Warszawa, dnia 23 października 2003 r.

STANOWISKO

uczestników seminaryjnego posiedzenia

Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Senatu RP zorganizowanego

w dniu 22 lipca 2003 na temat:

"Wielkoprzemysłowy tucz zwierząt -

szansa czy zagrożenie dla polskiej wsi"

Niezależnie od przyjmowanych kryteriów definiowania wielkoprzemysłowego tuczu zwierząt - jego rozwój w Polsce jest faktem, szczególnie w województwach: zachodniopomorskim, wielkopolskim oraz warmińsko-mazurskim. Rośnie zaniepokojenie tym zjawiskiem kręgów odpowiedzialnych za ochronę środowiska naturalnego, producentów świń w gospodarstwach rodzinnych oraz agend rządowych zabezpieczających krajowy bilans mięsa (równowagę podażowo - popytową). Nadprodukcja wieprzowiny pociąga za sobą konieczność skupu interwencyjnego, a każda interwencja na rynku jest instrumentem kosztownym, które ponosi podatnik.

W ostatnich kilku latach powstało w Polsce wiele nowych ferm wielkotowarowych budowanych przy pomocy kapitału zagranicznego. Skala produkcji w niektórych z nich sięga 50 000 tuczników, przy czym niektóre nie dysponują pełnym własnym zapleczem paszowym
w postaci ziemi. Fermy te prowadzą zarówno produkcję żywca wieprzowego jak
i przetwórstwo mięsne dysponując wysoką mechanizacją i automatyzacją prac. Zatrudniają więc relatywnie niewielu pracowników. Proces ten postępuje przede wszystkim w regionach
o największym w kraju agrobezrobociu, na terenach popegeerowskich. Dodatkowym problemem wielkoprzemysłowego tuczu zwierząt jest kwestia nadmiaru ich odchodów, które emitują gazy wysokotoksyczne wokół ferm.

Ustawa o ustroju rolnym ogranicza wielkości nowopowstających gospodarstw do 300 ha, tym samym preferuje jako podstawę polskiego rolnictwa gospodarstwo rodzinne podobnie jak w krajach UE, gdzie podstawą tamtejszego rolnictwa są gospodarstwa farmerskie produkujące średnio nie więcej niż 1000 tuczników rocznie.

Wielkoprzemysłowe fermy tuczu zwierząt stanowią więc zarówno w Unii Europejskiej jak i w Polsce wielką konkurencję nie do pokonania przez producentów żywca sposobem tradycyjnym. Tak więc obok aspektu ekologicznego wyłania się tu silny aspekt społeczny o źródłach ekonomicznych.

Głównym kryterium rozwoju rolnictwa europejskiego jest zaś zrównoważony jego rozwój oparty na pogodzeniu aspektu ekonomicznego z ekologicznym, a nade wszystko społecznym, stąd uznajemy potrzebę podjęcia szerszych działań stymulujących parametryczne warunki hodowli zwierząt.

Dodatkowo poważną wadą obecnej polskiej produkcji zwierzęcej w Polsce jest jej wielkie rozproszenie, a nierzadko anachroniczne techniki chowu i słaby materiał genetyczny, wynikiem czego jest zbyt wysoka zawartość tłuszczu w tuszach wieprzowych.

Biorąc pod uwagę zaprezentowane w trakcie seminarium referaty oraz przebieg dyskusji, wychodząc z jednej strony ku oczekiwaniem konsumentów, a z drugiej w kierunku zrównoważonego ekologicznego i ekonomicznego rozwoju polskiej wsi w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej przyjmujemy następujące wnioski:

1) Rozwój produkcji zwierzęcej powinien uwzględniać również aspekt społeczny wsi. W szczególności powinien przyczyniać się do obniżenia agrobezrobocia i poprawy ekonomicznej kondycji gospodarstw rodzinnych stanowiących podstawę polskiego ustroju wsi i rolnictwa

2) Skala i koncentracja stad zwierząt w gospodarstwach każdego sektora powinna być dostosowana do posiadanej powierzchni ziemi pozwalającej na pełne zagospodarowanie odchodów zwierzęcych. Gwarantować to mogą zintegrowane pozwolenia na funkcjonowanie ferm.

3) W aktualnej sytuacji nadprodukcji wieprzowiny w Polsce i Unii Europejskiej za nieoptymalne uznaje się systemy nakładcze tuczu świń prowadzone w oparciu o podstawowe środki produkcji spoza gospodarstwa. Prowadzą one do nierównowagi podaży żywca oraz eliminacji z rynku rolników realizujących produkcję zgodnie z zasadami prawidłowej organizacji chowu świń.

4) Jedną ze znaczących dróg wzrostu konkurencyjności chowu trzody w gospodarstwach towarowych jest rozwój ich współpracy produkcyjnej z zakładami przemysłu mięsnego poprzez wieloletnią kontraktacje i kooperację, co służy zarówno postępowi biologicznemu w hodowli, jak i zwiększeniu zatrudnienia w rolnictwie.

5) Wielkość produkcji wielkotowarowych ferm świń powinna być zgodna z podstawowymi zasadami zdrowej koegzystencji z obszarami chronionymi w Polsce oraz z otoczeniem przyrodniczym wsi. Spełniać ona powinna podstawowe normatywne wymogi ochrony środowiska naturalnego, w szczególności w zakresie czystości wód powierzchniowych, gruntowych, podziemnych zbiorników wodnych, a także powietrza oraz biologicznej równowagi gleb.

6) W doradztwie rolniczym powinna być preferowana organizacja specjalistycznych gospodarstw o optymalnej dla polskiej struktury agrarnej skali produkcji świń o wysokiej jakości rzeźnej i przydatności przetwórczej.

7) Za wskazaną uznaje się ofensywniejszą organizację grup producenckich, a skutkiem ich działalności winna być poprawa jakości żywca m. in. poprzez lepszy materiał genetyczny oraz poziom współpracy producentów trzody chlewnej z przemysłem mięsnym.

8) Za konieczne uznaje się spełnienie polskich norm ekologicznych przez właścicieli wszystkich ferm przemysłowego tuczu i hodowli zwierząt, w tym futerkowych, stąd postulujemy przeprowadzenie tzw. przeglądów ekologicznych we wszystkich działających takich fermach w Polsce.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Senat RP