Senatorowie wysłuchali opinii na temat uchwalonej przez Sejm ustawy przedstawionych m.in. przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego, sekretarz stanu w tym resorcie Agnieszkę Odorowicz, przewodniczącego Federacji Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki Jana Budkiewicza, a także dyrektora Departamentu Finansowania Sfery Budżetowej w Ministerstwie Finansów Dariusza Atłasa oraz wicedyrektora Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego w tym resorcie Jerzego Kurowskiego. Podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu Anna Radziwiłł odczytała, przyjęte na posiedzeniu 17 maja br., stanowisko Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w sprawie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz o zmianie ustawy o systemie oświaty. Ponadto komisja zapoznała się z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, w której zawarto uwagi szczegółowe o nowelizacji.

W przedłożeniu rządowym zaproponowano ustanowienie medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", nadawanego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego osobom wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego. Minister W. Dąbrowski zrelacjonował przedłożoną zmianę systemu honorowania osób zasłużonych dla kultury, jej twórców, animatorów i organizatorów życia kulturalnego. System odznaczeń wzorowany jest na koncepcji francuskiej. Proponowany medal ma stanowić trzystopniowe odznaczenie, honorujące wybitną twórczość, pozwalające niejako prowadzić na ścieżce kariery zawodowej poprzez całe życie ludzi o znaczących osiągnięciach lokalnych, regionalnych, narodowych czy o osiągnięciach o znaczeniu wybitnym. Medal ten jest propozycją wyłonioną w ramach zamkniętego konkursu spośród najwybitniejszych polskich medalierów.

Minister kultury podkreślił, że należy doceniać, wspierać i dostrzegać ludzi oddanych kulturze, którzy swoją pracą, a przede wszystkim pasją przyczyniają się do tworzenia kultury i tradycji naszego kraju.

Poprawki wprowadzone do ustawy w drugim czytaniu w Sejmie dotyczyły zasad finansowania instytucji kultury oraz innych podmiotów prowadzących działalność kulturalną. Polegały one przede wszystkim na umożliwieniu ministrowi właściwemu do spraw kultury i dziedzictwa dotowania samorządowych instytucji kultury i pozarządowych organizacji prowadzących działalność kulturalną oraz jednostkom samorządu terytorialnego - dotowania państwowych instytucji kultury.

Brak jednolitego stanowiska rządu, są natomiast rozbieżne stanowiska resortu kultury i resortu finansów. Ministerstwo Kultury widzi konieczność finansowania i lepszego dofinansowania instytucji kultury przy założeniu, że nie zwiększa to budżetu państwa, a jedynie udrażnia przepływy finansowe pomiędzy stroną rządową a samorządową.

Zarówno konstytucja, jak i ustawa o finansach publicznych oraz ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego stwarzają określone ramy, w których samorząd może się poruszać. Ministerstwo Finansów, jak zaznaczył wicedyrektor Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego J. Kurowski, rozumie cele i potrzeby konkretnych jednostek kultury. Ale nie można dopuścić do sytuacji, by resort finansów, który z jednej strony przekazuje w formie subwencji i dotacji środki samorządom, prosił, by te samorządy sfinansowały zadanie państwowe. W ten sposób stworzyłby się nieład i dysharmonia w systemie finansów publicznych. Zadaniem Ministerstwa Finansów jest czuwanie nad tym, by nie doprowadzić do naruszenia dyscypliny finansów publicznych. W dalszej części swojej wypowiedzi J. Kurowski stwierdził, że zgodnie z art.166 konstytucji samorządy mogą wykonywać zadania własne lub zadania zlecone i powierzone przez państwo. Jeśli zlecone i powierzone - to również sfinansowane przez państwo. Nie dopuszcza się w ogóle do tego, by jednostki samorządowe wykonywały cudze niesamorządowe zadania z własnych pieniędzy.

Podczas posiedzenia poseł Bogdan Zdrojewski przedstawił stanowisko sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, która była przeciwnikiem likwidacji wszystkich dotychczasowych odznaczeń. W miejsce likwidowanych pozostawiono odznaczenie "Zasłużony dla Kultury Polskiej". Jak zaznaczył poseł B. Zdrojewski, w budżecie państwa zapisane są określone środki na instytucje samorządowe. Niestety, istnieje problem z przekazaniem tych środków finansowych, jeżeli podmiotem odbierającym środki wprost z budżetu są instytucje samorządowe. Poszerzono zatem nowelizację o jeden zapis, a mianowicie dopuszczono w niektórych wypadkach możliwość partycypacji samorządu w utrzymaniu w jakimś elemencie szkół artystycznych w dużych miastach, wykonujących na rzecz miasta różnego rodzaju czynności o charakterze usługowym, np. koncerty czy też udział w oprawie muzycznej. Ta nowelizacja nie stwarza żadnej sytuacji presji nakazu, a jedynie tworzy możliwość takiego krzyżowego finansowania, z którego samorządy mają prawo skorzystać bądź nie.

Senatorowie z Komisji Kultury i Środków Przekazu pytali przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Ministerstwa Finansów m.in. o przyczyny zaistniałej sytuacji braku stanowiska rządu w sprawie rozpatrywanej ustawy. Przekazali swoje opinie dotyczące konieczności pomocy finansowej państwowym instytucjom kultury, w szczególności szkołom artystycznym. W Polsce istnieje wiele obiektów, które mogłyby być finansowane z budżetu samorządów. Należy dać im szansę na utrzymanie i dalsze prowadzenie działalności. Senatorowie zaznaczyli, że wprowadzone przez Sejm poprawki są logiczne i dają szanse instytucjom kultury na utrzymanie i dalsze prowadzenie działalności. W głosowaniu Komisja Kultury i Środków Przekazu jednomyślnie postanowiła zarekomendować senatowi wprowadzenie dziewięciu poprawek do ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz o zmianie ustawy o systemie oświaty. Trzy zmiany wprowadzono na wniosek senatora Kazimierza Kutza, pozostałe były zbieżne z uwagami senackiego biura legislacyjnego. Ustalono, że sprawozdanie w tej sprawie na posiedzeniu plenarnym Izby złoży senator Irena Kurzępa.