Minister Zdrowia przekazał wyjaśnienie w związku z oświadczeniem senator Marii Szyszkowskiej, złożonym na 59. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 60):
Warszawa, dnia 27.05.2004 r.
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
W związku z oświadczeniem złożonym przez Panią Senator Marię Szyszkowską podczas 59 posiedzenia Senatu RP w dniu 1 kwietnia 2004 roku w sprawie likwidacji wszelkich promocji dla pacjentów w trakcie wydawania leków w aptekach, proszę o przyjęcie następujących informacji.
Odnosząc się do poruszonego przez Panią Senator na wstępie problemu promocji dla pacjentów związanych ze sprzedażą produktów leczniczych w aptekach uprzejmie informuję, że problem ten był już wielokrotnie analizowany w toku postępowań wyjaśniających, prowadzonych w Głównym Inspektoracie Farmaceutycznym z udziałem Departamentu Prawnego Ministerstwa Zdrowia oraz we współpracy z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Problem promocji związanych ze sprzedażą w aptekach produktów leczniczych występuje zwykle, jako element tzw. programów lojalnościowych, realizowanych przez wybrane apteki we współpracy z hurtowniami farmaceutycznymi, bądź w formie obniżek cenowych na wybrane produkty lecznicze, oferowanych przez niektóre apteki.
Ponieważ działania te mają charakter marketingowy, podjęcie ewentualnych kroków nadzorczych uzależnione jest zasadniczo od stwierdzenia naruszenia przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 53, poz. 53) regulujących zasady prowadzenia reklamy produktów leczniczych oraz ewentualnie, w przypadku podejrzeń o naruszenie przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, od wyników postępowania prowadzonego
przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.W przypadku analizowanych programów nie stwierdzono jednak naruszenia przepisów o reklamie produktów leczniczych, co wynika z faktu, że działań tych nie można jednoznacznie uznać za reklamę konkretnych produktów leczniczych. Z większości zgromadzonych w rozpatrywanych przypadkach opinii prawnych wynika, że programy te zmierzają do wykreowania wizerunku organizatorów programów i promowanych aptek, będących jego uczestnikami oraz wiążą się z działalnością o charakterze informacyjnym, skłaniającą pacjentów do zachowań prozdrowotnych uświadamiającą o typowych zagrożeniach dla zdrowia, a także informującą w sposób ogólny o sposobach zapobiegania i leczenia.
Ponadto, w większości analizowanych programów lojalnościowych działania o charakterze promocyjnym, skierowane do pacjentów, związane są przede wszystkim ze stosowaniem niższych cen na wybrane leki. Warunkiem uczestnictwa w nich aptek jest natomiast zobowiązanie się do nie przekroczenia wyznaczonej przez or
ganizatora danego programu maksymalnej ceny odsprzedaży danego leku.Z oceny przedmiotowych działań, dokonanej przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wynika, że z uwagi na brak przesłanki "działania w interesie publicznym", związanej z brakiem naruszenia "zbiorowego interesu konsumentów", w rozpatrywanych przypadkach wyłączona jest również możliwość podjęcia przez ten organ postępowań z tytułu naruszenia przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Należy jednocześnie zaznaczyć, że działalność polegająca na prowadzeniu reklamy produktów leczniczych w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne, podlega stałemu monitoringowi sprawowanemu przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego, który w przypadku stwierdzenia narus
zeń przepisów regulujących zasady prowadzenia reklamy produktów leczniczych, posiada stosowne uprawnienia ustawowe umożliwiające podjęcie kroków nadzorczych zmierzających do ich zaprzestania.Odnośnie ustalania cen urzędowych na leki z wykazów leków refundowanych uprzejmie wyjaśniam, że są one regulowane ustawą o cenach z dnia 5 lipca 2001 roku (Dz.U. Nr 97 z późn. zm.). Ustawa ta zobowiązała Ministra Zdrowia do ustalania cen urzędowych dla leków z wykazów leków refundowanych.
Zgodnie z art. 9 ustawy, ceny urzędowe i marże handlowe urzędowe mają charakter cen i marż handlowych maksymalnych, w związku z tym mogą być obniżane ceny urzędowe za leki, natomiast nie mogą być przekroczone ustalone przez Ministra ceny urzędowe maksymalne.
Procedura związana z ustalaniem cen urzędowych zawarta została w cytowanej ustawie o cenach.
Zgodnie z tą ustawą przy Ministrze Zdrowia utworzony został Zespół do Spraw Gospodarki Lekami.
W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele ministra właściwego do spraw zdrowia, ministra właściwego do spraw finansów publicznych i ministra właściwego do spraw gospodarki oraz przedstawiciele Narodowego Funduszu Zdrowia.
Do zadań Zespołu należy przygotowanie i przedstawienie Ministrowi Zdrowia stanowisk w zakresie ustalania wykazów leków refundowanych oraz cen urzędowych dla tych leków z uwzględnieniem w szczególności następujących kryteriów: poziomu cen w krajach o zbliżonej wysokości dochodu narodowego na jednego mieszkańca, wpływu leku na koszty leczenia, kosztów produkcji, udowodnionej skuteczności leku.
Nie mogę zgodzić się z twierdzeniem, że pacjent ma trudności z nabyciem zaordynowanego leku, dlatego, że jest on drogi i aptece nie opłaca się mieć go na stanie.
Apteki ogólnodostępne są obowiązane do posiadania produktów leczniczych i wyrobów medycznych w ilości i asortymencie niezbędnym do zaspokojenia potrzeb zdrowotnych miejscowej ludności ze szczególnym uwzględnieniem leków refundowanych, na które ustalono limit ceny.
Jeżeli w aptece brak poszukiwanego produktu leczniczego farmaceuta powinien zapewnić jego nabycie w tej aptece w ustalonym z pacjentem terminie.
Wszystkie apteki podlegają stałym planowym kontrolom przeprowadzanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia (Oddziały Wojewódzkie) w zakresie rozliczeń finansowych oraz Inspekcję Farmaceutyczną do zadań której należy w szczególności kontrolowanie apteki i innych jednostek prowadzących obrót detaliczny i hurtowy produktami leczniczymi i wyrobami medycznymi.
Zadania Inspekcji Farmaceutycznej określa ustawa z dnia 6 września 2001 roku "Prawo farmaceutyczne" (Dz.U. Nr 126 z późn. zm.). Kontrole aptek dotyczą realizowanych recept. Ustala się, czy przestrzegane są terminy realizacji recept, ilości wydanych leków, wielkości opakowań, prawidłowości otaksowania, w tym sprawdzanie odpłatności, cen leków limit
ów i opłat pobieranych za wydane produkty lecznicze, a także, czy przestrzegane są zasady przechowywania zrealizowanych recept oraz zbiorczych zestawień będących podstawą zwrotu aptece przez Narodowy Fundusz Zdrowia kwot za wydane leki refundowane. Kontrole uwzględniają wszystkie nieprawidłowości, m.in. stan zaopatrzenia w leki z wykazów leków refundowanych.Odpowiedzialność za nieprawidłowości ponosi kierownik apteki.
W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości w realizacji recept organ kontrolujący podejmuje odpowiednie działania, może też wystąpić z wnioskiem do Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego o cofnięcie zezwolenia na prowadzenie apteki.
Z poważaniem
Z upoważnienia
MINISTRA ZDROWIA
SEKRETARZ STANU
Ewa Kralkowska