1 czerwca 2004 r.

Podczas posiedzenia Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej oraz niektórych innych ustaw.

Senatorowie wysłuchali informacji, które przedstawili pełnomocnik ministra obrony narodowej ds. budowy i wdrażania ASOC płk Piotr Pabisiak-Karwowski z Departamentu Prawnego MON, dyrektor Biura Prawnego Komendy Głównej Straży Granicznej Marcin Własnowolski oraz Mikołaj Juszczuk z Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Ponadto zapoznano się z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Uchwalona przez Sejm nowelizacja zmierza do wprowadzenia regulacji prawnych umożliwiających przeciwdziałanie zagrożeniu atakami terrorystycznymi z powietrza oraz działanie w polskiej przestrzeni powietrznej sojuszniczych statków powietrznych wykonujących zadania w ramach misji wojskowego nadzoru przestrzeni powietrznej NATO.

W ustawie przewidziano w szczególności możliwość zniszczenia uprowadzonego statku powietrznego, jeśli z posiadanych informacji wynika, że będzie on użyty jako środek ataku terrorystycznego, wskazano organ właściwy do podjęcia decyzji o zastosowaniu środków przymusu wobec obcego statku powietrznego oraz organ właściwy do wydania zezwolenia na wykonanie lotu w polskiej przestrzeni powietrznej przez obcy wojskowy statek powietrzny.

W głosowaniu Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 4 poprawek do rozpatrywanej nowelizacji sejmowej. Na sprawozdawcę stanowiska komisji w tej sprawie wybrano senatora Wiesława Pietrzaka.

Tematem drugiej części posiedzenia Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego było mianowanie na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy będących w rezerwie lub w stanie spoczynku.

Gośćmi komisji byli: wiceminister obrony narodowej Maciej Górski, dyrektor Departamentu Kadr i Szkolnictwa Wyższego gen. bryg. Zbigniew Jabłoński, szef Generalnego Zarządu Zasobów Osobowych Sztabu Generalnego WP gen. dyw. Leszek Chyła, zastępca kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, a także przedstawiciele Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego z prezesem płk w stanie spoczynku Zenonem Biesagą, Związku Żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego i Klubu Generałów Wojska Polskiego.

W swych wystąpieniach przedstawiciele związku stwierdzali, że MON ogranicza liczbę mianowań na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy będących w rezerwie lub w stanie spoczynku. W ich opinii, związek powinien mieć prawo występowania o mianowanie na wyższe stopnie swoich działaczy za wybitne osiągnięcia w dziedzinie obronności.

Przedstawiciele MON przypomnieli, że problematykę mianowania na wyższe stopnie wojskowe reguluje ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP oraz rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 30 lipca 1992 r. w sprawie zasad, warunków i trybu mianowania na stopnie wojskowe. Zgodnie z rozporządzeniem, żołnierze niebędący w czynnej służbie wojskowej mogą być mianowani na wyższy stopień wojskowy w wypadkach uzasadnionych potrzebami sił zbrojnych. Rozporządzenie precyzuje takie wypadki oraz podmioty, które mogą o to wystąpić. Jeden z zapisów rozporządzenia przez pojęcie "za wybitne zasługi" umożliwia mianowanie na wyższe stopnie wojskowe byłych żołnierzy zawodowych, w tym działaczy Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego nie posiadających statusu kombatanta, którzy swoją działalnością przyczyniają do popularyzacji problematyki umacniania obronności i bezpieczeństwa państwa, jak również krzewienia patriotycznych postaw wśród młodzieży. W opinii resortu, aktywne członkostwo w organizacji nie jest w żadnym wypadku równoznaczne ze spełnieniem wymogu posiadania wyjątkowych zasług.

Ponadto, zgodnie z ustawą z 24 lipca 1999 r. o szczególnych zasadach, warunkach i trybie mianowania na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy uczestniczących w walkach o obronność i niepodległość Polski podczas II wojny światowej w okresie powojennym, istnieje możliwość mianowania na kolejne stopnie wojskowe żołnierzy, którzy brali udział w tych walkach, w tym również byłych żołnierzy zawodowych w wypadku, gdy nie byli oni mianowani w okresie powojennym za dokonanie czynu świadczącego o szczególnym męstwie lub za wyjątkowe zasługi. W tym wypadku wniosek o mianowanie żołnierza władze naczelne związków i stowarzyszeń kombatanckich lub wojskowy komendant uzupełnień składają do kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Mając na uwadze obowiązujący stan prawny, resort obrony stwierdził, że stopień wojskowy jest odzwierciedleniem pozycji żołnierza w hierarchii służbowej, a jego usytuowanie w niej powinno być wynikiem istnienia w tym względzie określonych potrzeb sił zbrojnych. Znajduje to jeszcze większe uzasadnienie w nowej ustawie pragmatycznej, która przewiduje jednoznaczną tożsamość posiadanego stopnia wojskowego ze stopniem etatowym stanowiska, które zajmuje żołnierz.

W dyskusji strony związkowa i rządowa zobowiązały się do współpracy w sprawie mianowań na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy będących w rezerwie lub w stanie spoczynku. Ustalono również, że komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego podejmie w tej sprawie stanowisko.