecz promocji organizacji działających na poziomie europejskim w zakresie równego traktowania kobiet i mężczyzn (Proposition de décision du Parlement européen et du Conseil modifiant la décision 2001/51/CE du Conseil établissant un programme d'action communautaire concernant la stratégie communautaire en matière d'égalité entre les femmes et les hommes et la décision n° 848/2004/CE du Parlement européen et du Conseil établissant un programme d'action communautaire pour la promotion des organisations actives au niveau européen dans le domaine de l'égalité entre les femmes et les hommes (COM(2004) 551), wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 11946/04.

Resort wiodący: Pełnomocnik Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn

Celem decyzji opiniowanej przez Komisję Spraw Unii Europejskiej było przedłużenie do roku 2006 funkcjonowania Programu dotyczącego Wspólnotowej Strategii Ramowej na rzecz Równości Płci (Programme relating to the Community framework strategy on gender equality) oraz Wspólnotowego Programu Działania na rzecz Promocji Organizacji Działających na Poziomie Europejskim w zakresie Równego Traktowania Kobiet i Mężczyzn (Community action programme to promote organisations active at European level in the field of equality between men and women). Program ten (2001-2005) dysponuje budżetem w wysokości 50 milionów euro, z którego środki są przeznaczane na finansowanie: promocji zasady równości płci (m.in. kampanie podnoszenia świadomości), analizowania i monitoringu efektów wdrażania unijnych polityk w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji i zwalczania przemocy wobec kobiet oraz wspierania zdolności partnerów społecznych w zakresie promowania zasady równego statusu.

Zarówno nowa perspektywa finansowa, jak i zarys programu finansowania działań w sferze społecznej i zatrudnienia obejmują okres 2007-2013. Dlatego, aby zapewnić ciągłość wsparcia Wspólnoty dla promocji równości płci oraz uniknąć zakłóceń w realizacji celu zapisanego w artykule 13 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (zwalczanie wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną), Komisja proponuje przedłużenie okresu obowiązywania wspomnianych programów do końca 2006 roku oraz odpowiednie zwiększenie ich budżetów. W wyniku przyjęcia propozycji Komisji budżet programu dot. Wspólnotowej Strategii Ramowej zwiększy się do 61,5 mln euro, a budżet programu na rzecz promocji organizacji - do 3,3 mln euro.

W przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu stwierdzono, że Polska popiera przyjęcie decyzji.

W opinii rządu, przedłużenie okresu realizacji wspomnianych programów do końca roku 2006 jest również zgodne z planowanym uproszczeniem struktury budżetowej na lata 2007-2013. Komisja planuje połączenie istniejących Wspólnotowych Programów Działania w jeden program ramowy, w składzie którego znajdą się wspomniane programy promujące równość płci. Zawieszenie ich implementacji w roku 2006 mogłoby utrudnić i niepotrzebnie skomplikować ten proces.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu stanowiska rządu, Polska przystąpiła w 2003 r. do Programu dotyczącego Wspólnotowej Strategii Ramowej na rzecz Równości Płci i uzyskała wsparcie finansowe dla dwóch projektów przygotowanych w Sekretariacie Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn w wysokości 80% wydatkowanych środków. Zgłoszone wnioski, które wygrały konkurs, zostały opracowane zgodnie z założeniami i priorytetami wyznaczonymi przez Komisję Europejską.

W ramach projektu "Przezwyciężanie barier na drodze ku równości płci" odbyła się ogólnopolska konferencja pod tym samym tytułem, z udziałem przedstawicieli administracji centralnej i lokalnej, partnerów społecznych, środowisk naukowych i organizacji pozarządowych. Podczas konferencji przedstawiono zagadnienia dotyczące założeń strategii na rzecz równości płci oraz zidentyfikowano najpilniejsze zadania w zakresie zwalczania dyskryminacji ze względu na płeć. Przygotowywana jest także publikacja stanowiąca kompendium wiedzy na temat przejawów dyskryminacji oraz metod jej zwalczania. Całkowity koszt projektu wyniósł około 25 000 euro, z tego strona unijna zapewnia wsparcie finansowe w wysokości 19 500 euro.

Również w ramach powyższego programu pełnomocnik, wspólnie z zagranicznymi partnerami (Danią, Włochami i Bułgarią), opracował projekt pn. "Gdy jest to mężczyzna" ("When this is a Man"). Celem projektu jest wywołanie debaty o wizerunku mężczyzn, którzy podejmują nietypowe dla swej płci (przynajmniej statystycznie) decyzje w zakresie wyboru kierunku kształcenia, kariery zawodowej, roli w rodzinie, opieki nad dziećmi czy wreszcie aktywności społecznej. Projekt ma również na celu promocję takich postaw mężczyzn, które prowadzą do zmniejszenia segmentacji rynku pracy, równego podziału obowiązków domowych, a w efekcie do wyrównania szans kobiet. Celowi temu służyć ma również międzynarodowa wymiana doświadczeń i wyników badań. Projekt będzie trwał od października 2004 r. do grudnia 2005 r. Udział finansowy Komisji Europejskiej wyniesie 417 192,14 euro (80%), a wkład strony polskiej 40 tys. euro.

W ramach Wspólnotowego Programu Działania na rzecz Promocji Organizacji Działających na Poziomie Europejskim w zakresie Równego Traktowania Kobiet i Mężczyzn, Komisja Europejska ogłosiła konkurs na projekty dotyczące zapobiegania i zwalczania przemocy domowej wobec kobiet otwarty dla organizacji pozarządowych.

Oceniając skutki finansowe tej decyzji, stwierdzono, że w roku 2006 budżet obu programów wyniesie w sumie 12,6 mln euro. Zakładając, że polska składka stanowi około 2% unijnego budżetu, należy założyć, że z tytułu realizacji ww. programów w roku 2006 Polska poniesie koszty (w ramach płaconej składki) w wysokości około 252 tys. euro. W wypadku wystąpienia z wnioskiem o dotacje z tych programów organ administracji publicznej lub organizacja pozarządowa poniosą dodatkowe koszty współfinansowania w wysokości 20% realizowanego projektu.

Wysokość funduszy, które Polska otrzyma w roku 2006 z tytułu uczestnictwa w tych programach, a także wysokość wydatków z tytułu współfinansowania kosztów realizacji projektów nie jest w tej chwili możliwa do określenia. Będzie ona zależała od liczby oraz wartości projektów złożonych przez polskie podmioty (organy administracji, organizacje pozarządowe, placówki naukowo-badawcze), które uzyskają akceptację Komisji Europejskiej. Z dostępnych informacji oraz dotychczasowych doświadczeń z realizacji ww. programów w Polsce wynika, że można spodziewać się dużej aktywności organizacji pozarządowych w aplikowaniu o fundusze unijne.

• Wniosek w sprawie decyzji Rady zatwierdzającej zawarcie Konwencji w sprawie Wczesnego Powiadamiania o Awarii Jądrowej; wniosek w sprawie decyzji Rady zatwierdzającej zawarcie Konwencji w sprawie Pomocy w przypadku Awarii Jądrowej lub Zagrożenia Radiologicznego (Proposal for a Council Decision approving the conclusion of the Convention on Early Notification of a Nuclear Accident; Proposal for a Council Decision approving the conclusion of the Convention on Assistance in the case of a Nuclear Accident or Radiological Emergency (COM (2004) 560) wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 11911/04.

Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej oraz Konwencja o pomocy
w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego zostały przyjęte przez Konferencję Generalną Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) na specjalnej sesji 26 września 1986 r. Celem obu konwencji było wzmocnienie i usprawnienie międzynarodowej współpracy w wypadku awarii jądrowej bądź zagrożenia radiologicznego poprzez stworzenie obowiązku natychmiastowego informowania przez państwo, w którym doszło do awarii jądrowej, innych państw i organizacji będących stronami konwencji o awarii jądrowej lub zagrożeniu radiologicznym. Ma to służyć zminimalizowaniu ich skutków, a także umożliwieniu udzielania sobie przez strony konwencji szybkiej wzajemnej pomocy przy likwidacji powstałych skutków awarii jądrowych.

Strony obu konwencji są zobowiązane do wskazania właściwych organów oraz punktów kontaktowych odpowiedzialnych za udzielanie i przyjmowanie informacji o awariach jądrowych i zagrożeniach radiologicznych stosownie do postanowień obu konwencji. Organizacje międzynarodowe mogą przystępować do obu konwencji zgodnie z - odpowiednio - art. 12 ust. 5 lit. a konwencji o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej i art. 14 ust. 5 lit. a Konwencji o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego. Z kolei art. 12 ust. 5 lit. c Konwencji o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej i art. 14 ust. 5 lit. c Konwencji o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego nakładają na przystępujące organizacje wymóg określenia zakresu ich kompetencji w odniesieniu do spraw objętych konwencjami.

Zgodnie z art. 101 Traktatu o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej Wspólnota ta może przyjmować zobowiązania poprzez podpisanie porozumień lub umów
z państwem trzecim, organizacją międzynarodową lub obywatelem państwa trzeciego. Komisja Europejska negocjuje te porozumienia lub umowy zgodnie z dyrektywami Rady
i zawiera je po zatwierdzeniu przez Radę stanowiącą większością kwalifikowaną. Decyzjami, odpowiednio z 14 grudnia 1987 roku oraz 27 listopada 1989 roku Rada zaaprobowała przystąpienie Wspólnoty do obu Konwencji. Powyższe decyzje zawierały załączniki, które - stosownie do wyżej wymienionych przepisów konwencji - zawierały oświadczenia Wspólnoty określające zakres jej kompetencji w odniesieniu do spraw objętych konwencjami.

Z powyższych oświadczeń wynikało ograniczenie zastosowania postanowień konwencji
w zakresie powiadamiania przez Wspólnotę innych stron konwencji o awariach jądrowych do awarii, które miały miejsce w jednej z jednostek Wspólnego Ośrodka Badań Jądrowych. Do czasu faktycznego spełnienia wszelkich wymogów związanych z realizacją powyższych decyzji i formalnego związania obu konwencjami Wspólnota postanowiła, że postanowienia obu konwencji będą tymczasowo stosowane. W związku z tym wyznaczono właściwe organy i punkty kontaktowe niezbędne do wykonywania postanowień obu konwencji. Pomimo braku formalnego przystąpienia Wspólnota w praktyce wykonywała postanowienia obu konwencji, czego wyrazem było wydanie decyzji Rady 87/600/Euratom z 14 grudnia 1987 r. w sprawie postanowień Wspólnoty dotyczących wczesnej wymiany informacji w razie wystąpienia zdarzenia radiacyjnego. Późniejsze doświadczenia Wspólnoty związane działaniami objętymi zakresem obu konwencji wykazały, iż - ze względu na zawarty w załącznikach do wyżej wymienionych decyzji Rady z 14 grudnia 1987 r. oraz 27 listopada 1989 r. zakres kompetencji Wspólnoty w odniesieniu do spraw objętych konwencjami - decyzje te nie są odpowiednią podstawą do przystąpienia do obu konwencji w imieniu Wspólnoty. Zawarte w załącznikach do obu wyżej wymienionych decyzji oświadczenia nie mogą być uznane za oświadczenia o zakresie kompetencji Wspólnoty w rozumieniu art. 12 ust. 5 lit. c Konwencji o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej i art. 14 ust. 5 lit. c Konwencji o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego.

Reasumując, należy stwierdzić, że wspomniane decyzje Rady z 14 grudnia 1987 r. oraz
27 listopada 1989 r. muszą zostać zastąpione nowymi decyzjami Rady zatwierdzającymi przystąpienie Wspólnoty do obu konwencji. Nie można ograniczać kompetencji Wspólnoty w przedmiotowych dziedzinach jedynie do działalności prowadzonej we Wspólnym Ośrodku Badań Jądrowych. Dlatego przedstawiane projekty decyzji zawierają w załącznikach oświadczenia o zakresie kompetencji Wspólnoty, przewidujące podział kompetencji pomiędzy Wspólnotę i jej państwa członkowskie w odniesieniu zarówno do informowania o awariach jądrowych, jak i pomocy w razie takich awarii, na podstawie art. 2 lit. b oraz postanowień tytułu II rozdziału 3 Traktatu o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.

W przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu stwierdzono, że popiera on przyjęcie przedstawionych decyzji Rady w sprawie zatwierdzenia zawarcia Konwencji o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej oraz Konwencji o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu, Polska podpisała obie konwencje w dniu ich przyjęcia, 26 września 1986 r., i jest ich stroną od 24 kwietnia 1988 r. W związku z tym wszelkie wymogi związane z wykonywaniem postanowień konwencji w stosunku do Polski zostały już spełnione. Właściwym organem w sprawach wynikających z postanowień obu konwencji jest Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, natomiast punktem kontaktowym Państwowa Agencja Atomistyki, a ściślej - Centrum do spraw Zdarzeń Radiacyjnych - CEZAR.

W związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej Polska zobligowana została do uczestnictwa w ECURIE (European Community Urgent Radiological Information Exchange) - systemie wczesnego powiadamiania i wymiany informacji w sytuacjach zagrożenia radiacyjnego. Od października 2003 r., realizując zalecenia Komisji Europejskiej, w CEZAR rozpoczęła działanie polska stacja ECURIE ze statusem najpierw stacji nieoficjalnej, a następnie, po pomyślnym wykonaniu ćwiczenia sprawdzającego 22 kwietnia 2004 r. - statusem stacji oficjalnej. Rzeczpospolita Polska wypełnia postanowienia zawarte w decyzji Rady 87/600/Euratom z 14 grudnia 1987 r. w sprawie postanowień Wspólnoty dotyczących wczesnej wymiany informacji w razie wystąpienia zdarzenia radiacyjnego, której celem była realizacja postanowień Konwencji o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej.

• Projekt decyzji Rady dotyczący propozycji zmian, składanych w imieniu Wspólnoty Europejskiej i jej Państw Członkowskich, załączników I-III protokołu z 1998 roku do konwencji z 1979 roku w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości w odniesieniu do substancji zaliczanych do grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych (Proposal for a Council Decision concerning proposals, on behalf of the European Community and the Member States, for amendments to Annexes I - III of the 1998 Protocol to the 1979 Convention on Long Range Transboundary Air Pollution on Persistent Organic Pollutants and to Annexes A - C of the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants (COM(2004) 537 końcowy), wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 12095/04.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu, przyjęcie rozważanej propozycji decyzji Rady upoważni Komisję Europejską do wystąpienia do Sekretariatu Wykonawczego EKG ONZ o rozszerzenie listy TZO, objętych postanowieniami protokołu, oraz do Sekretariatu Konwencji o włączenie dodatkowych substancji spełniających kryteria TZO zamieszczone w zał. D konwencji. W opinii rządu, akceptacja projektu decyzji Rady nie pociąga za sobą bezpośrednich skutków prawnych, społecznych, gospodarczych i finansowych dla Polski. Dopiero podjęcie stosownych decyzji przez Organ Wykonawczy Konwencji EKG ONZ w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości oraz Konferencję Stron Konwencji Sztokholmskiej odnośnie do rozszerzenia odpowiednich załączników do protokołu i do konwencji stanie się wiążące dla Polski w chwili ratyfikacji przez nasz kraj obu dokumentów.

Polska podpisała protokół w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych 24 czerwca 1998 r., Konwencję Sztokholmską 21 maja 2001 r. W chwili obecnej nie jest stroną tych umów. Wszczęto już procedurę ratyfikacyjną w stosunku do protokołu. W odniesieniu do konwencji planuje się rozpoczęcie procesu jej ratyfikacji po zakończeniu prac związanych z przygotowaniem Krajowego Programu wdrażania Konwencji Sztokholmskiej jeszcze w bieżącym roku.

Jak stwierdzono, ze wstępnej analizy wynika, że przedmiotowe substancje nie są obecnie w Polsce produkowane ani stosowane, a niektóre z nich już podlegają krajowym restrykcyjnym regulacjom prawnym. Ze względu na transgraniczny charakter przemieszczania tych substancji należy liczyć się z możliwością występowania ich na terenie naszego kraju, co wiązać się będzie z koniecznością przeprowadzenia szczegółowych prac badawczych i studialnych w tym zakresie po podjęciu wiążących decyzji przez stosowne organy międzynarodowe.

• Wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie odstąpienia przez Wspólnotę Europejską od Konwencji o połowach i zachowaniu żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i w cieśninach Bełt - wraz z projektem stanowiska Rządu w tej sprawie - sygnatura Rady UE 12031/04.

Celem projektowanej decyzji opiniowanej przez Komisję spraw Unii Europejskiej było wypowiedzenie przez Wspólnotę Europejską Konwencji o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach, zawartej w Gdańsku dnia 13 września 1973 r., do której Wspólnota przystąpiła w 1983 r. Depozytariuszem konwencji jest Rząd Rzeczypospolitej Polskiej. Na mocy konwencji utworzono Międzynarodową Komisję Rybołówstwa Morza Bałtyckiego (IBSFC), która jest regionalną organizacją zajmującą się zarządzaniem rybołówstwem na Morzu Bałtyckim i Bełtach. Główne zadania IBSFC to ochrona zasobów i zarządzanie zasobami zgodnie z zasadą odpowiedzialnego rybołówstwa, co obejmuje ustalanie i podział kwot połowowych dorsza, łososia, śledzia i szprota oraz ustanawianie technicznych środków ochrony zasobów. IBSFC jest także wiodąca w zakresie działań dotyczących rybołówstwa w ramach planu Agenda 2001 dla regionu Morza Bałtyckiego. Ponadto ściśle współpracuje z HELCOM w sprawach ochrony środowiska, odgrywa miedzy innymi wiodącą rolę w odbudowie populacji dzikiego łososia w rzekach bałtyckich.

Obecnie stronami konwencji są: Wspólnota Europejska, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska i Federacja Rosyjska. Jednakże, stosownie do art. 6 ust. 12 Aktu Przystąpienia (...), nowe państwa członkowskie mają obowiązek podjęcia niezbędnych działań zmierzających do wystąpienia z konwencji z datą przystąpienia lub w możliwie najwcześniejszym terminie po tej dacie. Zgodnie z postanowieniami konwencji, wypowiedzenie notyfikowane depozytariuszowi w br. będzie skuteczne 31 grudnia 2005 r.

Przyszłość IBSFC była dyskutowana na 29. sesji rocznej w 2003 r. w Wilnie. Delegacje zgodziły się, że obecne zadania IBSFC byłyby po rozszerzeniu Unii Europejskiej lepiej realizowane na podstawie dwustronnej współpracy Wspólnoty Europejskiej i Federacji Rosyjskiej. Jako jedyne państwo, które pozostałoby stroną konwencji, Federacja Rosyjska wskazała, że nie opowiada się za rozwiązaniem IBSFC.

Służby Komisji spotkały się z przedstawicielami Federacji Rosyjskiej w październiku 2003 r.; w tym samym czasie Komisja wyraziła swoją opinię, iż opowiada się za zakończeniem IBSFC. Zdaniem Komisji, wobec tego, że Federacja Rosyjska jest odpowiedzialna jedynie za mniej więcej 5% zasobów rybnych w Morzu Bałtyckim, w bardzo ograniczonym obszarze w okolicach Kaliningradu i St. Petersburga, oraz że wody Morza Bałtyckiego w całości pozostają w jurysdykcji państw przybrzeżnych, międzynarodowa konwencja pomiędzy dwiema stronami jest nieodpowiednim i nieproporcjonalnym środkiem dla obciążenia stron obowiązkiem współpracy w zarządzaniu rybołówstwem. Zasoby rybne Morza Bałtyckiego byłyby lepiej zarządzane w ramach dwustronnego porozumienia pomiędzy Wspólnotą Europejską a Federacją Rosyjską, jeśli to konieczne - ograniczonego do obszaru Morza Bałtyckiego. Porozumienie takie mogłoby obejmować wzajemny dostęp do zasobów rybnych oraz wymianę kwot, jak również porozumienie co do środków technicznych. Co więcej, zgodnie z Traktatem Akcesyjnym, porozumienie takie zintegrowałoby obecne, dwustronne umowy Estonii, Finlandii, Litwy, Łotwy, Polski i Szwecji z Federacją Rosyjską wyłącznie w ramach jednego dwustronnego porozumienia.

W przedstawionym Komisji Spraw Unii Europejskiej projekcie stanowiska rządu stwierdzono, że Polska poprze przedstawiony projekt rozporządzenia, zwracając jednocześnie uwagę, że przed wystąpieniem Wspólnoty Europejskiej z konwencji powinny zostać wypracowane zasady dalszej współpracy z Federacją Rosyjską, aby zapewnić spójną ochronę zasobów. Polska jest zainteresowana utrzymaniem współpracy w zakresie zarządzania zasobami Morza Bałtyckiego i zachowania tych zasobów. Polska uważa, że ostateczne decyzje dotyczące przyszłości IBSFC powinny zostać podjęte na obecnie odbywającej się 30. sesji rocznej Komisji w Gdyni (6-10 września br.).

Jak stwierdzono w uzasadnieniu stanowiska rządu, wejście w życie projektowanej decyzji nie wywoła konieczności dokonania zmian w prawie krajowym. Należy jednak zauważyć, iż w wypadku rozpoczęcia negocjacji pomiędzy Wspólnotą Europejską a Federacją Rosyjską w celu zawarcia porozumienia dotyczącego rybołówstwa na obszarze Morza Bałtyckiego może wystąpić konieczność podjęcia stosownych działań związanych z obowiązującą obecnie umową dwustronną Polski z Federacją Rosyjską w zakresie rybołówstwa (umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o wzajemnych stosunkach i współpracy w dziedzinie gospodarki rybnej, sporządzona w Moskwie dnia 5 lipca 1995 r.). Jak bowiem wskazano, porozumienie między Wspólnotą Europejską a Federacją Rosyjską zintegrowałoby takie umowy dwustronne w ramach jedynie tego jednego porozumienia.

Wejście w życie projektowanej decyzji nie wywoła bezpośrednich skutków społecznych i gospodarczych. Obecnie odbywa się sesja roczna IBSFC w Gdyni, na której ustalone zostaną kwoty połowowe dorsza, łososia, śledzia i szprota na rok 2005, a także stosowne środki techniczne służące ochronie i zachowaniu zasobów rybnych Morza Bałtyckiego. W wypadku jednak zakończenia działalności IBSFC skutki społeczne i gospodarcze związane będą z kształtem nowego porozumienia dwustronnego w zakresie rybołówstwa na Morzu Bałtyckim pomiędzy Wspólnotą Europejską a Federacją Rosyjską. Jak wskazano, konieczne będzie takie prowadzenie negocjacji w tej sprawie, aby nie powstały zakłócenia i luki w zakresie zarządzania zasobami rybnymi Morza Bałtyckiego i ochrony tych zasobów. Istotne znaczenie społeczno-gospodarcze mieć będzie ustalenie dostępu do zasobów rybnych od 1 stycznia 2006 r.

Ponadto stwierdzono, że wejście w życie projektowanej decyzji nie wywoła bezpośrednich skutków finansowych dla budżetu państwa. Skutki finansowe związane są z członkostwem Polski w IBSFC (składka członkowska), a obecnie Polska jest w trakcie procedury wypowiadania konwencji. W wypadku wypowiedzenia konwencji przez Wspólnotę Europejską nie będzie też obowiązku opłacania składki przez Wspólnotę. Nie należy jednak przewidywać oszczędności z związanych z zakończeniem działalności IBSFC, gdyż podstawowe koszty związane z funkcjonowaniem IBSFC to koszty ekspertyz naukowych, które nadal będą musiały być dokonywane, nie zaś koszty administracyjne.