Informację w związku z oświadczeniem senator Marii Szyszkowskiej, złożonym na 38. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 37), przekazał Prezes Najwyższej Izby Kontroli:
Warszawa, 10 czerwca 2003 r.
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku!
W związku z przesłanym przez pana Marszałka oświadczeniem złożonym przez Panią Senator Marię Szyszkowską podczas 38 posiedzenia Senatu RP w dniu 16 kwietnia 2003 r. uprzejmie informuję, że:
- Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" było w poprzednich latach kontrolowane przez Najwyższą Izbę Kontroli w zakresie wykorzystania dotacji na zlecone zadania z zakresu opieki nad Polonią i Polakami za granicą. Przeprowadzone kontrole nie dostarczyły przykładów rażących nieprawidłowości w działalności Stowarzyszenia. Miały miejsce raczej uchybienia w zakresie sposobu i terminowości rozliczania się z otrzymanych środków budżetowych, naliczania kosztów ogólnych i szczegółowości sporządzania sprawozdań przekazywanych przez Stowarzyszenie Kancelarii Senatu,
- Najwyższa Izba Kontroli nie podejmowała dotychczas kontroli "Wspólnoty Polskiej" w zakresie innym niż wykorzystanie otrzymanych środków budżetowych, co wynika z uprawnień Izby do kontroli tego rodzaju jednostek organizacyjnych jakimi są stowarzyszenia (art. 2 ust. 3 ustawy o NIK),
- prawidłowość udzielania dotacji na cele polonijne przez Kancelarię Senatu i egzekwowanie ich rozliczania jest corocznie przedmiotem badań w toku kontroli wykonania budżetu Kancelarii w danym roku. Z kontroli wykonania przez Kancelarię budżetu w roku 2002 wynika, że ujawnione przez NIK we wcześniejszych latach nieprawidłowości z zakresu rozliczania dotacji i kontroli wykonania zadań zleconych jednostkom spoza sektora finansów publicznych są stopniowo likwidowane,
- Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie oceniła działalność Kancelarii w zakresie utworzonego w 2002 r. audytu wewnętrznego. Przeprowadzone przez audytora kontrole dotyczyły również działalności "Wspólnoty Polskiej", a na rok 2003 Kancelaria przewidziała dalsze kontrole z tego zakresu,
- w II półroczu 2002 r. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła w Stowarzyszeniu "Wspólnota Polska" kontrole finansowania ze środków budżetowych zadań z zakresu promocji kultury polskiej za granicą w latach 2000-2002 i w I półroczu 2002 r. Ocena wykonania tych zadań była ogólnie pozytywna, a stwierdzone nieprawidłowości nie miały zasadniczego wpływu na skontrolowaną działalność.
Wystąpienie skierowane przez NIK do tej kontroli do Prezesa Stowarzyszenia pozwalam sobie przedłożyć w załączeniu,
- Najwyższa Izba Kontroli planowała skontrolowanie Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" i wybranych jego oddziałów przy przeprowadzanych kontrolach wykonania budżetu w 2002 r. Odstąpiono od tego, aby uniknąć zbiegu kontroli, gdyż w II półroczu 2002 r. urzędy kontroli skarbowej podjęły kontrole Stowarzyszenia w zakresie wykorzystania dotacji budżetowych na cele polonijne w latach 2000-2001. Czynności kontrolne, koordynowane przez UKS w Warszawie, zakończyły w I kwartale 2003 r., a obecnie trwa postępowanie pokontrolne,
- częściowo podzielam pogląd wyrażony przez Panią Senator Marię Szyszkowską na temat "monopolistycznej" pozycji Stowarzyszenia w zakresie realizacji zadań państwowych na rzecz Polonii i Polaków za granicą. Świadczyć o tym może chociażby podział dotacji na te cele między organizacje składające wnioski o podział dotacji. Na przykład w 2002 r. z dotacji na opiekę nad Polonią i Polakami za granicą o łącznej wysokości 45.225 tys. zł "Wspólnota Polska" otrzymała 38.470 tys. zł j. 85% całej kwoty (z tego 80% dotacji planowanych na działalność programową i 92,2% środków na zadania inwestycyjne). Propozycje takiego podziału dotacji (o które ubiegało się ponad 80 jednostek organizacyjnych realizujących zadania na rzecz Polonii i Polaków za granicą) Kancelaria Senatu uzasadniała odpowiednim przygotowaniem "Stowarzyszenia" do prawidłowej realizacji zleconych zadań. Przydzielone "Wspólnocie Polskiej" dotacje na rok 2002 zostały na wniosek Kancelarii dodatkowo zwiększone ze środków planowanych na dotacje dla jednostek organizacyjnych innych niż fundacje i stowarzyszenia, pomimo że "Wspólnota Polska" zwróciła w 2002 r. kwotę 435,6 tys. zł z dotacji otrzymanych w 2001 r. i niewykorzystanych,
- pragnę jednocześnie zauważyć, że uchwały w sprawie kierunków działania i priorytetów finansowania zadań państwowych w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą, jak też w sprawie zlecenia poszczególnych zadań podejmuje Prezydium Senatu RP. Opinie dla Prezydium w tych sprawach (co wynika z regulaminu Senatu) przygotowuje Komisja Emigracji i Polaków za Granicą, a także Polonijna Rada Konsultacyjna przy urzędzie Marszałka Senatu (uchwała nr 124 Prezydium Senatu z 19 grudnia 2002 r.).
Przekazując powyższe Panu Marszałkowi uprzejmie informuję, że w opisanej wyżej sytuacji przeprowadzanie obecnie kontroli Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" w zakresie wykorzystania środków otrzymanych z budżetu państwa, do czego NIK posiada uprawnienia, nie wydaje się uzasadnione. Nie oznacza to, że Izba nie jest zainteresowana prawidłowością wykorzystania środków budżetowych przez Stowarzyszenie, a podjęcie kontroli "Wspólnoty Polskiej" zostanie rozważone przy kontroli realizacji budżetu państwa za rok 2003.
Z wyrazami szacunku
Mirosław Sekuł
a