Szanowny Panie Premierze!

Cieszy fakt - wynikający z odpowiedzi na oświadczenie senatora Januarego Bienia skierowane do Szanownego Pana w dniu 27 lutego 2002 r. - iż część słusznych zastrzeżeń wobec obowiązującej jeszcze ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego została uwzględniona w projekcie nowej ustawy, która ma zastąpić tę obecnie obowiązującą. Nadal jednak przewidywana jest wypłata przez gminę odszkodowań w przypadku niewskazania lokali socjalnych na realizację wyroków zawierających uprawnienia do najmu tych lokali dla osób eksmitowanych.

Art. 18 ust. 4 obowiązującej ustawy, który wszedł w życie dnia 1 stycznia 2002 r., spowodował falę roszczeń dotyczących wypłaty odszkodowań z powodu braku lokali zastępczych. Roszczenia te wysuwają przede wszystkim osoby fizyczne oraz spółdzielnie mieszkaniowe. Liczba wyroków sądowych zawierających uprawnienie do najmu lokali socjalnych stale wzrasta. W Urzędzie Miasta Częstochowa na realizację oczekuje dziewięćdziesiąt osiem wniosków o przydział lokalu socjalnego do wynajmu z przyznanym przez sąd w wyroku eksmisyjnym uprawnieniem do takiego lokalu, a roszczenia właścicieli budynków mogą osiągnąć nawet kwotę 2 milionów 484 tysięcy zł w układzie rocznym. W Sosnowcu od początku bieżącego roku o realizację wniosków wystąpiło dziewięćdziesięciu jeden wierzycieli, zaś z mieszkaniowego zasobu miasta należałoby zrealizować trzysta sześćdziesiąt eksmisji. Gminy odkładają realizację wyroków orzekających eksmisje na czas późniejszy ze względu na to, iż nie przeprowadzają eksmisji "na bruk", lecz do mieszkań o niższym standardzie. Powoduje to wzrost kosztów eksploatacji mieszkań. Uwzględnienie wniosków o wypłatę odszkodowań wywoła również wzrost kosztów, zwłaszcza z tego powodu, że brakuje podstaw do ustalenia faktycznej wysokości odszkodowań, albowiem na drodze administracyjnej nie można stwierdzić, czy prawdziwe jest stwierdzenie dotyczące niewnoszenia żadnych opłat przez lokatora. Ustalenie wysokości odszkodowania, o którym mowa w art. 18 ust. 2, także nie jest możliwe, ponieważ urząd nie ma kompetencji do wyliczania należności z tytułu umowy najmu, zawartej na podstawie umowy cywilnej.

Gminy realizują ów przedmiotowy obowiązek w ramach swych realnych, niewielkich możliwości. Przy czym wątpliwości interpretacyjne co do zapisu dotyczącego czasu, w jakim ma nastąpić realizacja wyroku sądowego - bo istnieje jedynie zapis "w pierwszej kolejności" - powodują, iż właściciele oczekują na odszkodowania od daty uprawomocnienia się wyroku przyznającego prawo do najmu lokalu socjalnego, a to jedynie zaostrza konflikty między zainteresowanymi stronami.

Gdyby ustawodawca zechciał zobowiązać właścicieli dużych zasobów mieszkaniowych do współpracy z samorządami w celu realizacji wyroków - na przykład poprzez poniesienie kosztów remontów lokali socjalnych, szeroką współpracę w zakresie propozycji zamiany mieszkań, uwarunkowanych spłatą zaległych zobowiązań kontrahentów - to stanowione prawo dawałoby realne podstawy do rozwiązywania problemów społecznych.

Gminy zgodnie twierdzą, iż należałoby zrezygnować z zapisu o wypłacie odszkodowań, pozostawiając zapis o możliwości domagania się odszkodowania tylko przez właścicieli - osoby fizyczne, które w stosunku do osób zamieszkujących na podstawie decyzji administracyjnych o przydziale uzyskały wyrok o eksmisję z prawem do lokalu socjalnego. Taki wariant byłby logicznym następstwem zasady sprawiedliwego ponoszenia konsekwencji dawnych decyzji.

Art. 10 ust. 4 w związku z art. 11 ust. 2 pkt 4 i art. 32 obowiązującej ustawy nakładają na gminy obowiązek zapewnienia lokali zamiennych wyłącznie lokatorom mającym uprawnienie do wnoszenia czynszu regulowanego. Projekt przedmiotowej ustawy nie wnosi w tym zakresie żadnych zmian. Słuszne wydaje się pozostawienie zapisu o obowiązku zapewnienia lokali zamiennych tylko wyżej wymienionym najemcom, zamieszkującym w budynkach stanowiących własność osób fizycznych, a także uzupełnienie go o obowiązek zapewnienia lokalu właścicielowi zamieszkującemu w tym budynku, bo często właściciele także nie należą do ludzi zamożnych. Poprzednia ustawa traktowała ich na równi, na przykład w sytuacji wycofania lokalu z użytkowania wskutek pożaru czy katastrofy budowlanej.