Na swym posiedzeniu senatorowie z Komisji Kultury i Środków Przekazu przystąpili do rozpatrywania ustawy o kinematografii.

Zapisy przyjęte przez Sejm rekomendowali komisji: minister kultury Waldemar Dąbrowski oraz przedstawiciele resortu - sekretarz stanu Agnieszka Odorowicz, wicedyrektor Departamentu Prawno-Legislacyjnego Ewa Ziemiszewska i dyrektor Departamentu Filmu Andrzej Kosmala, a także poseł sprawozdawca Piotr Gadzinowski. Ponadto senatorowie wysłuchali opinii przedstawicieli Stowarzyszenia Filmowców Polskich - prezesa Jacka Bromskiego i członka zarządu Wojciecha Ziembickiego oraz prezesa Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Komunikacji Kablowej Jerzego Straszewskiego. Gośćmi komisji byli również dyrektor Filmoteki Narodowej Waldemar Piątek, dyrektor Departamentu Prawnego w KRRiT Robert Kroplewski, doradca zarządu TVP SA Krzysztof Wojciechowski, prezes Stowarzyszenia "Kina Polskie", przewodniczący Federacji Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki Jan Budkiewicz, przedstawiciel Związku Mediów Józef Birka. Zapoznano się ponadto ze szczegółowymi uwagami Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Uchwalona przez Sejm ustawa powstała na podstawie dwóch projektów - rządowego i poselskiego. W ustawie określono zasady wspierania twórczości filmowej i innej działalności w dziedzinie kinematografii oraz ochrony zasobów sztuki filmowej. Zadania organów administracji rządowej w zakresie kinematografii będą realizowane przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Na podstawie art. 4 nie znajdzie ona zastosowania do audiowizualnej rejestracji m.in. wykonań utworów słownych, słowno-muzycznych, muzycznych i scenicznych, do zdarzeń z życia politycznego, społecznego, kulturalnego, religijnego, gospodarczego i sportowego, a także do produkcji i rozpowszechniania filmów przez jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz jednostki organizacyjne więziennictwa podległe Ministrowi Sprawiedliwości.

W ustawie zdefiniowano pojęcia kluczowe dla jej funkcjonowania takie jak film, film polski, dystrybucja filmu, kopia wzorcowa, koproducent filmu, producent filmu czy rozpowszechnianie filmu.

W celu wspierania rozwoju kinematografii ustawa tworzy Polski Instytut Sztuki Filmowej. Instytut będzie działał jako państwowa osoba prawna, wyposażona w majątek Skarbu Państwa. Instytut będzie prowadził samodzielną gospodarkę mieniem w ramach posiadanych środków. W efekcie prac legislacyjnych w Sejmie przesądzono, że instytut nie będzie prowadził działalności gospodarczej, w tym produkcji filmów, choć taką możliwość zakładały projekty rządowy i poselski. W przekonaniu ustawodawcy, przyjęcie takiego rozwiązania znajduje uzasadnienie w konieczności zapewnienia transparentności działania instytutu przy rozdziale środków finansowych i pozwoli uniknąć sytuacji, w których instytut jako dysponent funduszy pochodzących ze środków budżetowych sam sobie przyznawałby środki na produkcję; tym samym konkurowałby z innymi producentami w ubieganiu się o te środki.

W ustawie określono zamknięty katalog przychodów instytutu i jest to zagadnienie, na gruncie którego w trakcie prac sejmowych pojawiło się wiele kontrowersji. Dotyczyły one przede wszystkim obowiązku dokonywania wpłat przez wszystkie podmioty eksploatujące polskie kino. Zgodnie z art. 19 ust. 1-5 obowiązek ten będzie dotyczył podmiotów prowadzących kino, podmiotów prowadzących dystrybucję, nadawców programów telewizyjnych, operatorów platform cyfrowych oraz operatorów telewizji kablowych. Wysokość wpłaty na rzecz instytutu została ustalona na poziomie 1,5% odpowiednio od przychodu: uzyskanego z tytułu wyświetlania filmów i reklam w kinie, przed podziałem z podmiotem prowadzącym dystrybucję, uzyskanego ze sprzedaży oraz wynajmu nośników z nagranymi na nich filmami oraz z umów upoważniających inne podmioty do takiej sprzedaży lub wynajmu, uzyskanego z tytułu emisji reklam, telesprzedaży i audycji sponsorowanych, uzyskanego z tytułu przychodów pochodzących z opłat za dostęp do programów nadawanych na platformie cyfrowej oraz uzyskanego z tytułu świadczenia usługi reemisji.

Dofinansowanie przedsięwzięcia będzie miało formę dotacji, pożyczki lub poręczenia i zostanie udzielone w drodze umowy cywilnoprawnej, zawartej w imieniu instytutu przez dyrektora. Każde dofinansowanie będzie wymagało zasięgnięcia opinii ekspertów wywodzących się ze środowisk filmowych oraz środowisk opiniotwórczych.

Zdaniem przedstawicieli rządu, uchwalenie nowej ustawy o kinematografii jest koniecznością. Polskie kino przeżywa od dłuższego czasu kryzys. Obecność polskiego filmu na europejskim i światowym rynku filmowym jest znikoma. O słuszności uchwalenia tej ustawy przekonywał także poseł sprawozdawca sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu P. Gadzinowski.

Zapis o utworzeniu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, który finansowany byłby m.in. z 1,5-proc. podatku od reklam od operatorów telewizji kablowych i nadawców prywatnych, wywołał wiele kontrowersji i protestów zainteresowanych środowisk. Prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Komunikacji Kablowej J. Straszewski zwracał uwagę, że przyjęta przez Sejm ustawa jest obciążona poważnymi błędami. Kwestionował zgodność proponowanych w ustawie rozwiązań z konstytucją, a także z dyrektywami Unii Europejskiej. Jego zdaniem, ustawa jest typowym przykładem próby naruszenia swobody gospodarczej, tworzeniem sytuacji, w której jeden przedsiębiorca ma finansować innego przedsiębiorcę bez żadnych korzyści dla siebie. Jest to, zdaniem prezesa Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Komunikacji Kablowej, jaskrawe naruszenie zasad wolnego rynku. J. Straszewski obawia się także, iż operatorzy kablówek przerzucą koszty nowego podatku na abonentów.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury A. Odorowicz przedstawiła analizy, z których wynika, że nowa ustawa o kinematografii jest zgodna zarówno z polskim prawem, jak i z dyrektywami UE. "W obliczu faktu, że w ostatnim czasie operatorzy kablówek wiele zyskali na obniżeniu dla nich stawki VAT z 22 do 7%, a żaden z nich nie obniżył w związku z tym abonamentów, nieuczciwe wydaje mi się przerzucanie nowych opłat na odbiorców kablówek. Jednak nawet gdyby tak się stało, abonamenty wzrosłyby o niecałe 5 zł rocznie" - tłumaczyła wiceminister A. Odorowicz.

W dyskusji senatorowie z Komisji Kultury i Środków Przekazu nie zakwestionowali artykułów ustawy o kinematografii dotyczących finansowania polskiego kina m.in. przez telewizje prywatne i operatorów kablówek. Zgłoszone przez nich podczas posiedzenia poprawki dotyczyły formalnych kwestii związanych z organizacją Instytutu Sztuki Filmowej, m.in. składu Rady Instytutu, a także zasad dofinansowywania filmów przez tę instytucję.

Po wysłuchaniu propozycji poprawek przewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu senator Grzegorz Matuszak ogłosił przerwę w posiedzeniu komisji do 2 czerwca br. Powołano zespół, w skład którego weszli senatorowie G. Matuszak i Krzysztof Piesiewicz, przedstawiciele rządu i senackiego biura legislacyjnego. Jego celem będzie opracowanie propozycji poprawek zgłoszonych w toku dyskusji. Zostaną one poddane pod głosowanie na posiedzeniu 2 czerwca br.