Kolejne oświadczenie kieruję do ministra kultury. Otóż trwają obecnie prace nad opracowaniem krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad nimi. I w związku z tym zwracam się z pytaniem, czy uwzględni on określenie merytorycznych wymagań, jakie powinna spełniać osoba pełniąca funkcję generalnego konserwatora zabytków, i czy jest przewidziane odpolitycznienie funkcji generalnego i wojewódzkiego konserwatora.
Oświadczenie złożone
przez senator Marię Szyszkowską
Oświadczenie skierowane do ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zobowiązuje Pana do opracowania przy pomocy generalnego konserwatora zabytków krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad nimi.
Wiem, że prace nad programem trwają. Prowadzi je zespół pod przewodnictwem prof. dr hab. Bogumiły Rouby, powołany spośród członków Rady Ochrony Zabytków przez podsektertarza stanu w Ministerstwie Kultury, czyli generalnego konserwatora zabytków, Ryszarda Miklińskiego.
Z zainteresowaniem zapoznałam się z tezami ogłoszonymi przez zespół i jestem przekonana, że propozycje w nich zawarte dają dużo nadziei na odbudowę silnej i niezawisłej Państwowej Służby Ochrony Zabytków.
Zasadniczym problemem jest systemowe rozwiązanie kwestii funkcjonowania służb konserwatorskich, w szczególności w zakresie rozwiązań systemowych: uniezależnienia działań od nacisków politycznych, efektywniejszego finansowania działalności, bezzwłocznej zmiany upokarzającoo niskich uposażeń pracowników.
Panie Ministrze, w związku z trwającymi pracami chciałbym uzyskać kilka dodatkowych informacji.
Organem ochrony zabytków na poziomie województwa jest wojewoda. W jego imieniu działa wojewódzki konserwator zabytków, którym może być osoba posiadająca tytuł zawodowy magistra w jednej z dziedzin związanych z ochroną zabytków oraz co najmniej pięcioletni staż pracy w tym zakresie. Merytoryczny nadzór nad działalnością wojewody sprawuje minister kultury, w imieniu którego działa generalny konserwator zabytków. Ustawa nie definiuje wymagań, jakie powinna spełniać osoba pełniąca funkcję generalnego konserwatora zabytków. Generalny konserwator jest urzędnikiem w randze podsekretarza stanu, wiceministra - to znaczy, że jest politykiem.
Czy krajowy program ochrony zabytków uwzględnia zdefiniowanie wymogów merytorycznych, jakie powinna spełniać osoba pełniąca funkcję generalnego konserwatora zabytków? W jaki sposób zaplanowano w tym programie odpolitycznienie funkcji generalnego i wojewódzkiego konserwatora?
Na wpis do rejestru zabytków na terenie samego województwa mazowieckiego czeka około tysiąca obiektów. Koszt wykonania dokumentacji do przeprowadzenia jednego wpisu to około 1 tysiąca zł. Roczny budżet na ten cel wynosi około 50 tysięcy zł, a więc rocznie można wpisać do rejestru zaledwie pięćdziesiąt obiektów. W obecnej sytuacji brakuje jednoznacznej podstawy prawnej dla ochrony obiektów niewpisanych do rejestru.
W jakim czasie zostanie zrealizowane i na czym będzie polegało uzdrowienie finansowe wojewódzkich urzędów ochrony zabytków? Czy umożliwi ono objęcie ochroną obiektów zabytkowych niefigurujących w rejestrze?
Obowiązki wynikające z ustawy realizują służby konserwatorskie, czyli około siedmiuset specjalistycznie wykształconych pracowników, pracujących w szesnastu wojewódzkich urzędach. Znaczna część pracowników merytorycznych tych służb zarabia netto 900 zł. Sytuacja taka może skłaniać do korupcji oraz niewątpliwie powoduje odpływ wykwalifikowanych kadr ze służb konserwatorskich.
W jaki więc sposób i w jakim czasie przewiduje się rozwiązanie problemu uposażeń pracowników służb konserwatorskich na poziomie wojewódzkim?
Z wyrazami szacunku
prof. zw. dr hab. Maria Szyszkowska
Senator RP