Informację w związku z oświadczeniem senatora Zbigniewa Zychowicza, złożonym na 45. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 47), przekazał Minister Finansów:
Warszawa, 2003.10.17
Szanowny Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP
Warszawa
Szanowny Panie Marszałku
W związku z otrzymanym, przy piśmie z dnia 24.09.2003 r. znak: BPS/DSK-043-409/03, oświadczeniem złożonym przez Pana Senatora Zbigniewa Zychowicza, w sprawie publikacji zawartej w tygodniku "Wprost" nr 34, dotyczącej ubezpieczeń społecznych rolników, uprzejmie informuję, że zgodnie z ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 z późn. zm.), zadania w zakresie ubezpieczeń społecznych rolników wykonuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego, którą kieruje - podległy Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Prezes Kasy, będący centralnym organem administracji państwowej.
Odnosząc się do sprawy będącej przedmiotem oświadczenia, wyjaśniam co następuje:
1/ Zgodnie z art. 16 ww. ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r., ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy:
1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,
2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1
Ustawa przewiduje również możliwość ubezpieczenia na wniosek:
1) innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym,
2) osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej nie nabywając prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin lub innemu ubezpieczeniu społecznemu przez okres co najmniej 50 kwartałów.
Z powyższego przepisu wynika, że ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników obejmuje:
- rolników, tzn. - zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy - osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny albo zależny) gospodarstwa rolnego położonego w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia,
- domowników, tzn. zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy - osobę bliską rolnikowi, która:
a) ukończyła 16 lat,
b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy,
Ponadto, zgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy, przepisów dotyczących rolniczych ubezpieczeń emerytalno-rentowych nie stosuje się do osoby, która podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub ma ustalone prawo do emerytury albo renty.
Tak więc, sam fakt prowadzenia działu specjalnego produkcji rolnej nie stanowi wystarczającej przesłanki do objęcia danej osoby rolniczym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym, gdyż muszą być spełnione dodatkowe okoliczności, tzn.:
- osoba musi być rolnikiem /tzn. prowadzić na własny rachunek gospodarstwo rolne/ lub domownikiem,
- nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu /w ramach ZUS/
Oznacza to, że osoba podlegająca ubezpieczeniu w ZUS i podejmująca prowadzenie działu specjalnego produkcji rolnej z tego jedynie tytułu nie może być, bez spełnienia ww. przesłanek, objęta rolniczym systemem ubezpieczeniowym.
2/ W odniesieniu do kwestii zmiany wysokości składek na ubezpieczenie społeczne, uprzejmie wyjaśniam, że sprawy związane z tym zagadnieniem nie leżą w ustawowo określonych kompetencjach Ministra Finansów.
Zgodnie z ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, zagadnienia związane z ubezpieczeniami społecznymi rolników należą obecnie do właściwości ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, a zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników /druk Sejmowy nr 1447/ i przyjętą przez Radę Ministrów autopoprawką do projektu ustawy, tematyka ta ma zostać przeniesiona do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
Powyższy stan prawny nie oznacza, że Minister Finansów nie jest zainteresowany funkcjonowaniem tego systemu ubezpieczeniowego, czego wyrazem jest m.in. zaangażowanie w prace nad przygotowaniem zmian w tym zakresie.
3/ Pragnę jednocześnie wyjaśnić, że kwestia dotycząca opodatkowania działów specjalnych produkcji rolnej regulowana jest ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, która w art. 2 ust. 3 zawiera definicję tego pojęcia, a zakres produkcji, której prowadzenie skutkuje zakwalifikowaniem danej działalności do działu specjalnego produkcji rolnej wynika z załącznika nr 2 do ww. ustawy.
Zgodnie z powyższymi przepisami, nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej, uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nie przekraczających wielkości określonych w ww. załączniku nr 2.
Należy również wskazać, że decyzja co do zmiany wielkości określonych w załączniku nr 2 do ww. ustawy, powyżej których określona działalność uznawana jest za dział specjalny produkcji rolnej, nie jest uzależniona do decyzji Ministra Finansów.
Minister Finansów, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, został jedynie upoważniony do corocznego ogłaszania w drodze rozporządzenia, norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej, określonych w załączniku nr 2, zmieniając je w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarowej produkcji rolnej, ogłaszaneg
o przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.Tak więc fakt, iż przepisy o rolniczych ubezpieczeniach społecznych w swojej treści odwołują się do definicji zawartych w ustawach podatkowych, nie stanowi przesłanki do zmiany przepisów podatkowych. Możliwość wykorzystania obowiązujących w tym zakresie regulacji w celu przejścia z ubezpieczenia w ZUS do KRUS powinna być zatem rozpatrywana na gruncie przepisów regulujących system rolniczych ubezpieczeń społecznych.
4/ Mając na względzie powyższe problemy, jak również uznając celowość zreformowania systemu rolniczych ubezpieczeń społecznych, uprzejmie informuję, że działania w tym zakresie zostały podjęte przez Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.
Zgodnie z Zarządzeniem Nr 58 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie Międzyresortowego Zespołu do Spraw Opracowania Kierunków Reformy Systemu Ubezpieczeń Społecznych Rolników - w lipcu 2003 r. powstał Zespół Międzyresortowy, któremu przewodniczy Pan Jerzy Hausner, Wicepremier, Minister Gosp
odarki, Pracy i Polityki Społecznej.W skład Zespołu, oprócz przedstawicieli Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej weszli przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministra Finansów, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz
zaproszeni eksperci.Celem prac Zespołu jest przygotowanie koncepcji reformy systemu ubezpieczenia społecznego rolników /opracowania koncepcji reformy systemu poprzez określenie docelowego modelu ubezpieczeń i zdefiniowanie roli KRUS), przy jednoczesnym zachowaniu KRUS, jako instytucji obsługującej ubezpieczenia społeczne rolników.
Z wyrazami szacunku
Z upoważnienia MINISTRA FINANSÓW
PODSEKRETARZ STANU
Piotr Sawicki