29 sierpnia 2005 r.

Porządek posiedzenia Komisji Ochrony Środowiska obejmował cztery punkty. W posiedzeniu uczestniczył minister środowiska Tomasz Podgajniak.

W pierwszym punkcie porządku posiedzenia komisja przyjęła stanowisko w sprawie Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych:

W dniu 12 lipca 2005 roku odbyło się posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska Senatu RP, którego tematem było rozpatrzenie dokumentu pt. "Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych", który został przyjęty w dniu 7 czerwca 2005 roku przez Radę Ministrów.

Komisja wysłuchała relacji Ministra Środowiska, zapoznała się z opiniami organizacji pozarządowych i ekspertów.

W wyniku przeprowadzonej dyskusji komisja zwraca uwagę na konieczność:

zdecydowanego zrealizowania celu pośredniego tzn.: osiągnięcia określonej w Traktacie Akcesyjnym redukcji azotu ogólnego i fosforu ogólnego ze ścieków dopływających do oczyszczalni ścieków komunalnych w roku 2005. Istnieje bowiem realne zagrożenie realizacji tego celu, spowodowane przez:

przyjęty bardzo duży zakres modernizacji lub rozbudowy oczyszczalni ścieków z terminem zakończenia do końca r. 2005 (wysokie potrzeby finansowe, które muszą być pokryte w krótkim okresie czasu);

niewystarczające środki własne gmin na realizację zadań zapisanych w programie;

brak przedsiębiorstw wykonawczych dla inwestycji zapisanych w KPOŚK (bankructwa przedsiębiorstw);

protesty społeczne, wpływające na opóźnienia w realizacji inwestycji (np. projekt spalarni osadów dla oczyszczalni ścieków Czajka w Warszawie);

opóźnienia w przygotowaniu przez gminy dokumentacji i wniosków o dofinansowanie z krajowych i zagranicznych funduszy ekologicznych;

długotrwałe procedury przetargowe wynikające z ustawy o zamówieniach publicznych;

realizacje przez gminy wielu zadań unijnych przyjętych przez rady gmin jako priorytetowe.

Komisja uznaje, że dla sprawnej realizacji celów określonych w dokumencie konieczne jest:

- w sprawach organizacyjnych:

1. utworzenie Biura Koordynacyjnego z Pełnomocnikiem Rządu ds. Realizacji KPOŚK z zadaniem zapewnienia właściwej koordynacji sprawozdawczości, a także terminowego i prawidłowego wykonania niezwykle kosztownych i długotrwałych inwestycji ( ponad 42 mld zł do końca 2015 r.);

2. opracowanie systemu informatycznego dla KPOŚK według koncepcji Ministra Środowiska i sfinansowanego przez NFOŚiGW, który umożliwi przeprowadzenie na bieżąco różnego rodzaju analiz, a także generowanie raportów dla sprawozdawczości z realizacji Programu;

- w sprawach merytorycznych:

1. opracowanie programu oczyszczania ścieków komunalnych dla aglomeracji poniżej 2000 mieszkańców;

2. opracowanie programu oczyszczania ścieków z sektora rolno-spożywczego oraz innych rodzajów ścieków przemysłowych nie ujętych w KPOSK;

3. przeprowadzenie szerokiej edukacji społecznej z zakresu KPOŚK;

4. dokonanie przeglądu i analizy istniejących źródeł prawa krajowego w zakresie oczyszczania ścieków pod kątem ich zgodności z prawodawstwem unijnym oraz uwzględnienie w krajowym prawodawstwie odniesienia do zapisu dyrektywy ściekowej dotyczącego wtórnego wykorzystania oczyszczonych ścieków;

5. powiązanie KPOŚK z Ramową Dyrektywą Wodną;

6. opracowanie strategii unieszkodliwiania osadów ściekowych w Polsce, a także śledzenie zmian zachodzących w prawie unijnym w tym zakresie (planowane zmiany dyrektywy osadowej mogą dotyczyć sposobów przeróbki i wykorzystania osadów ściekowych w rolnictwie).

Komisja uznała za konieczne również:

- wypracowanie rozwiązań sprzyjających podejmowaniu inwestycji z zakresu wyposażenia aglomeracji w systemy oczyszczania ścieków i kanalizacji zbiorczej;

- przygotowanie harmonogramu realizacji tych inwestycji dla poszczególnych aglomeracji na obszarze całego kraju;

- uproszczenie procedur prowadzących do zawarcia umów z funduszami w zakresie finansowania inwestycji i postępowania o przyznanie środków unijnych;

- ustanowienie zamawianego przez resort środowiska projektu badawczego związanego z realizacją programu inwestycyjnego (dotyczącego monitoringu i procedur optymalizacyjnych KPOŚK oraz rozwoju systemów kanalizacyjnych, technologii i urządzeń oczyszczania ścieków i unieszkodliwiania osadów ściekowych ) w ramach projektów zamawianych w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji.

Ponadto komisja stwierdza, że realizacja KPOŚK powinna spowodować powstawanie nowych sterowanych programów dotyczących m.in.:

- produkcji materiałów i urządzeń do oczyszczania ścieków;

- rozwoju nowych technologii oczyszczania ścieków i unieszkodliwiania osadów ściekowych;

- rozwoju usług projektowych i konsultacyjnych oraz eksportowych w tym zakresie;

- wzrostu zatrudnienia.

Programy oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych winny być oparte nie tylko na ograniczeniu ładunków zanieczyszczeń (zgodnie z dyrektywą ściekową), ale przede wszystkim zapewnić osiągnięcie właściwego stanu jakości wód (zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną).

Stąd postuluje się przeprowadzenie symulacji wpływu realizacji programów oczyszczania ścieków, między innymi KPOŚK, na stan jakości zasobów wodnych poszczególnych dorzeczy w kraju.

W kolejnym punkcie porządku posiedzenia Komisja Ochrony Środowiska przyjęła stanowisko w sprawie programów rolnośrodowiskowych i retencji wód (wspólne z Komisją Rolnictwa i Rozwoju Wsi):

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisja Ochrony Środowiska po odbyciu wizyt studialnych i zapoznaniu się z informacjami zaprezentowanymi przez przedstawiciela Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Środowiska, Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska, Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Najwyższej Izby Kontroli, dyrektorów biebrzańskiego i narwińskiego parku narodowego oraz uwzględniając przebieg dyskusji z udziałem przedstawiciela urzędu wojewódzkiego i marszałkowskiego, lokalnych samorządów, izb rolniczych, jak również organizacji rolniczych i ekologicznych wyraża satysfakcję z powodu społecznej akceptacji dla realizacji programów rolnośrodowiskowych oraz możliwości włączenia w nie wybranych zadań retencji wód na terenie województwa podlaskiego, popartych ilością złożonych wniosków o wsparcie ze środków Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.

Jednocześnie wyrażamy podziękowanie dla państwowych służb odpowiedzialnych za przygotowanie tych programów i wsparcie ich przez lokalne samorządy. Widzimy jednak potrzebę aktywniejszych działań na rzecz opracowania i realizacji kompleksowego programu małej retencji województwa podlaskiego.

Biorąc pod uwagę istniejące potrzeby w zakresie wdrażania programów rolnośrodowiskowych i małej retencji wód w województwie podlaskim w korelacji z tworzonym w Polsce Programem Natura 2000 komisje uważają za stosowne:

- przeznaczyć w budżecie Unii Europejskiej na lata 2007-2013 środki na przeciwdziałanie stepowieniu obszarów rolnych poprzez m.in. finansowanie zadań służących małej i średniej retencji oraz rozszerzyć zakres wspomagania tych zadań ze środków wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej;

- opracować rządowy program aktualizacji stanu kwalifikacji użytków rolnych w Polsce w związku z uwarunkowaniami dotyczącymi pozyskania środków z Programu Wspólnej Polityki Rolnej w ramach programów rolnośrodowiskowych;

- uprościć decyzyjną drogę potwierdzania lokalizacji terenów na obszarze chronionym, poprzez przekazanie tych kompetencji wojewodzie;

- zwiększyć ilość doradców posiadających certyfikaty do sporządzania projektów programów rolnośrodowiskowych;

- dokonać korekt w aktualnie obowiązujących zasadach realizacji programów rolnośrodowiskowych w celu włączenia wszystkich rolniczo użytkowanych działek gruntu, także i tych, które figurują jako nieużytki;

- zwiększyć ilość pakietów na obszarach dolin rzecznych dotyczących:

- retencjonowania wód i utrzymania w sprawności urządzeń piętrzących - progów, jazów, zastawek;

- zakładania bądź utrzymania małych użytków ekologicznych, np. zadrzewień śródpolnych, kęp drzewostanów, śródpolnych bagienek i oczek wodnych, alei starych drzew, żwirowni, głazowisk, zabytkowych budowli;

- opracować programy małej retencji we wszystkich województwach w kraju, z uwzględnieniem informacji o aktualnym stanie urządzeń;

- zaangażować środki pomocowe Unii Europejskiej oraz pochodzące z kredytów banków międzynarodowych w realizację zadań gospodarki wodnej, szczególnie z przeznaczeniem na rozpoczęte inwestycje;

- dokonać zmian w ustawie - Prawo wodne mających na celu uregulowanie kwestii melioracji podstawowych i świadczenia usług na rzecz rolnictwa w granicach parków narodowych;

- zmodyfikować system finansowania parków narodowych w kierunku umożliwiającym większy udział finansów publicznych zarówno rządowych, jak i samorządowych, wraz z partycypacją środków finansowych pochodzących ze źródeł wspólnotowych, organizacji pozarządowych oraz osób prywatnych.

Ponadto komisje uważają, że Ministerstwo Środowiska powinno opracować Strategię gospodarowania wodami w Polsce i utworzyć Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej oraz ściślej współpracować z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie dostosowania istniejących programów do programu NATURA 2000, zwłaszcza w perspektywie pojawiającej się możliwości pozyskania środków unijnych.

Komisje wyrażają podziękowanie dla organizatorów wyjazdowego posiedzenia zarówno ze strony samorządów jak i dyrekcjom narwiańskiego i biebrzańskiego parku narodowego, życzą dalszego dobrego współdziałania w zakresie ochrony środowiska, przeciwdziałania powodziom, wzrostu przychodów miejscowych rolników, ale również udostępnienia "cudów podlaskiej natury" szerokim rzeszom turystów z kraju i z zagranicy.

Następnie Komisja Ochrony Środowiska zapoznała się ze sprawozdaniem z Inauguracyjnej Konferencji, dotyczącej działania parlamentów w dziedzinie prawa międzynarodowego na rzecz środowiska i zrównoważonego rozwoju, zorganizowanej w Paryżu przez Senat Republiki Francuskiej, Unię Międzyparlamentarną oraz Instytut Szkoleń i Badań Narodów Zjednoczonych.

Konferencja odbyła się w Paryżu w dniach 22-23 kwietnia br. Jej celem było omówienie roli parlamentarzystów i parlamentów narodowych w realizacji zadań związanych z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem.

Podczas konferencji szczególną uwagę poświęcono trzem zagadnieniom: zmianom klimatu, zaopatrzeniu i gospodarowaniu wodą oraz wpływowi handlu światowego na środowisko.

W konferencji wzięło udział około 160 uczestników z całego świata oraz przedstawiciele gospodarzy i organizatorów. Polskich parlamentarzystów reprezentowała senator Apolonia Klepacz, wiceprzewodnicząca Komisji Ochrony Środowiska.

Na zakończenie swojego posiedzenia Komisja Ochrony Środowiska przyjęła sprawozdanie ze swej działalności w V kadencji Senatu RP.

W sprawozdaniu omówiono szczegółowo działalność legislacyjną i pozalegislacyjną komisji, odbyte seminaria, konferencje i posiedzenia wyjazdowe, kontakty zagraniczne, a także korespondencję nadsyłaną do komisji.

W uwagach końcowych stwierdzono, że niewątpliwym osiągnięciem komisji jest rozpoczęta w IV kadencji i z powodzeniem realizowana w V kadencji współpraca z Lasami Państwowymi i przedstawicielami przemysłu drzewnego w Polsce. Dzięki inicjatywie komisji doszło do powołania przez Ministra Środowiska i Ministra Gospodarki międzyresortowej komisji wspólnej, która wypracowując założenia współpracy miedzy stronami zainteresowanymi handlem surowcem drzewnym, przyczynia się do ochrony rodzimego przemysłu tartacznego.

W podsumowaniu stwierdzono także, iż w porównaniu z pracami komisji poprzednich kadencji Komisja Ochrony Środowiska była najbardziej obciążona pracą legislacyjną - rozpatrzyła najwięcej ustaw. Wynikało to niewątpliwie z przyspieszenia procesu dostosowania prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej. Mimo poważnej ilości prac legislacyjnych członkowie komisji wykazywali się dużą aktywnością, czego dowodem jest liczba posiedzeń merytorycznych, wyjazdowych, konferencji oraz wysyłanej korespondencji związanej z napływającymi interwencjami i wnioskami.