Podczas posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia rozpatrzono ustawę o ratyfikacji Konwencji Nr 148 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej ochrony pracowników przed zagrożeniami zawodowymi w miejscu pracy, spowodowanymi zanieczyszczeniami powietrza, hałasem i wibracjami, przyjętej w Genewie dnia 20 czerwca 1977 r.

Problematykę objętą konwencją w polskim systemie prawnym regulują akty prawne rangi ustawowej (m.in. kodeks pracy, ustawy o: Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, związkach zawodowych, organizacjach pracodawców, służbie medycyny pracy, substancjach i preparatach chemicznych, systemie oceny zgodności) oraz rozporządzenia (m.in. dotyczące szkoleń w zakresie bhp, najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla kobiet, badań lekarskich pracowników, pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy), mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa i higieny w zakresie warunków pracy.

Wymagania konwencji stosuje się w Polsce we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej, w sferze bhp stosuje się bowiem kryterium podmiotowe - obejmuje się ochroną podmioty objęte kodeksem pracy, a więc zapobieganie lub ograniczanie zagrożeń zawodowych w miejscu pracy, spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza, hałasem lub wibracjami oraz ochrona przed tymi zagrożeniami dotyczy generalnie pracowników.

W głosowaniu Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia postanowiła zarekomendować Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy o ratyfikacji Konwencji Nr 148 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej ochrony pracowników przed zagrożeniami zawodowymi w miejscu pracy, spowodowanymi zanieczyszczeniami powietrza, hałasem i wibracjami, przyjętej w Genewie dnia 20 czerwca 1977 r. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senator Krystynę Sienkiewicz.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie rozpatrywali ustawę o uzdrowiskach, obszarach ochrony uzdrowiskowej, lecznictwie uzdrowiskowym i gminach uzdrowiskowych oraz o zmianie niektórych ustaw.

Senatorowie zapoznali się z opiniami o ustawie, które przedstawili wiceminister zdrowia Ewa Kralkowska, poseł sprawozdawca Kazimierz Sas, a także reprezentanci gmin uzdrowiskowych, organizacji i stowarzyszeń oraz eksperci, m.in. burmistrz Miasta i Gminy Iwonicz Zdrój, wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP Piotr Komornicki, burmistrz Miasta i Gminy Ciechocinek Sławomir Tarnowiecki, przewodniczący Krajowej Sekcji Uzdrowisk Polskich NSZZ "Solidarność" Zdzisław Skwarek, prezes Unii Uzdrowisk Polskich Wojciech Gucma, Jerzy Sokołowski i Wiesława Tarnowska z OPZZ, prof. Andrzej Madejski.

Krytyczną opinię na temat ustawy sejmowej przedstawiło biuro legislacyjne. Zdaniem przedstawiciela biura, opiniując rozpatrywaną ustawę na gruncie obowiązującego systemu prawnego, należy mieć na względzie postanowienie art. 38 ustawy o samorządzie gminnym. Stanowi on, że "Odrębności ustroju gmin, które wykonują zadania o szczególnym charakterze, określają właściwe ustawy. Dotyczy to w szczególności gmin uzdrowiskowych." Analiza ustawy prowadzi jednak do wniosku, że nie wypełnia ona dyspozycji powołanego przepisu. Rozdział 6 ustawy "Gminy uzdrowiskowe" ogranicza się jedynie do wyliczenia zadań własnych gminy uzdrowiskowej związanych z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska (art. 30). Pozostałe przepisy (art. 31-33) zawierają natomiast postanowienia, stanowiące jedynie uszczegółowienie norm wynikających z przepisów ustawy o samorządzie gminny bądź nakładające obowiązek powołania przez radę gminy uzdrowiskowej stałej komisji uzdrowiskowej (możliwość taką przewiduje art. 21 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym) czy obowiązek powołania przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta rady uzdrowiskowej jako jego organu opiniodawczo-doradczego. Regulacji takiej nie można uznać za określającą odrębności gmin uzdrowiskowych. Dyspozycja wynikająca z normy wyrażonej w przepisie art. 38 ustawy o samorządzie gminnym byłaby wypełniona jedynie wtedy, gdyby opiniowana ustawa zawierała w zakresie ustroju gmin uzdrowiskowych postanowienia choćby częściowo odmienne od postanowień ustawy o samorządzie gminnym. W ślad za tym, zważywszy na rozszerzony zakres zadań własnych gmin uzdrowiskowych, ustawodawca powinien zapewnić tym gminom stabilne źródła finansowania na podstawie przeprowadzonych analiz dotyczących skutków finansowych uchwalenia ustawy. Takie postępowanie determinują w szczególności przepisy art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji RP, w myśl których jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań, a zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.

Zasadnicze zastrzeżenia natury konstytucyjnej budzą także przepisy rozdziału 5 ustawy "Nadzór nad lecznictwem uzdrowiskowym, uzdrowiskami i obszarami ochrony uzdrowiskowej". Przewidują one nadzór nad gminami uzdrowiskowymi na zasadach odrębnych w stosunku do konstrukcji nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego określonej w przepisach art. 171 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, statuując ministra właściwego do spraw zdrowia i wojewodę jako organy nadzoru. Tymczasem, zgodnie z art. 171 ust. 2 Konstytucji RP, organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. Wymaga ponadto podkreślenia, że w myśl art. 171 ust. 1 Konstytucji RP działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności, natomiast przepisy rozdziału 5 ustawy przewidują nadzór z punktu widzenia celowości. Wskazują na to przepisy art. 26 ust. 1 i 2 ustawy, zgodnie z którymi minister właściwy do spraw zdrowia lub wojewoda może w każdym czasie żądać od gminy uzdrowiskowej przedstawienia całości lub części dokumentacji związanej z utworzeniem i funkcjonowaniem uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej, która podlega badaniu pod względem zgodności ze stanem faktycznym oraz tworzenia warunków do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego.

W dyskusji przedstawiciele uzdrowisk postulowali przyjęcie ustawy sejmowej mimo poważnych zastrzeżeń do niej. Ich zdaniem, konieczne jest uchwalenie przepisów regulujących problematykę uzdrowiskową przed wejściem Polski do Unii Europejskiej. Dotychczas obowiązująca ustawa z 1966 roku jest przestarzała i nie odpowiada realiom, np. dokonanym przekształceniom własnościowym. Prace nad nową ustawą podejmowano od 14 lat. Dwa lata temu prezydent zawetował uchwaloną przez Sejm nową ustawę jako niezgodną z konstytucją i z ustawą o samorządzie gminnym.

Ponadto zwracano uwagę na przykłady z Niemiec i Francji, gdzie uzdrowiska przekształciły się w miejscowości turystyczne, tracąc swój leczniczy charakter.

Senatorowie, uznając pilną potrzebę uregulowania kwestii związanych z funkcjonowaniem uzdrowisk, stwierdzili jednak, że braki ustawy sejmowej są zbyt istotne i nie można ich naprawić wprowadzeniem zmian. Dlatego w głosowaniu Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia jednogłośnie opowiedziała się za odrzuceniem ustawy o uzdrowiskach, obszarach ochrony uzdrowiskowej, lecznictwie uzdrowiskowym i gminach uzdrowiskowych oraz o zmianie niektórych ustaw. Ustalono, że sprawozdanie w tej sprawie złoży senator Wiesława Sadowska.