21 czerwca 2004 r.

Na Żuławach w dniach 21 i 22 czerwca 2004 r. odbyło się posiedzenie wyjazdowe Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi poświęcone miejscu i roli tego regionu w rolnictwie polskim objętym Wspólną Polityką Rolną.

Pierwszego dnia odbyło się posiedzenie plenarne w Regionalnym Centrum Doradztwa Rolniczego i Obszarów Wiejskich w Starym Polu.

Na temat wykorzystania doświadczeń RCD Stare Pole w realizacji zadań wynikających ze Wspólnej Polityki Rolnej mówił dyrektor centrum Zygmunt Kiesz. Ośrodek istnieje od ponad pięćdziesięciu lat. Swoim zasięgiem w zakresie działań statutowych obejmuje województwa pomorskie, warmińsko-mazurskie i podlaskie (program Sapard), w zakresie podstawowego doradztwa rolniczego - teren byłego województwa elbląskiego.

Podstawowym zadaniem centrum jest prowadzenie działalności doradczej wspierającej rozwój obszarów wiejskich, współpracę z zagranicą, efektywne zarządzanie gospodarstwem rolnym czy doskonalenie technologii rolniczych podnoszących standardy jakościowe produkcji i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz ochrony środowiska.

Kluczowe znaczenie dla centrum w Starym Polu w ostatnich latach i obecnie mają zagadnienia związane z akcesją Polski do UE, w tym korzystanie z funduszy przedakcesyjnych, funduszy strukturalnych oraz środków WPR.

Zagadnienia dotyczące stanu i potrzeb osłony przeciwpowodziowej Żuław Wiślanych na terenie województwa pomorskiego i województwa warmińsko-mazurskiego referowali dyrektor Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Gdańsku Dariusz Nierebiński oraz dyrektor Żuławskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Elblągu Bogdan Szymanowski.

Żuławy Wiślane z racji swojego położenia w klasycznej delcie rzecznej zagrożone są stale powodziami, najbardziej w Polsce. Powodzie te charakteryzują się tym, ze woda po przerwaniu wałów przeciwpowodziowych nie wraca do koryt rzecznych po przejściu tzw. fali powodziowej. Tylko część wody może odpłynąć grawitacyjnie, większość wody z depresji musi być wypompowywana z polderów. Na terenie Żuław znajduje się szereg urządzeń podstawowego systemu ochrony przeciwpowodziowej, ich stan jest niezadowalający, przede wszystkim ze względu na długi okres ich użytkowania, zniszczenia i uszkodzenia powodowane przez powodzie, zwierzęta i człowieka, a także wieloletnie zaniedbania w ich utrzymaniu na skutek niskich nakładów na eksploatację.

Żuławy są szczególne ze względu na swój charakter - nigdzie w Polsce nie ma tak dużej zagospodarowanej żyznej depresji, stanowią też cenną gospodarczo i przyrodniczo krainę. Ich funkcjonowanie jest możliwe tylko pod warunkiem utrzymywania i obsługiwania urządzeń melioracji wodnych podstawowych, które tutaj są jednocześnie urządzeniami osłony przeciwpowodziowej.

Zarządy melioracji i urządzeń wodnych województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego w 2002 r. opracowały "Program poprawy podstawowego systemu ochrony przeciwpowodziowej na Żuławach Wiślanych w latach 2003-2010". Pełna realizacja tego programu zahamuje dekapitalizację urządzeń i poprawi zdecydowanie zabezpieczenie przeciwpowodziowe tych terenów.

O doświadczeniach w koordynacji zadań po podziale Żuław na dwa województwa mówił Jacek Bocheński, wieloletni pełnomocnik ds. Żuław. W jego opinii, specyfika tego obszaru skłania do wystąpienia do parlamentu o przyjęcie specjalnego prawa żuławskiego, wzorem wielu obszarów w Europie o szczególnych uwarunkowaniach. Prawo takie mogłoby nadawać ludności i producentom na Żuławach pewne przywileje podatkowe, nakładając jednocześnie na nich pewne obowiązki. Chodzi tu m.in. o świadczenia obywateli na rzecz samorządów, zapewniających bezpieczeństwo przeciwpowodziowe, tworzenie optymalnych instrumentów prawno-ekonomicznych motywujących rolników do stosowania optymalnych metod wykorzystania gruntów rolnych, zgodnie z ich predyspozycjami agroekologicznymi, czy specjalne dotacje na utrzymanie dróg i innych urządzeń infrastruktury technicznej, wynikające z wyższych kosztów eksploatacyjnych na Żuławach.

Akcję składania wniosków o płatności obszarowe oraz perspektywy dla Żuław w ramach programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i Sektorowego Programu Operacyjnego omówił wiceprezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Leszek Ratajczak.

Podczas posiedzenia wyjazdowego na Żuławach senatorowie z Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi odbyli również wizyty studialne: w Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej Maluta w Nowym Dworze Gdańskim, w największej na Żuławach stacji pomp w Chłodniewie, w Regionalnym Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Starym Polu, w Adamowie, w gospodarstwie Zygmunta Ługiewicza, który skorzystał ze środków finansowych w ramach Projektu Ochrony Środowiska na Terenach Wiejskich i z Programu SAPARD, a także w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego na terenie Elbląga.

Na zakończenie posiedzenia komisja postanowiła opracować stanowisko w sprawie dyskutowanych zagadnień.