W kwietniu bieżącego roku otrzymaliśmy list od dyrektora do spraw restrukturyzacji i rozwoju, zastępcy dyrektora zarządu komisarycznego, pana Marka Lipczyka, z prośbą o pilną interwencję w sprawie prywatyzacji i oddłużenia Zakładów Koksowniczych "Przyjaźń" w Dąbrowie Górniczej, drugiego co do wielkości zakładu koksowniczego w Polsce, który wraz ze spółkami zależnymi kapitałowo stwarza blisko trzy tysiące miejsc pracy.

Prace nad poprawą sytuacji ekonomicznej zakładów koksowniczych rozpoczęły się w roku 1997, kiedy to organ założycielski - minister skarbu państwa - wszczął postępowanie naprawcze i ustanowił nad przedsiębiorstwem w marcu 1997 r. zarząd komisaryczny. Opracowany i wdrażany przez zakłady program naprawczy przyniósł znaczące efekty w postaci: zmniejszenia jednostkowych kosztów własnych przedsiębiorstwa o blisko 30% w okresie od 1997-2002 r.; zmniejszenia zatrudnienia, bez przeprowadzania zwolnień grupowych, o ponad 40%; osiągnięcia zysku z działalności operacyjnej przez przedsiębiorstwo od roku 2001, za I kwartał 2003 r. osiągnięto zysk netto.

Sposobem rozwiązania zaistniałej sytuacji mogła być prywatyzacja przedsiębiorstwa poprzez utworzenie spółki wierzycieli. Zezwolenie Rady Ministrów z czerwca 2000 r. stanowiło podstawę sprywatyzowania przedsiębiorstwa w trybie bezpośrednim, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, przez wniesienie przedsiębiorstwa do spółki, do której najwięksi wierzyciele przedsiębiorstwa, w tym Polskie Koleje Państwowe SA, mieli wnieść następnie swoje wierzytelności. W kwietniu 2000 r. zarządy: Zakładów Koksowniczych "Przyjaźń", JSW SA i PKP SA podpisały trójstronne porozumienie w sprawie utworzenia spółki wierzycieli.

W grudniu 2000 r. i w lutym 2001 r. opublikowane zostały wyemitowane przez ministra skarbu państwa zaproszenia do rokowań w sprawie prywatyzacji Zakładów Koksowniczych "Przyjaźń". Polskie Koleje Państwowe SA złożyły ofertę wstępną, zakwalifikowaną jako ważną, na podstawie której zostały dopuszczone przez ministra skarbu państwa do procesu due diligence zakładów, razem z Jastrzębską Spółką Węglową SA i Petro Carbo Chem AG - Niemcy. Po przeprowadzeniu badania przedsiębiorstwa PKP SA i pozostali dwaj inwestorzy złożyli oferty wiążące i zostali przez ministra skarbu państwa dopuszczeni do kolejnego etapu - rokowań. 25 lipca 2001 r. w Ministerstwie Skarbu Państwa odbyły się pierwsze spotkania oferentów z zespołem do spraw rokowań. Rokowania przedłużały się i nie zostały do chwili obecnej zakończone, przede wszystkim z powodu podnoszonego przez inwestorów problemu zadłużenia publicznoprawnego przedsiębiorstwa.

W roku 2002 na podstawie ogłoszonej ustawy o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców z dnia 30 sierpnia 2002 r. zakłady opracowały "Program restrukturyzacji na lata 2002-2006". Program został pozytywnie zaopiniowany przez radę nadzorczą przedsiębiorstwa, ministra skarbu państwa oraz zaakceptowany przez organizacje związkowe działające w zakładach. Na tej podstawie otwarte zostały postępowania restrukturyzacyjne wobec: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, urzędu skarbowego, PFRON i Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej. Działając w oparciu o ogłoszoną również w 2002 r. ustawę o pomocy publicznej dla przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu dla rynku pracy z dnia 30 października 2002 r., zakłady złożyły wniosek do prezesa Agencji Rozwoju Przemysłu o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego. W dniu 20 lutego 2003 r. prezes Agencji Rozwoju Przemysłu postanowieniem ARP/UPP/05/03 wszczął postępowanie restrukturyzacyjne wobec Zakładów Koksowniczych "Przyjaźń".

Zgodnie z postanowieniem art. 22 ustawy o pomocy publicznej dla przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu dla rynku pracy zarząd przedsiębiorstwa podjął starania mające na celu zawarcie ugody restrukturyzacyjnej z wierzycielami wierzytelności cywilnoprawnych. Jednakże na etapie opracowania projektu takiej ugody zarząd PKP SA zmienił zdanie. Do chwili obecnej nie wyraża zgody na skonwertowanie całości zadłużenia na kapitał w spółce wierzycieli, domagając się spłaty części zadłużenia ratalnie, w ciągu trzydziestu sześciu miesięcy.

Jak już zaznaczyliśmy na wstępie, wycofanie się z wcześniej dokonanych ustaleń oraz brak dobrej woli po stronie zarządu PKP SA stwarzają realną groźbę upadłości Zakładów Koksowniczych "Przyjaźń" w ciągu dwóch miesięcy oraz dodatkowo kreują poważne zagrożenie dla rządowych strategii: "Założeń polityki energetycznej Polski" i "Programu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2003-2006", w których założono, że w oparciu o Zakłady Koksownicze "Przyjaźń" utworzony ma zostać koncern węglowo-koksowy, a także stwarzają możliwość spowolnienia bądź niedojścia do skutku procesu prywatyzacji Polskich Hut Stali SA, gdyż zakłady są silnie powiązane technologicznie z podległą PHS SA Hutą "Katowice".

Adam Gierek
Tadeusz Wnuk