U C H W A Ł A

SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

z dnia 8 maja 2003 r.

w sprawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 10 kwietnia 2003 r. ustawy o działalności ubezpieczeniowej, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1)

w art. 13 w ust. 1 w zdaniu wstępnym skreśla się wyrazy "lub w dokumencie ubezpieczenia";

2)

w art. 14 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:

"1. W przypadku ubezpieczeń, o których mowa w dziale II grupa 17 załącznika do ustawy, umowa ubezpieczenia nie może obejmować dodatkowo innych grup ubezpieczeń, chyba że ubezpieczenia te uwzględnione zostały w odrębnej części polisy oraz została dla nich ustalona odrębna składka ubezpieczeniowa.

2. W ramach ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 1, ubezpieczonemu przysługuje prawo swobodnego wyboru adwokata lub radcy prawnego, w zakresie obrony, reprezentowania lub wspierania jego interesów w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.";

3)

w art. 16 w ust. 4 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:

"Osoby te mają prawo wglądu do akt szkodowych i sporządzania na swój koszt odpisów lub kserokopii dokumentów akt szkodowych, przy czym sposób udostępniania akt szkodowych nie może wiązać się z nadmiernymi, ponad potrzebę, utrudnieniami dla tych osób.";

4)

w art. 22 ust. 6 otrzymuje brzmienie:

"6. Wysokość opłat za przekazanie informacji o stanie zdrowia ubezpieczonych lub osób, na rzecz których ma zostać zawarta umowa ubezpieczenia, a także zakres i tryb udzielania tych informacji określają wspólnie zakład ubezpieczeń i podmiot, o którym mowa w art. 4 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.";

5)

w art. 27 w ust. 3 oraz w art. 106 w ust. 4 skreśla się wyraz "biegle";

6)

w art. 27 w ust. 4 po wyrazach "krajowego zakładu ubezpieczeń" dodaje się wyrazy ", w tym prezes zarządu," oraz skreśla się wyrazy ", a prezes zarządu ponadto dwoma latami pracy w zarządzie zakładu ubezpieczeń";

7)

art. 29 otrzymuje brzmienie:

"Art. 29. Członkiem organu zarządzającego zakładu ubezpieczeń nie może być osoba będąca członkiem organu zarządzającego:

1) narodowego funduszu inwestycyjnego lub firmy zarządzającej majątkiem narodowego funduszu inwestycyjnego;

2) towarzystwa funduszy inwestycyjnych;

3) podmiotu prowadzącego działalność maklerską w rozumieniu przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz inną działalność w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi;

4) powszechnego towarzystwa emerytalnego;

5) banku.";

8)

w art. 35 w ust. 1 i 2 po wyrazach "głosów na walnym zgromadzeniu" dodaje się wyrazy "lub udziału w kapitale zakładowym";

9)

w art. 42 skreśla się ust. 2 oraz oznaczenie ust. 1;

10)

w art. 44 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, uzyskanie członkostwa musi być związane z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jego utrata - z wygaśnięciem stosunku ubezpieczenia.";

11)

w art. 63 w ust. 1 skreśla się wyrazy "obecnych na posiedzeniu";

12)

w art. 75 w ust. 1 po wyrazach "statutu towarzystwa" dodaje się wyrazy "lub niniejszego rozdziału";

13)

w art. 75 w ust. 2 wyraz "usunięcie" zastępuje się wyrazem "odwołanie";

14)

w art. 82 w ust. 2 w pkt 4 skreśla się wyraz "przekształconej";

15)

w art. 85 w ust. 1 wyrazy "przekształconej spółki" zastępuje się wyrazami "spółki powstałej w wyniku przekształcenia";

16)

w art. 92 w ust. 3 w pkt 20 po wyrazie "zarządzających" dodaje się wyrazy "i nadzorujących";

17)

w art. 92 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

"4. Dokumenty, o których mowa w ust. 3, powinny być sporządzone w języku polskim lub przetłumaczone na język polski. Tłumaczenie powinno być sporządzone przez tłumacza przysięgłego lub konsula Rzeczypospolitej Polskiej. Dokumenty urzędowe przed tłumaczeniem powinny być zalegalizowane przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej.";

18)

w art. 106 w ust. 5 po wyrazach "o których mowa w ust. 3," dodaje się wyrazy "w tym dyrektor głównego oddziału," oraz skreśla się wyrazy ", a dyrektor głównego oddziału ponadto dwoma latami pracy w zarządzie zakładu ubezpieczeń";

19)

w art. 107 w ust. 3 w pkt 16 po wyrazach "toczących się" dodaje się wyrazy "przeciwko nim";

20)

w art. 107 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

"4. Dokumenty, o których mowa w ust. 3, powinny być sporządzone w języku polskim lub przetłumaczone na język polski. Tłumaczenie powinno być sporządzone przez tłumacza przysięgłego lub konsula Rzeczypospolitej Polskiej. Dokumenty urzędowe przed tłumaczeniem powinny być zalegalizowane przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej.";

21)

w art. 114 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:

"2. Zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń w zakresie działu II grupa 10 załącznika do ustawy, z wyjątkiem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika, nie może być wydane, jeżeli zagraniczny zakład ubezpieczeń nie przedłoży listy reprezentantów do spraw roszczeń.";

22)

w art. 119 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

"3a. Organ nadzoru cofa zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń w zakresie działu II grupa 10 załącznika do ustawy, z wyjątkiem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika, w przypadku stwierdzenia braku reprezentanta do spraw roszczeń w państwie członkowskim Unii Europejskiej.";

23)

w art. 123 w ust. 5 po wyrazie "odpowiada" dodaje się wyrazy "całym swoim";

24)

w art. 129 w ust. 5 wyrazy "dowolne prawo państwa" zastępuje się wyrazami "prawo dowolnego państwa";

25)

w art. 148 w ust. 2 wyraz "zabezpieczeń" zastępuje się wyrazem "ubezpieczeń";

26)

w art. 148 w ust. 3 w pkt 5 wyraz "niepodzielnemu" zastępuje się wyrazem "niepodzielonemu";

27)

w art. 154 w ust. 6 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

"2) obligacje emitowane lub poręczone przez jednostki samorządu terytorialnego lub związki jednostek samorządu terytorialnego;";

28)

w art. 159:

a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

"2. Aktuariusz niezwłocznie informuje zarząd zakładu ubezpieczeń o ujawnieniu podczas wykonywania zadań, o których mowa w ust. 1, faktów wskazujących na popełnienie przestępstwa lub naruszenie przepisów prawa.",

b) dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

"2a. Aktuariusz, w terminie 30 dni od dnia poinformowania zarządu zakładu ubezpieczeń o ujawnieniu faktów, o których mowa w ust. 2, informuje organ nadzoru o ujawnionych faktach oraz podjętych przez zakład ubezpieczeń działaniach w związku z ujawnieniem tych faktów.";

29)

w art. 179 w ust. 2 w pkt 1, w pkt 2 w lit. a oraz w ust. 3 w pkt 3 użyte w różnym przypadku wyrazy "połączony zakład ubezpieczeń" zastępuje się użytymi w odpowiednim przypadku wyrazami "zakład ubezpieczeń przejmujący lub nowo zawiązany";

30)

w art. 194 w ust. 2 wyrazy "Wspólnot Europejskich" zastępuje się wyrazami "Unii Europejskiej";

31)

w art. 209 w ust. 1 w pkt 3 wyrazy "ubezpieczających lub ubezpieczonych" zastępuje się wyrazami "ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia";

32)

w art. 212 skreśla się ust. 3;

33)

w art. 217 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

"2. Członkostwo w Izbie ustaje z chwilą podjęcia uchwały o likwidacji dobrowolnej lub z chwilą, gdy decyzja o likwidacji przymusowej stała się prawomocna.";

34)

w art. 224 w ust. 1 oraz w art. 228 wyraz "organów" zastępuje się wyrazami "zarządu lub rady nadzorczej";

35)

w art. 233 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

"1) w art. 384 dodaje się § 5 w brzmieniu:

"§ 5. W przypadku umowy ubezpieczenia przepisy niniejszego tytułu stosuje się do stron umowy, także gdy ubezpieczający nie jest konsumentem.";";

36)

w art. 247 skreśla się ust. 1;

37)

w art. 247 w ust. 2 po wyrazie "ubezpieczonego" dodaje się wyraz ", uposażonego";

38)

w art. 248 wyrazy "na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym" zastępuje się wyrazami "z działu I grupa 3 załącznika do ustawy";

39)

dodaje się art. 248a w brzmieniu:

"Art. 248a. 1. Zarząd komisaryczny ustanowiony na mocy dotychczas obowiązujących przepisów wykonuje swoje zadania do upływu terminu określonego w decyzji o jego ustanowieniu, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Z dniem ustanowienia przez organ nadzoru zarządu komisarycznego zgodnie z przepisami ustawy, zarząd komisaryczny ustanowiony na mocy dotychczas obowiązujących przepisów wygasa.";

40)

w art. 252:

a) w zdaniu wstępnym po wyrazach "art. 82 ust. 12" dodaje się wyrazy ", art. 82c
ust. 4a",

b) w pkt 2 po wyrazach "art. 13 ust. 3" dodaje się wyrazy "i ust. 5";

41)

dodaje się art. 252a w brzmieniu:

"Art. 252a. Przepisy art. 35 ust. 4 pkt 5 i art. 239 ust. 3 pkt 5 obowiązują do czasu zakończenia restrukturyzacji sektora, nie później niż do dnia 31 grudnia 2006 r.";

42)

w art. 253 w ust. 2 wyrazy "art. 118 ust. 3-5" zastępuje się wyrazami "art. 114 ust. 2, art. 118 ust. 3-5, art. 119 ust. 3a";

43)

w art. 255 wyrazy "1 lipca 2003 r." zastępuje się wyrazami "1 stycznia 2004 r.";

44)

w art. 255 na końcu dodaje się wyrazy ", z wyjątkiem art. 189 oraz art. 248a, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.".

MARSZAŁEK SENATU

Longin PASTUSIAK

UZASADNIENIE

 

W wyniku prac nad ustawą o działalności ubezpieczeniowej Senat podjął uchwałę o wprowadzeniu do niej 44 poprawek. Najistotniejsze poprawki o charakterze merytorycznym odnoszą się do przepisów regulujących ogólne zasady wykonywania działalności ubezpieczeniowej, zasady funkcjonowania zakładów ubezpieczeń w formie spółki akcyjnej i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, warunki wykonywania działalności ubezpieczeniowej przez krajowe i zagraniczne zakłady ubezpieczeń, status aktuariusza i odpowiedzialność karną oraz do przepisów przejściowych i końcowych.

Ogólnych zasad wykonywania działalności ubezpieczeniowej dotyczą m. in. poprawki nr 2-8. Zmiana zaproponowana do art. 14 ust. 2 umożliwiając objęcie umową ubezpieczenia ochrony prawnej - innych grup ubezpieczeń pod warunkiem uwzględnienia ich w odrębnej części polisy i ustalenia dla nich odrębnej składki, ma na celu dostosowanie przepisu do dyrektywy 87/344/EEC w sprawie koordynacji ustaw, rozporządzeń i przepisów administracyjnych dotyczących ubezpieczenia kosztów ochrony prawnej.

Wprowadzając poprawkę nr 3 Senat kierował się przekonaniem, że brzmienie art. 16 ust. 4 w wersji przyjętej przez Sejm spowoduje znaczne utrudnienie dla osób ubezpieczonych i poszkodowanych w dostępie do akt szkodowych, zwłaszcza w związku z przyznaniem prawa do wglądu do tych akt wyłącznie w siedzibie zakładu ubezpieczeń.

Poprawka nr 4 zmierza do usankcjonowania dotychczasowej praktyki ustalania przez zainteresowane strony wysokości i warunków wypłacania rekompensaty finansowej za udzielanie informacji o stanie zdrowia ubezpieczonych, bez ingerencji organu administracji rządowej.

Poprawki nr 5 i 6 (oraz nr 18) łagodzą wymogi w stosunku do członków zarządu krajowego zakładu ubezpieczeń oraz odpowiednio dyrektora głównego oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń i jego zastępców. Przyjmując te poprawki Senat miał na względzie m. in. niejasność kryterium "biegłego" posługiwania się językiem polskim oraz ewentualne wątpliwości co do tego, czy dwuletnie doświadczenie prezesa zarządu (lub dyrektora głównego oddziału) w zarządzie zakładu ubezpieczeń może być wliczone do pięcioletniego doświadczenia w instytucji finansowej, czy też okresy te należy liczyć odrębnie.

Istotne znaczenie ma poprawka nr 7 znosząca część zakazów łączenia stanowisk członka zarządu zakładu ubezpieczeń ze stanowiskiem członka zarządu innych instytucji rynku finansowego. Senat uznał niektóre z tych zakazów za zbyt restrykcyjne (np. w porównaniu z regulacjami dotyczącymi banków), naruszające ład korporacyjny funkcjonujący w zakładach ubezpieczeń i pociągające za sobą m. in. konieczność zmiany struktur organizacyjnych zakładów ubezpieczeń związanych z dodatkowymi kosztami przenoszonymi ostatecznie na klientów zakładów ubezpieczeń.

W zakresie przepisów szczególnych dotyczących zasad funkcjonowania zakładów ubezpieczeń w formie spółki akcyjnej i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych Senat wprowadził m. in. poprawki nr 8 - 12. Zmiana zaproponowana do art. 35 ust. 1 i 2 wynika z konieczności dostosowania przepisu do prawa Unii Europejskiej w tym zakresie (np. dyrektywy 2002/83/EC dotyczącej ubezpieczeń na życie) oraz do treści art. 36 ust. 1 dotyczącego obowiązku informowania o zbywaniu akcji.

Senat uznał za zasadne utrzymanie dotychczasowej zasady regulowania kwestii dotyczących związków wzajemności członkowskiej w umowach, a nie w statucie towarzystwa, biorąc pod uwagę różnorodność takich związków, w szczególności różne podstawy ich tworzenia (więź terytorialna, podmiotowa, przedmiotowa), co uniemożliwia jednolite uregulowanie tej kwestii w statucie. Umożliwienie wprowadzenia w statucie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych odstępstwa od zasady powiązania członkostwa w towarzystwie z zawarciem umowy ubezpieczenia (poprawka nr 10) ma na celu dalsze funkcjonowanie tzw. członków wspierających towarzystwo.

Poprawka 11 zmierza do zwiększenia czytelności przepisu i wyraźnego stwierdzenia, iż uchwały rady nadzorczej towarzystwa zapadają bezwzględną większością głosów przy obecności co najmniej połowy jej członków.

Ustawa opiera się na założeniu nieróżnicowania, o ile jest to możliwe, warunków wykonywania działalności ubezpieczeniowej przez krajowe i zagraniczne zakłady ubezpieczeń, stąd Senat postanowił wprowadzić poprawki nr 16, 21 i 22. Poprawka nr 16 rozszerza zakres oświadczeń o uczestnictwie w organach spółek handlowych składanych przez założycieli i osoby przewidziane na członków zarządu i rady nadzorczej krajowego zakładu ubezpieczeń, o informacje dotyczące uczestnictwa w organach nadzorujących tych spółek, ponieważ ustawa przewiduje taki zakres oświadczenia w odniesieniu do osób proponowanych na stanowiska dyrektora głównego oddziału i jego zastępców w zagranicznym zakładzie ubezpieczeń, z kolei poprawki nr 21 i 22 (wraz z ich konsekwencją - poprawką nr 42) wprowadzają przesłankę odmowy wydania lub cofnięcia zezwolenia na wykonywanie działalności zagranicznego zakładu ubezpieczeń stanowiącą odpowiednik przesłanki takiego działania organu nadzoru w stosunku do krajowych zakładów ubezpieczeń.

Zasad wykonywania zawodu aktuariusza dotyczy poprawka nr 28 doprecyzowująca zakres jego obowiązków w przypadku ujawnienia podczas wykonywania zadań faktów wskazujących na popełnienie przestępstwa lub naruszenie przepisów.

W zakresie przepisów karnych została dokonana jedna zmiana zmierzająca do tego, aby odpowiedzialności karnej za działanie na szkodę zakładu ubezpieczeń lub za podawanie organowi nadzoru nieprawdziwych danych podlegali tylko członkowie zarządu i rady nadzorczej, a nie wszyscy członkowie walnego zgromadzenia zakładu ubezpieczeń, które również jest wymieniane jako organ spółki akcyjnej i towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Możliwość takiej interpretacji pojęcia "organy" w kontekście odpowiedzialności karnej Izba uznała za zbyt szeroką (poprawka nr 34).

Senat zaproponował również kilka istotnych korekt i uzupełnień przepisów przejściowych i końcowych. Skreślenie ust. 1 w art. 247 (poprawka nr 36) zapobiegnie, zdaniem Izby, wątpliwościom w zakresie stosowania prawa dotychczasowego i nowego w sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy a dotyczących zobowiązań powstałych przed tym dniem.

W związku ze znaczną odmiennością nowych regulacji dotyczących zarządu komisarycznego Senat zaproponował wprowadzenie przepisu przejściowego przesądzającego, że zarząd komisaryczny ustanowiony na mocy dotychczasowych przepisów działa, o ile nie zostanie ustanowiony zarząd komisaryczny na mocy nowych przepisów, przyspieszając jednocześnie wejście w życie ustawy w tym zakresie (poprawki nr 39 i 44).

Ponadto Senat wyznaczył termin możliwości złożenia przez organ nadzoru sprzeciwu wobec nabycia akcji krajowego zakładu ubezpieczeń z powodu sprzeczności z planami restrukturyzacji sektora (poprawka nr 41) oraz ze względu na konieczność wydania licznych aktów wykonawczych do pakietu ustaw ubezpieczeniowych oraz dostosowania się przedsiębiorców do zmienionych przepisów przedłużył o pół roku vacatio legis tych ustaw.

Pozostałe poprawki doprecyzowują przepisy ustawy (nr 12, 19, 23, 24, 30, 33), ujednolicają terminologię (13, 14, 15, 29), mają na celu doprowadzenie do spójności wewnętrznej ustawy (nr 1, 31, 32, 37) lub jej zgodności z systemem prawnym (z ustawą z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej - poprawki 17 i 20, z ustawą z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach - poprawka nr 27, z ustawą z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw - poprawka nr 35) lub w inny sposób nieznacznie korygują treść jej przepisów.