Tematem posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi były kierunki reformy Wspólnej Polityki Rolnej w aspekcie doświadczeń pierwszego roku członkostwa Litwy i Polski w Unii Europejskiej.

Senatorowie zapoznali się z wnioskami z analizy pierwszego roku członkostwa Polski w Unii Europejskiej, które przedstawił wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Andrzej Kowalski. Jak stwierdził, akcesja do UE zapoczątkowała wiele korzystnych zmian w polskim rolnictwie i na obszarach wiejskich. Polskie rolnictwo zostało objęte instrumentami wspólnej polityki rolnej. Obecnie mniejszą rolę odgrywają instrumenty polityki krajowej realizowanej w stosunku do rolnictwa. Inny jest zakres i charakter interwencji na rynkach rolnych. Wprowadzone zostały nowe formy wsparcia rolnictwa w postaci dopłat bezpośrednich oraz modernizacji rolnictwa i obszarów wiejskich. Wejście polski na jednolity rynek spowodowało wzrost cen wielu produktów rolnych, zwłaszcza mięsa, cukru i mleka. Zwiększyły się obroty handlowe Polski artykułami rolno-spożywczymi z innymi krajami, w tym z krajami starej Piętnastki.

Akcesja przyniosła wyraźne korzyści finansowe dla rolnictwa i obszarów wiejskich poprzez dostęp do funduszy unijnych. Wdrożono programy wspierające przemiany w rolnictwie, rybołówstwie i na obszarach wiejskich. Należy również wskazać na dostosowanie zakładów przetwórczych do standardów unijnych i poprawę sytuacji ekonomicznej wielu branż spożywczych. Wypłata płatności bezpośrednich zapoczątkowała poprawę sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych. Można się spodziewać, że przemiany na wsi zostaną przyspieszone poprzez wsparcie funduszami strukturalnymi, z których dotacje cieszą się dużym zainteresowaniem beneficjentów, o czym świadczy liczba złożonych dotychczas wniosków. W opinii resortu rolnictwa, pozytywnym czynnikiem akcesji do UE jest dobre przygotowanie instytucjonalne do działania na jednolitym rynku oraz aktywność beneficjentów.

Następnie senatorowie zapoznali się z informacją na temat dopłat bezpośrednich oraz wykorzystania funduszy strukturalnych w Polsce. Informację przedstawiła Zofia Krzyżanowska, radca generalny w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zgodnie z danymi z czerwca br. za rok 2004 w ramach realizacji dopłat wypłacono 7651,5 mln zł. Płatności otrzymało 1368 tys. rolników. Do 31 maja br. złożono 1481 tys. wniosków o dopłaty bezpośrednie, o 6% więcej niż w roku ubiegłym.

W obecnej Perspektywie Finansowej instrumenty rozwoju obszarów wiejskich są finansowane zarówno z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR), jak i z Sekcji Orientacji tego Funduszu. W ramach Nowej Perspektywy Finansowej na lata 2007-2013 komisja zaproponowała utworzenie jednego funduszu - Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROV). Finanse tego funduszu składałyby się z wcześniejszych wydatków Sekcji Gwarancji zamrożonych na poziomie 2006 roku dla 25 krajów Unii Europejskiej oraz z części alokacji na cel "Konwergencja", powiększonych o udziały Sekcji Gwarancji w całkowitej kwocie przeznaczonej na fundusze strukturalne w alokacjach krajowych określonych przez kraje członkowskie w trakcie programowania działań Agendy 2000-2006.

Zgodnie z dokumentem "Stan negocjacji Nowej Perspektywy Finansowej 2007-2013", przyjętym na posiedzeniu Komitetu Integracji Europejskiej 1 czerwca 2005 br., Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, koordynujący przygotowania i negocjacje dotyczące Nowej Perspektywy Finansowej, informuje, że 19 maja br. Prezydencja Luksemburska przedstawiła drugą aktualizację Stanowiska Negocjacyjnego NPF, która miała stanowić podstawę konkluzji szczytu Rady Europejskiej w dniach 16-17 czerwca br. W propozycji tej, co jest negatywnym elementem dla Polski, dla segmentu rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich zapowiedziano głęboką, wcześniej sygnalizowaną przez prezydencję, redukcję środków na rozwój obszarów wiejskich. Pozytywnym elementem propozycji jest utrzymanie oddzielnego klucza alokacji dla środków pochodzących z obecnych Sekcji Orientacji i Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, które zasilą nowy Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Polska, zgodnie z "Mandatem negocjacyjnym na posiedzenie Rady Europejskiej w dniach 16-17 czerwca 2005 roku w sprawie Nowej Perspektywy Finansowej oraz Traktatu Konstytucyjnego", przyjętym 10 czerwca br. przez Komitet Europejski Rady Ministrów prezentowała następujące stanowisko: po pierwsze, dział 21 dotyczący rolnictwa traktuje jako jedną całość i uważa, że cięcia zaproponowane w dziale 2 (Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi: dopłaty bezpośrednie, rozwój obszarów wiejskich, rybołówstwo i ochronę środowiska) są zbyt głębokie.

Ponadto Polska stoi na stanowisku, że propozycja Komisji Europejskiej stanowi dobrą podstawę negocjacji. Rząd polski wyraża pogląd, że ograniczenie wielkości budżetu nie będzie służyło procesowi integracji europejskiej. W dyskusji o wielkości budżetu należy także brać pod uwagę stanowisko Parlamentu Europejskiego. Obniżenie obecnie proponowanej wielkości budżetu o 1,06% DNB UE w zobowiązaniach byłoby trudne do zaakceptowania z politycznego punktu widzenia. Z punktu widzenia Polski, priorytetowy charakter ma właściwe finansowanie polityki spójności oraz rozwoju obszarów wiejskich