22 maja 2003 r.
Odbyło się seminaryjne posiedzenie
Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Kultury i Środków Przekazu, poświęcone dostępowi mieszkańców obszarów wiejskich do oferty kulturowej.W posiedzeniu wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Kultury, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, gminnych i wojewódzkich ośrodków kultury, kół gospodyń wiejskich, związków rolniczych, organizacji pozarządowych czy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, eksperci i naukowcy zajmujący się problematyką kultury.
Wiceminister kultury Maciej Klimczak zwrócił m.in. uwagę, że dyskutowane zagadnienie dotyczy około 15 mln obywateli. Obszary wiejskie charakteryzują się w większości znacznym niedorozwojem społecznym, który utrudnia dostęp do wszelkich dóbr, w tym kulturalnych. Stąd ograniczony wymiar wydatków na zakup artykułów i usług kulturalnych. Podstawowy element uczestnictwa w kulturze stanowią na tych obszarach telewizja i radio. Ponadto o uczestnictwie w kulturze decyduje niski w porównaniu z mieszkańcami miast poziom edukacji ludności wiejskiej, co oznacza m.in. redukcję aktywności kulturalnej przede wszystkim do środków masowego przekazu, preferowanie mniej ambitnej oferty programowej czy trudności w odbiorze i percepcji stosunkowo prostych przekazów radiowych i telewizyjnych.
Za pozytywne zjawisko można uznać wzrastającą na wsi świadomość znaczenia wykształcenia jako warunku powodzenia życiowego, można więc oczekiwać także wzrostu aspiracji kulturalnych.
Jeśli chodzi o infrastrukturę kulturalną, to zmalała liczba bibliotek gminnych i drastycznie zmniejszyła się liczba wiejskich punktów bibliotecznych, spadła liczba księgarń, poprawiła się natomiast dostępność prasy. Za bardzo pozytywny objaw kształtującej się podmiotowości politycznej, aktywności społecznej oraz kulturalnej należy uznać żywiołowy rozwój prasy lokalnej w ponad połowie polskich gmin.
W okresie transformacji zmalała liczba wiejskich domów kultury, klubów i świetlic, a pozostałe, ze względu na ograniczenia finansowe, musiały ograniczyć zakres działalności czy ją skomercjalizować. Z mapy kulturalnej zniknęły praktycznie wiejskie kina. Na wszystkie te zjawiska nałożył się problem finansowania i stosunku do tego lokalnych samorządów.
Nadal jedną z najchętniej wybieranych i dostępnych form uczestnictwa w kulturze jest amatorskie uprawianie sztuki, mające wieloletnie tradycje, sięgające XIX wieku.
Patrząc z perspektywy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, należy przypuszczać, że szansą na rozwój obszarów wiejskich będą fundusze na rozwój regionalny, dające nadzieję na zmianę trudnej sytuacji ekonomicznej mieszkańców wsi. Zasadniczy i prawie natychmiastowy przełom może nastąpić w sferze animacji lokalnego i regionalnego ruchu kulturalnego, uważan
ego za najważniejszy instrument ochrony dziedzictwa kulturalnego.Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Mieczysława Just, dyrektor departamentu w resorcie rolnictwa, mówiła o stanie obecnym i perspektywach w warunkach jednoczącej się Europy dziedzictwa kulturowego polskiej wsi.
Wystąpienie dyrektor Małgorzaty Ogrodowczyk z Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji dotyczyło dostępu mieszkańców obszarów wiejskich do publicznych i koncesjonowanych śro
dków przekazu elektronicznego.Dr Piotr Petrykowski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przedstawił referat na temat uwarunkowań społecznej aktywności mieszkańców obszarów wiejskich w dostępie do kultury.
Maria Holzer z Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży omówiła rolę organizacji samorządowych w upowszechnianiu oferty kulturowej na terenie obszarów wiejskich.
Ich działalność zmierza m.in. do wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży ze środowisk wiejskich (specjalne dotacje na ten cel).
Znaczenie organizacji pozarządowych polega m.in. na różnorodności działań dostosowanych do istniejących możliwości, angażowaniu środowisk lokalnych środowisk w realizację konkretnych projektów czy budowaniu poczucia tożsamości i dumy z miejsca swojego zamieszkania.