24 kwietnia 2002 r.

Senatorowie z Komisji Nauki, Edukacji i Sportu zapoznali się założeniami kształtowania polityki edukacyjnej państwa w aspekcie regionalnym.

W posiedzeniu wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu: wiceminister Tomasz Goban-Klos, szef gabinetu politycznego ministra Janusz Gęsicki, doradca ministra Eugeniusz Buśko oraz główni wizytatorzy Izydoria Kos-Górczyńska i Ewa Repsch.

Problemy związane z kształtowaniem polityki edukacyjnej państwa w obszarze regionalnym przedstawił wiceminister T. Goban-Klos. Jak stwierdził, na podstawie trzyletnich doświadczeń funkcjonowania oświaty w nowym układzie ustrojowo-administracyjnym można stwierdzić, że przyjęte rozwiązania wykazują pewne dysfunkcje. Nastąpiła znaczna decentralizacja tworzenia programów nauczania. Programy autorskie mogą powstawać na poziomie szkoły i na tym poziomie są zatwierdzane przez dyrektora, który stanowi pierwsze ogniwo nadzoru pedagogicznego. Jest to niezgodne z rozwiązaniami przyjętymi w większości krajów UE, w których za jakość kształcenia (w tym programy nauczania) odpowiada nadzór państwowy. W opinii resortu, lansowana w ostatnich latach koncepcja miękkiego nadzoru pedagogicznego wyraźnie się sprawdza i dlatego konieczne wydaje się wzmocnienie pozycji kuratora oświaty, który realizuje regionalną politykę edukacyjną państwa w województwie, przede wszystkim w zakresie dbałości o jakość kształcenia. Resort zamierza odbudować przejrzystą trzyszczeblową strukturę nadzoru pedagogicznego: dyrektor szkoły, kurator oświaty, minister edukacji. Kurator byłby wyposażony w instrumenty pozwalające na kształtowanie sieci szkolnej i kierunków kształcenie zawodowego, na realny wpływ na doskonalenie zawodowe nauczycieli i doradztwo metodyczne, a w rezultacie - na awans zawodowy nauczycieli.

W opinii MENiS, zmian wymaga także scentralizowany system podziału subwencji oświatowej. Powinny one zmierzać do uproszczenia podziału algorytmicznego subwencji, zmian decentralizujących dyspozycje planistyczne podziału subwencji i ewentualnie w zakresie dystrybucji środków, a także do utworzenia zintegrowanej administracyjnej bazy danych w edukacji, która będzie wiarygodną przesłanką decyzji planistycznych.

Ważnym elementem regionalnej polityki edukacyjnej jest realizacja inwestycji oświatowych. Przekazanie wszystkich środków na te inwestycje do systemu tzw. kontraktów wojewódzkich spowodowało, że w praktyce władze regionalne zamroziły wszelkie inwestycje oświatowe. Być może, nie rezygnując z obowiązującego obecnie systemu, należałoby wprowadzić zasadę parytetowego współfinasowania inwestycji oświatowych z budżetów gmin i powiatów oraz ze środków wojewódzkich.

Regionalny wymiar polityki edukacyjnej to również koordynacja programów specjalnych takich jak dożywianie dzieci czy przywrócenie opieki medycznej w szkole.

W dyskusji podnoszono przede wszystkim kwestie podziału kompetencji między poszczególne szczeble samorządu, przy tej okazji wskazywano na istniejące w tym zakresie dysfunkcje. Ponadto szeroko dyskutowano problem nadzoru pedagogicznego i roli kuratorów.